Vendi ynë është në rrezik të madh nga pastrimi i parave të pista. Ky është raporti më i fundit i publikuar nga DASH, ku dokumenti vjetor për strategjinë e kontrollit të narkotikëve për vitin 2018, thekson se Shqipëri është në shtet i ‘minuar’.
Gjithashtu në raport, Shqipëria paraqitet si treg i madh për mallra kontrabandë. Numri i ndjekjeve penale të pastrimit të parave është shumë i ulët. Paratë nga evazioni fiskal, nga trafiku i qenieve njerëzore. Kontrabanda favorizohet nga kontrollet e ulëta. Raporti i Departamentit të Shtetit për Strategjinë kundër narkotrafikut sugjeron se Shqipëria duhet të zbatojë ligjet në mënyrë efektive.
Vështrim i përgjithshëm
Shqipëria nuk është një qendër rajonale financiare apo ofshore. Vendi mbetet në rrezik të madh për shkak të pastrimit të parave të pista. Kjo për shkak të korrupsionit të shfrenuar dhe institucioneve të dobëta ligjore dhe qeveritare.
Shqipëria ka një ekonomi me para që lëvizin jashtë sektorit bankar, me hyrje të konsiderueshme të parasë nga jashtë vendit në formë të remitancave. Aktivitetet e jashtëligjshme që gjenerojnë të ardhura në Shqipëri përfshijnë kultivimin dhe trafikimin e drogave, evazionin fiskal, kontrabandën dhe trafikimin e qenieve njerëzore. Shqipëria ka një treg të zi mjaft të lakmueshëm për mallrat e kontrabanduara e cila lehtësohet nga kontrollet e dobëta kufitare dhe zbatimi i ligjit në dogana.
Shqipëria prodhon dhe eksporton sasi të konsiderueshme të marihuanës, kryesisht për vendet evropiane dhe është vend tranzit për heroinën afgane dhe kokainën, duke shërbyer si një portë kyçe për shpërndarjen e heroinës në të gjithë Evropën. Shqipëria shërben si një bazë rajonale operacionesh të organizatave të krimit të organizuar. Të ardhurat e paligjshme pastrohen lehtësisht.
Tipologjet e pritshme
Pasuritë e patundshme (veçanërisht në zonat bregdetare), projektet e zhvillimit të biznesit dhe lojrat e bixhozit janë ndër metodat më popullore të fshehjes së të ardhurave të paligjshme. Zbatimi i ligjit është joefektiv në luftën kundër pastrimit të parave.
Policia e Shtetit ka një Njësi të dedikuar për Krime Ekonomike të ngarkuar me përpjekjet e AML, ndërsa policia dhe prokurorët vazhdojnë të marrin trajnim për këtë çështje. Vëzhgimi i gjyqtarëve dhe prokurorëve të kërkuar në reformat kushtetuese të vitit 2016 filloi në nëntor 2017. Aktualisht, dosjet janë duke u shqyrtuar dhe pritet që seancat dëgjimore të fillojnë në fillim të vitit 2018. Para fillimit të verifikimit, media raportoi rritje të lëvizjes së aseteve të Shqipërisë.
Ligjet dhe rregulloret
Në 2016 dhe 2017, parlamenti shqiptar kaloi disa reforma të rëndësishme kushtetuese dhe ligjore që synonin luftimin e korrupsionit dhe krimit të organizuar. Këto përfshijnë reforma thelbësore të sistemit gjyqësor dhe prokurorisë,verifikimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve për korrupsionin dhe lidhjet me krimin e organizuar. Reformat, nëse zbatohen si duhet, do të rezultojnë në zbatimin më të mirë të ligjeve të pastrimit të parave dhe ligjeve të tjera të krimit financiar. Shqipëria dhe Shtetet e Bashkuara nuk kanë një MLAT, por bashkëpunimi është i mundur përmes konventave shumëpalëshe.
