Bashkimi Evropian ndihet i shqetësuar nga marrëveshja sekrete midis Trump dhe Vladimir Putinit disa muaj më parë. Sanksionet perëndimore, sigurojnë një mekanizëm presioni në trajtimin e krizës ukrainase, ku lufta vazhdon në mënyrë të pandërprerë. Dalja e Kongresit Amerikan si garant, se sanksionet nuk do të hiqen në mënyrë të njëanshme nga presidenti, duhet të jetë një lajm i mirë. Por nuk reagoi kështu BE-ja. Nuk u gëzua. Në vend të kësaj, ministria e jashtme gjermane sugjeroi se pas sanksioneve fshihej një komplot i biznesit amerikan, për të nxitur eksportet e lëngëta të gazit natyror në Evropë.
Qeveria franceze vuri në pikëpyetje ligjshmërinë ndërkombëtare të ligjit. Ndërsa presidenti i Komisionit Evropian, Zhan Klod Junker, ishte kaq i zemëruar sa që bëri thirrje për masa ndëshkuese (edhe pse BE më vonë u tërhoq nga ky kërcënim). Në këtë episod, Brukseli krijoi përshtypjen se ishte disi në anën e Putinit kundër Kongresit Amerikan.
Kjo është diçka e habitshme. Ju mund ta imagjinoni Putinin duke e shijuar spektaklin e përçarjeve që shfaqen midis Uashingtonit dhe aleatëve të tij evropianë. Disa në Bruksel, pohuan se sanksionet e SHBA-së rrezikuan të ndanin evropianët mbi Rusinë, në vend se t’i bashkonin ata. Por, kjo në një mënyrë elegante nxjerr në pah faktin, se këto ndarje kanë ekzistuar prej kohësh. Dhe se ato vetëm sa janë thelluar nga sjellja e kompanive të ndryshme energjetike evropiane.
Marrim gazsjellësin “Nord Stream 2”, të cilin Rusia dëshiron ta ndërtojë përgjatë Detit Baltik në Gjermani, me ndihmën e kompanive gjermane, franceze dhe të tjera. Projekti ka zemëruar evropiano-qendrorët dhe shtetet baltike, pasi nga pikëpamja e Kremlinit, ai minon pozitën e Ukrainës, përmes së cilës kalon aktualisht shumica e gazit për në Evropë. Ligji i ri i miratuar në Kongres, synon potencialisht pengimin e ndërtimit të gazsjellësit të ri në Baltik. Kjo gjë ka inatosur edhe Gjermaninë, e cila ka këmbëngulur gjithnjë se “Nord Stream 2” është një përpjekje thjesht komerciale – megjithëse ky argument vështirë se përputhet me mënyrën se si Putini po i përdor rrugët energjetike, për të rritur ndikimin në Evropë.
Reagimi i BE-së, dukej se i jepte përparësi korporatave të mëdha që bëjnë para në marrëveshjet me Rusinë, në vend të një tabloje më të gjerë diplomatike. Të themi të drejtën, jo të gjitha ankesat evropiane qenë të pavlera. Versionet më të hershme të ligjit amerikan, kishin të bënin me zona që mund ta kishin penguar BE-në të diversifikonte rrugët e saj energjetike larg Rusisë. Uashingtoni është këto ditë kaq shumë i përzier në kaosin politik, sa që duket i paaftë të shohe përtej flluskës së vet. As reagimi evropian nuk qe krejtësisht unanim. Ka pasur një heshtje të dukshme nga Presidenti i Këshillit Evropian, Donald Tusk, i cili është një kritik i hapur i “Nord Stream 2”.
Një çarje transatlantike është hapur sërish në të njëjtin vend. Duke u ankuar, në vend se të shprehë solidaritet me ata në Uashington që duan të kufizojnë instinktet pro-Putin të Trampit, Bashkimi Evropian duket se ishte në kundërshtim edhe me premtimet e veta të mëhershme. Dy muaj më parë, Angela Merkel deklaroi:”Ne evropianët, duhet të fillojmë të marrin realisht në duart tona fatin tonë”.
Në epokën e Trump dhe Brexit, Evropa duhet të ringrihet për hir të vetvetes si kurrë më parë. Deri në një farë mase, kjo qëndrim i ri është shfaqur – mbi klimën, tregtinë dhe vlerat. Por javën e kaluar, nuk u duk më si një sinonim i rezistencës ndaj Trump. Dikush mund të supozojë me lehtësi disa prej arsyeve.
Merkel po kërkon të rizgjedhet për një mandat të ri, dhe mban marrëdhënie të ngushta me lobin e biznesit gjerman, si dhe ato pjesë të opinionit publik që favorizojnë një qëndrim pajtues ndaj Rusisë. Emanuel Makron i Francës, është i kujdesshëm që të mos distancohet nga Merkel. Ai madje ka joshur Trump-in në një formë spektakolare. Evropianët e Evropës Qendrore dhe Lindore nuk e pëlqejnë nismën e re amerikane, por ata kanë më pak peshë sesa partneriteti franko-gjerman – dhe për më tepër qeveria populiste e Polonisë është miqësore ndaj Trump-it.
Sa i përket Britanisë: E konsumuar nga Brexit ajo i ka tashmë të gjitha, por është zhdukur nga tablloja evropiane. Por ndoshta arsyeja më e thellë nga të gjitha, është se asnjë nga këto nuk qe subjekt i një debati shumë të hapur politik. Komisioni i BE-së, ka vepruar në mënyrë teknokratike, më shumë i interesuar për interesat e ngushta të biznesit, sesa mbi gjeopolitikën. Ripërcaktimi i marrëdhënies Evropë-SHBA nën presidencën Trump, nuk është një detyrë e lehtë. Por nëse Evropa ka një kartë për të luajtur në Uashington, ajo me siguri ka të bëjë me shumë me Kongresin se sa me Zyrën Ovale.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
