Kreu i Bankës së Shqipërisë, Gent Sejko, shprehet se për shkak të situatës së krijuar nga pandemia, sistemi bankar rrezikon rritjen e kredive me probleme.
Gjatë fjalës së tij në Kuvend, Sejko deklaroi se bizneset do të shfaqin probleme gjatë 3 mujorit të dytë. Sipas tij, aktualisht kreditë me probleme janë në nivelin 8.1%.
“Sistemi bankar rrezikon rritjen e kredive me probleme, për shkak të situatës me pandeminë. Ne do të kemi disa biznese që do të hasin dhe po hasin vështirësi. 3 mujori i dytë ka goditjen më të madhe të krizës. Këto biznese nuk do të jenë në gjendje të performojmë siç duhet. Se sa do të jetë kjo rritje, kjo është për t’u parë. Edhe në rastet më ekstreme të rritjes së kërdive të këqija, kemi eksperiencë për adresimin e portofolave të këtyre kredive”, tha ai.
Fjala e plotë e Gent Sejkos në Kuvend:
Më lejoni t’ju falënderoj për ftesën dhe mundësinë që më keni dhënë për të prezantuar përpara jush Raportin Vjetor të Bankës së Shqipërisë për vitin 2019.
Në vija të përgjithshme, konstatoj se puna e Bankës së Shqipërisë ka pasur një kontribut pozitiv në forcimin e stabilitetit monetar dhe financiar të vendit. Ky stabilitet është një parakusht i domosdoshëm për zhvillimin e qëndrueshëm dhe afatgjatë të vendit. Po ashtu, Banka e Shqipërisë ka përmbushur detyrat e tjera të saj ligjore, ka shënuar progres në implementimin e Strategjisë Afatmesme të Zhvillimit, si dhe ka zbatuar rekomandimet e lëna nga Kuvendi i Shqipërisë.
Në përputhje me kuadrin ligjor në fuqi, objektivi kryesor i punës së Bankës së Shqipërisë është arritja dhe ruajtja e stabilitetit të çmimeve.
Ekonomia shqiptare dhe politika monetare gjatë vitit 2019
Viti 2019 ishte një vit sfidues për ekonominë shqiptare. Aktiviteti ekonomik vijoi të përfitojë nga rritja e konsumit privat dhe zgjerimi i shpejtë i turizmit. Megjithatë, mjedisi i huaj u shfaq i pafavorshëm, ndërkohë që rënia e prodhimit të energjisë elektrike, përfundimi gradual i investimeve në projektet madhore energjetike, si dhe tërmeti i muajit nëntor patën efekte të forta negative. Për rrjedhojë, rritja ekonomike e vitit 2019 rezultoi në nivelin 2.2%, në rënie kundrejt nivelit 4.1% të shënuar vitin paraardhës.
Goditjet që pësuam, ngadalësuan tempin e rritjes, por nuk e devijuan ekonominë shqiptare nga trendi pozitiv i zhvillimit. Kjo ecuri u pasqyrua në reduktimin e normës së papunësisë, në rritjen e punësimit dhe të pagave, si dhe në reduktimin e borxhit të huaj dhe të borxhit publik të vendit. Paralelisht me to, treguesit kryesorë të shëndetit të sektorit bankar mbetën në nivele të kënaqshme.
Inflacioni mesatar i vitit 2019 rezultoi në nivelin 1.4%. Ecuria ende nën objektiv e inflacionit, kërkoi ruajtjen e kahut stimulues të politikës monetare gjatë vitit 2019. Për këtë arsye, Banka e Shqipërisë mbajti të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 1.0%, orientoi tregun mbi ruajtjen e kahut lehtësues të politikës monetare në horizontin afatmesëm, si dhe furnizoi bankat me likuiditetin e nevojshëm.
Në përgjigje të politikës sonë monetare, kushtet financiare ishin stimuluese për rritjen e kërkesës agregate dhe të përshtatshme për kthimin e inflacionit në objektiv. Stimuli monetar solli uljen e çmimit të kredisë dhe nxiti rritjen e kreditimit. Në këto rrethana, kreditimi i sektorit privat përjetoi një rritje relativisht të shpejtë dhe shfaqi një shpërndarje më të mirë. Po ashtu, stimuli monetar reduktoi koston e shërbimit të borxhit për bizneset dhe familjet, si dhe krijoi premisa për një kurs më të qëndrueshëm këmbimi.
Krahas mbështetjes së stabilitetit të çmimeve, Banka e Shqipërisë i ka kushtuar rëndësi dhe promovimit të stabilitetit financiar, nëpërmjet mbikëqyrjes dhe rregullimit të kujdesshëm të sektorit bankar, si dhe nëpërmjet koordinimit të punës me autoritetet e tjera mbikëqyrëse të sektorit financiar.