Deficiencat e AML
Shqipëria ka një treg të zi “të lulëzuar” për mallrat e kontrabanduara, kryesisht duhan, bizhuteri, makina të vjedhura dhe telefona celularë. Kontrabanda është lehtësuar nga kontrollet e dobëta doganore dhe kufitare. Në 2017-n, ligji i konfiskimit anti-mafia është ndryshuar për të adresuar kufizimet e mëparshme.
Në mënyrë të veçantë, ligji i ndryshuar shtoi dispozitat për konfiskimin e pasurisë së bazuar në mosnjohje dhe juridiksionin e decentralizuar të konfiskimit, duke bërë të mundur që prokurorët brenda secilës njësi të ndjekin konfiskimin e aseteve në lidhje me hetimet penale. Përkundër ndryshimeve në ligj për të përmirësuar aftësitë e prokurorëve për të hetuar dhe konfiskuar asetet në lidhje me të ardhurat kriminale, mangësitë mbeten në zbatimin e ligjit.
Zbatimi
Në vitin 2016, Shqipëria miratoi ndryshime substanciale në Kushtetutën e saj për të reformuar sistemin e drejtësisë, duke përfshirë verifikimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve për korrupsion dhe lidhjet e tyre me krimin e organizuar duke krijuar një gjykatë, prokurori dhe hetim të pavarur, të vëzhguar dhe të monitoruar. Pesëmbëdhjetë ligje të nevojshme për zbatimin e ndryshimeve kushtetuese u kaluan para zgjedhjeve parlamentare të qershorit 2017. Parlamenti i Shqipërisë emëroi një komision për gjyqtarët dhe prokurorët e vet, të vëzhguar nga vëzhguesit ndërkombëtarë.
Shqipëria duhet të zbatojë ligjet në mënyrë efektive dhe të vazhdojë të zhvillojë kapacitetet e policisë së saj dhe prokurorët që përqendrohen në korrupsionin, pastrimin e parave dhe krimet ekonomike.
Ndërsa Qeveria e Shqipërisë miratoi reformat e kodit penal dhe amendamentet, përpjekjet për zbatim kanë qenë të dobëta. Reformat më thelbësore të vitit 2016 dhe 2017 kanë për qëllim të ndërtojnë një sistem më efektiv, por zbatimi i këtyre reformave ende nuk po ndodh.
Përkundër një numri të konsiderueshëm të hetimeve të pastrimit të parave gjatë viteve të mëparshme, numri i ndjekjeve penale të pastrimit të parave mbetet i ulët. Megjithatë, Shqipëria ka filluar të përdorë konfiskimet në raste të veçanta. Një anëtare e Gjykatës së Lartë të Drejtësisë dhe burri i saj u dënuan për korrupsion në qershor të vitit 2017, zyrtari më i lartë i dënuar për korrupsion në Shqipëri.
Për të zëvendësuar të ardhurat e ryshfetit që u zhdukën, u kapën 50,000 euro (afërsisht 59,000 dollarë amerikanë) duke u konfiskuar nga llogaritë e tyre bankare.
Qeveria ka ndërmarrë hapa për të luftuar korrupsionin zyrtar, por ajo duhet të vazhdojë të trajtojë korrupsionin gjyqësor dhe prokurorial. Që nga heqja e imunitetit për gjyqtarët dhe zyrtarët e lartë në vitin 2012, prokurorët kanë hetuar të paktën 38 zyrtarë të nivelit të lartë, zyrtarë të zgjedhur lokalë, gjyqtarë dhe prokurorë.
Prokuroritë e udhëhequra nga Prokuroria e Krimeve të Rënda kanë rezultuar në dënimet e tre gjykatësve, një prokurori dhe një kryebashkiaki të zgjedhur në nivel lokal për akuza korrupsioni. Një tjetër gjyqtar u dënua, por kjo u hodh poshtë në apel dhe po pret rigjykimin. Një prokuror dhe dy zyrtarë të burgut presin gjyqin me akuzën për korrupsion. TIRANA TODAY
