Nga: Timothy Meinch “Discover Magazine”
Kur Monika Levinski u shfaq në media në vitin 2014 pas një dekade, ajo kishte një mesazh për publikun. Ajo kishte një diplomë master në psikologji sociale nga një universitet në Londër. Në një intervistë për revistën “Vanity Fair” ajo rrëfeu historinë e jetës së saj, pasi u bë “ajo gruaja”në njërin prej skandaleve seksuale më të mediatizuara në histori.
“Unë kalova nga një figurë krejtësisht e panjohur në një grua të poshtëruar publikisht në të gjithë botën”- tha Levinski.
Incidenti famëkeq i vitit 1998 me presidentin Bill Klinton ndodhi në agimin e epokës së internetit. Por pavarësisht kësaj emri i saj është shfaqur në “gati 40 këngë të muzikës rep”. Veprimet e saj si një praktikante 24-vjeçare në Shtëpinë e Bardhë, u bënë virale në mediat e epokës para medieve sociale.
Vitet e fundit, zgjerimi i jashtëzakonshëm i Facebook dhe Twitter, dhe potenciali për turpërimin publik të cilitdo në internet, e motivuan Levinskin të flasë. “Sot është ngritur një treg ku poshtërimi publik është një mall si gjithë të tjerët, ndërsa poshtërimi një industri” thotë ajo.
Në disa raste, kjo kulturë e sharjeve dhe poshtërimit në rrjet, ka sjelle edhe ndryshime pozitive. Për shembull ajo ka ekspozuar shkelje të rënda, frymëzuar lëvizje politike, dhe ka rrënuar jetën e abuzuesve seksualë në SHBA dhe më gjerë. Gjiganti i Hollivudit Harvi Ueinshtein u akuzua dhe u burgos pas fushatës #MeToo të promovuar gjerësisht.
Për mirë a për keq, interneti dhe mediat sociale, kanë shtuar ndjeshëm mjetet që kanë në dispozicion njerëzit për turpërimin publik, duke i zhvendosur viktimat nga sheshi i qytetit në një rrjet global të ekraneve të lidhura.
“Interneti i jep mundësi qindra ose mijërave njerëz të marrin pjesë në turpërimin kolektiv të dikujt, në një mënyrë që më parënuk ishte e mundur”– thotë Takuja Savaoka, psikolog social dhe drejtor kërkimi në OpenMind.
Shumë kohë përpara internetit, njerëzit që shkelnin kodet morale në një shoqëri do të lidheshin pas një shtylle. Turmat mblidheshin për ta tallur dhe poshtëruar duke u hedhur ushqim të kalbur mbi kokat e tyre dhe fyer me fjalë të ndyra.
Ky ndëshkim dhe spektakël i dyfishtë, filloi më shumë se 1.000 vjet më parë në pjesë të Evropës, dhe zgjati deri në shekullin XIX-të, kur gati u zhduk.“Kjo praktikë u shpall e jashtëligjshme, pasi cilësohej si shumë mizore”- thotë Savaoka.
Turpi ka ecur paralelisht me civilizimin e njeriut dhe rendin shoqëror ndër epoka. Disa antropologë dhe psikologë evolucionistë, thonë se turpi është universal dhe biologjik, si një mekanizëm i evoluar për të siguruar mbijetesën tonë.
Fyerja ose ngacmimi nuk është një gjë e re. Por aftësia e internetit për ta amplifikuar dhe dokumentuar atë përgjithmonë është e tillë. Dhe ky mjet tani është në duart e shumicës së të rinjve. Një raport i vitit 2020 nga Qendra e Kërkimeve mbi Bullizmin në Internet tregoi se 95 për qind e adoleshentëve amerikanë janë në internet, shumica e atyre midis 9-12 vjeç, kanë pajisje personale si telefonat, dhe 9 nga 10 prej tyre i përdornin mediat sociale vitin e kaluar.
Ja çfarë rekomandojnë ekspertët për mënyrën sesi fëmijët dhe adoleshentët mund ta parandalojnë bullizimin që mund t`u bëhet në internet.
- Mendohuni mirë para se të postoni
Në epokën dixhitale, ajo që ndajmë në rrjetet sociale mund të bëhet e përhershme. Ajo është gjithashtu një mënyrë për ta prezantuar veten përpara të tjerëve, thotë ekspertja e sigurisë në internet Nensi Uilard, autore e librit “Bullizmi në internet dhe kërcënimet kibernetike”.
- Praktikohuni me skenarë paraprakë
Nëse dikush ju fyen në internet, thotë Xhastin Paçin, drejtor i kodimit në Qendrës Kërkimore mbi Bullizmin në Internet ju mund të ndjeni dëshirën – madje edhe nevojën -që të kundërpërgjigjeni. Por në vend të kësaj, prindërit dhe edukatorët duhet t’i ndihmojnë fëmijët të përgatiten për situata të tilla. “Jepuni atyre një situatë hipotetike, që ata t’i praktikojnë aftësitë e devijimit, injorimit apo talljes me atë situatë”- thotë ai.
- Ndaloni një moment dhe qëndroni të qetë
Është e lehtë që edhe provokimi më i vogël në rrjet t’ju tërbojë nga inati. “Nëse jeni të mërzitur, kuptojeni që qendra e reagimit ndaj kërcënimeve në trurin tuaj është aktivizuar”- thotë Uilard. “Dhe kur kjo ndodh, prishet ekuilibri juaj emocional, dhe qendrat tuaja të arsyetimit”.Por ka disa mënyra për ta shmangur këtë. Merrni frymë thellë. Largohuni nga tastiera e kompjuteri dhe dilni për një shëtitje jashtë shtëpisë.
- Vendoseni veten në vendin e tjetrit
Nëse po fyheni në internet, kjo flet më shumë për gjendjen psikologjike të personit tjetër sesa për ju vetë, thotë psikologia Sherri Tarkëll, drejtore dhe themeluese e Nismës mbi Teknologjinë dhe Veten më Institutin e Teknologjisë në Masaçusets. “Nëse mund ta mbash mend këtë gjë, atëherë e gjithë përvoja do të duket më pak bezdisëse në aspektin emocional”.
- Fuqizoni veten me mjete
Nëse e gjeni veten, fëmijën tuaj duke u ngacmuar në internet, shpeshherë vetë teknologjia mund të sigurojë një numër mënyrash të thjeshta për të reaguar. Bërja bllok e ofenduesit. Raportim i postimeve fyese. Bërja e ‘screenshots’mbi këto postime dhe ruajtja e tyre.
Paçin thotë se pasja e provave mund të ndihmojë nëse sjelljet përshkallëzohen në ngacmime të përsëritura dhe për një kohë të gjatë. “Policia e ka shumë më të lehtë të ndërhyjë kur ka mundësi të shohë se çfarë po ndodh saktësisht”– thotë ai.
Burimi i lajmit: https://www.discovermagazine.com/the-sciences/shame-and-the-rise-of-the-social-media-outrage-machine
Përshtatur nga TIRANA TODAY
