Nga: Francescio Guibilei “The American Conservative”
Që nga thellimi i Bashkimit Evropian, ka pasur një debat të madh mbi mundësinë e krijimit të një Evrope me 2 nivele, të ndarë midis kombeve mesdhetare dhe atyre të Evropës Veriore. Përkrahësit e këtij modeli, argumentojnë se dallimet midis këtyre 2 pjesëve të Evropës janë të papajtueshme, si për sa i përket stilit të jetës, mënyrës së konceptimit të shoqërisë, dhe sidomos mentalitetit të qytetarëve.
Mundësia e ndarjes sipas kësaj skeme, u shfaq për herë të parë në Greqi gjatë krizës së rëndë ekonomike të vitit 2008. Tashmë ky skenar duket më i mundur, me emergjencën e shkaktuar nga koronavirusi. Sot, vija ndarëse midis veriut dhe jugut të Evropës është forcuar, dhe diktohet nga pikëpamjet e kundërta se si duhet përballuar përhapja e pandemisë.
Nga njëra anë, vendet latine të Evropës kërkojnë të përdorin të ashtuquajturat “eurobono”, ose “korona-bono”, një instrument financiar i një borxhi të përbashkët evropian, i lidhur me burimet që janë rreptësisht të nevojshme, për t’u përballur me këtë emergjencë shëndetësore.
Por Italia dhe Spanja, nuk duan të ndajnë borxhin e tyre të zakonshëm publik me Gjermaninë dhe vendet e tjera të Evropës Veriore. Ato kërkojnë të ndajnë burimet e nevojshme, për të përballuar shpenzimet që kanë në luftën kundër koronavirusit. Nga ana tjetër, politikanët dhe media gjermane akuzon Evropën Jugore, se po kërkon të financojë me paratë e tyre reagimin ndaj krizës aktuale.
Franca qëndron midis në këtyre dy blloqeve, edhe pse në praktikë këndvështrimi i Emanuel Makronit, duket se është më pranë pozicionit të vendeve të Evropës Jugore. Zgjidhja e propozuar nga Angela Merkel dhe qeveritë e tjera të Evropës Veriore, është të përdoren burimet e Mekanizmit Evropian të stabilitetit (ESM), një fond i krijuar për të huazuar para për shtetet anëtare në vështirësi financiare në kohët e zakonshme, me synim parandalimin e situatave si kriza e vitit 2008.
Burimet e ESM do të përdoren nga shtetet e veçanta, dhe kësisoj nuk do të përbëjnë një borxh të përbashkët. Pozita e Romës është e thjeshtë, dhe bazohet në 2 argumente kryesore. Së pari, në kushtet kur Evropa nuk po përballet me një situatë të zakonshme, ne kemi nevojë për mjete të jashtëzakonshme, që nuk mund të vijnë nga përdorimi i fondeve të ESM.
Së dyti, emergjenca e COVID-19, nuk ka të bëjë me një vend të vetëm, por me të gjithë Evropën, dhe për këtë arsye, kostoja e luftës ndaj dhe rimëkëmbja ekonomike, duhet të ndahet mes të gjitha vendeve të unionit. Italia ka edhe disa argumente shtesë. Ajo kontribuon më shumë sa merr nga BE-ja.
Kontributi i saj neto arrin në 20 miliardë euro në vit, duke e bërë atë kontribuesen e tretë më të madhe pas Gjermanisë dhe Francës. Kjo do të thotë që burimet e dhëna nga Bashkimi Evropian si ndihmë për të, janë gjithashtu pjesërisht para italiane.
E njëjta vlen edhe për fondet e ESM. Italia kontribuon aty me 17.8 për qind të burimeve të saj, dhe Spanja me 11.83 për qind. Ndër vendet e tjera që kundërshtojnë përdorimin e eurobonove, Hollanda kontribuon vetëm me 5.68 për qind, Austria 2.77 për qind, dhe Finlanda 1.79 për qind.
Por pse vendet e Evropës Jugore (dhe Irlanda bashkë me ta), nuk duan të pranojnë përdorimin e fondeve të ESM? Gazetari italian Nikola Porro, një nga zërat më të njohur të qendrës së djathtë në vend, thotë:pranimi i huasë nga ESM, do të rrezikonte futjen e Italisë nën një administrim nga një “trojka”, e përbërë nga Banka Qëndrore Evrpiane, BE dhe FMN, ashtu siç ndodhi me Greqinë në vitin 2008.
Rreziku i pranimit të këtyre fondeve sot, mund të rezultojë fatal nesër, pasi kushtet e kredisë me shumë mundësi do të ndryshojnë pas përfundimit të emergjencës. Dhe frika e partive të qendrës së djathtë, në veçanti “Fratelli d’Italia” të Giorgia Meloni dhe Legës së Mateo Salvini, është se qeveria e kryeministrit Xhuzepe Konte do të pranojë marrjen e huave nga ESM, gjë që me siguri do të paketohet dhe prezantohet ndryshe në publik, por që në thelb do të jetë e njëjta gjë.
Ndërkohë kriza aktuale, as që mund të krahasohet me atë të vitit 2008. Atëhere, Evropa u përball me një krizë financiare me pasoja ekonomike dhe sociale. Sot, ne përballemi me një emergjencë të shëndetit publik, çka do të thotë që një rol me rëndësi luan edhe aspekti emocional.
Si mund t’ia shpjegoni një sipërmarrësi nga Lombardia, një nga rajonet më të pasura të Evropës, me një PBB më të lartë se shumë rajone të Gjermanisë, se Bashkimi Evropian u vonua 10 ditë për të diskutuar dhe gjetur një zgjidhje, pikërisht në mesin e një pandemie, kur shumë jetë njerëzish janë në rrezik?
Si mund t’ia thoni këtë dikujt, që ka punuar gjithë jetën, ka paguar taksat, ka siguruar punë për shumë njerëz, dhe që me siguri ka humbur brenda pak ditësh nga kjo pandemi babanë, një mik apo edhe një punonjës të kompanisë? Edhe nëse Bashkimi Evropian, do të vazhdon të funksionojë në një kuptim politik dhe formal, në aspektin emocional, për shumicën e qytetarëve të vendeve mesdhetare, ai nuk ekziston më.
Nëse nesër në mëngjes do të mbahej në Itali një referendum përmes internetit, 80 për qind e italianëve do të kërkonin daljen nga unioni. Jo vetëm partitë konservatore dhe të qendrës së djathtës, por për herë të parë, shumë qytetarë liberalë dhe të majtë janë rreshtuar kundër BE-së, teksa po shohin përgjigjen e Brukselit ndaj pandemisë, dhe ndërsa perceptojnë një indiferencë totale ndaj fatit të Italisë.
Koronavirusi, ka nxjerrë në pah dështimin e ideologjisë globaliste, dhe bashkë me të ka zbehur shanset e krijimit në të ardhmen të një Republike Botërore, apo qoftë edhe një Republikë Evropiane, në formën e Shteteve të Bashkuara të Evropës.
Në Itali, po flitet për herë të parë më me këmbëngulje për një “plan B”, për një “alternativë ndaj kësaj Evrope”, dhe për nevojën e “zgjidhjeve të reja”. Nga këndvështrimi praktik, dalja e këtij vendit nga BE paraqet dy probleme:fakti që monedha italiane është euroja, dhe vështirësia për të mbajtur një referendum.
Ndryshe nga Britania e Madhe, që mbajti monedhën e saj edhe pasi BE adoptoi euron, Italia e braktisi liretën. Sigurisht, Italia e adoptoi euron në kushte të pafavorshme për ekonominë e saj, por braktisja tani e monedhës së përbashkët evropiane do t’i përkeqësonte më tej gjërat.
Përveç kësaj, ligji italian nuk parashikon mundësinë e një referendumi si ai që u mbajt në Britani mbi Brexit, dhe mbajtja e një referendumi të tillë do të kërkonte ndryshimin e Kushtetutës.
Pa këtë ndryshim, nëse shumica e italianëve duan një Italexit, parlamenti italian duhet të miratojë një ligj të zakonshëm, siç ndodhi me miratimin e Traktatit të Lisbonës. Në atë pikë, ka rrezik që kjo nismë të bjerë ndesh me nenin 117 të Kushtetutës Italiane, që përcakton kompetencat legjislative midis qeverisë kombëtare, rajoneve të saj dhe BE-së si një aktor i tretë. Ndaj lind nevoja e një ndryshimi të mëtejshëm kushtetues.
Kjo rrugë e ndërlikuar është e vështirë në mos e pamundur, të paktën në një situatë të zakonshme. Gjithsesi, ne nuk jemi aktualisht në një situatë të zakonshme por një situatë të jashtëzakonshme, dhe pandemia ka ndryshuar ndjenjat e italianëve.
Në realitet, ekziston një skenar tjetër, që është gjithashtu i vështirë, por që nuk duket më si një tabu:shpërbërja e vetë Bashkimit Evropian. Nëse do të shembet e gjithë ngrehina evropiane, nuk do të kishte më nevojë për një Italexit.
Në Evropën Jugore, gjithnjë e më shumë qytetarë po pyesin se çfarë po ndodh me një entitet mbikombëtar, që është shumë i kushtueshëm, që ka shumë kompetenca, por që është gjithsesi i paaftë të sigurojë një zgjidhje të përshtatshme për më shumë se 120 milionë qytetarë të Italisë, Spanjës dhe Portugalisë në këtë moment dramatik.
TIRANA TODAY