Mbikëqyrja bankare dhe stabiliteti financiar
Sektori bankar shqiptar vijon të mbetet financiarisht i shëndetshëm dhe ka shfaqur një dinamizëm në rritje. Ky sektor ka qenë rentabël gjatë vitit 2019, ndërkohë që treguesit e tij të likuiditetit dhe kapitalizimit janë mbi kërkesat tona rregullatore. Po ashtu, ushtrimet e provave të rezistencës tregojnë se ekspozimi i sektorit bankar ndaj rreziqeve sistemike është i kontrolluar dhe se aftësia e sektorit bankar për të përballuar rreziqet është e fortë.
Më poshtë do të rendis shkurtimisht disa nga drejtimet kryesore të punës sonë për forcimin e mbikëqyrjes bankare dhe për mbështetjen e stabilitetit financiar.
Së pari, Banka e Shqipërisë administroi me sukses procesin e konsolidimit të sektorit bankar. Ky proces riformatoi tregun bankar vendas, duke sjellë aktorë të rinj e të motivuar, si dhe rritje të kapitalit vendas.
Së dyti, Banka e Shqipërisë përmbushi të gjitha detyrimet e saj në kuadër të planit kombëtar për reduktimin e kredive me probleme. Falë masave të marra ndër vite, raporti i kredive me probleme ra nga një maksimum prej pothuaj 25% në vitin 2014, në 8.4% në fund të vitit 2019.
Së treti, Banka e Shqipërisë punoi për përmbushjen e rekomandimeve të Komitetit të Ekspertëve të KiE-së për Vlerësimin e Masave kundër Pastrimit të Parave dhe Financimit të Terrorizmit (MONEYVAL). Në raportin vlerësues të Moneyval-it, subjektet financiare u vlerësuan në nivelin e efektivitetit “substantial” ose “i konsiderueshëm”.
Së katërti, Banka e Shqipërisë ka vijuar të adoptojë akte të reja rregullatore të aktivitetit bankar apo të rishikojë ato në fuqi, me synim përafrimin e mëtejshëm me direktivat dhe rregulloret e Bashkimit Evropian dhe me dokumentet e Komitetit të Bazelit.
Së fundi, puna për nxitjen e kreditimit të shëndetshëm të ekonomisë është shoqëruar nga mbikëqyrja e kujdesshme e sistemit bankar, nëpërmjet ekzaminimeve të plota dhe të pjesshme.
Realizimi i detyrave institucionale nënkupton dhe një vëmendje konstante ndaj fushave të tjera të aktivitetit të Bankës së Shqipërisë. Këtu gjej me vend të theksoj zhvillimin e mëtejshëm të funksionit të ndërhyrjes së jashtëzakonshme, nxitjen e zhvillimit të sistemit të pagesave, rritjen e cilësisë së kartëmonedhës, administrimin e rezervës valutore, përmirësimin e statistikave, mbështetjen e integrimit evropian, si dhe punën për edukimin e publikut dhe përmirësimin e komunikimit me të.
Të nderuar zonja dhe zotërinj,
Momenti në të cilin po bëj këtë prezantim është jo i zakonshëm. Pandemia Covid-19 dhe masat e nevojshme për kontrollin e saj, kanë dhënë një goditje të fortë mbi familjet dhe bizneset shqiptare gjatë tre muajve të fundit. Ekonomia shqiptare pritet të shënojë rënie gjatë vitit 2020, rënie e cila do të shoqërohet me rritje të papunësisë, me rënie të të ardhurave familjare, si dhe me përkeqësim të situatës financiare të bizneseve dhe shtim të kredive me probleme në sektorin bankar.
Kjo goditje kërkoi një reagim të shpejtë dhe të gjithanshëm të autoriteteve publike, si në planin shëndetësor dhe në atë ekonomik e social.
Krahas masave lehtësuese fiskale, Banka e Shqipërisë ndërmori një paketë të plotë masash për të siguruar likuiditetin e nevojshëm për sistemin bankar, për të nxitur kreditimin dhe për të kontrolluar kostot e shërbimit të borxhit. Kjo paketë përfshin:
uljen në 0.5% të normës bazë të interesit dhe furnizimin e pakufizuar me likuiditet të sistemit bankar;
lehtësimin e përkohshëm të rregulloreve bankare, për të mundësuar shtyrjen e përkohshme të pagesës së kësteve të kredisë për klientët në vështirësi dhe ristrukturimin konsensual të kredive për klientët me perspektiva solide biznesi, duke ndihmuar financat e bizneseve dhe rritur shanset e tyre për mbijetesë;
eliminimin e kostove të operimit të sistemit të pagesave elektronike, në përgjigje të rritjes së kërkesës për këtë lloj aktiviteti;
rritjen e kapaciteteve operacionale për të garantuar furnizimin e ekonomisë me para fizike.
Në përgjigje të këtyre masave, tregjet financiare vazhdojnë të funksionojnë normalisht, me gjithë kërkesën e rritur të sektorit publik për financim dhe pasigurinë e shtuar në ekonomi. Po ashtu, ato mundësojnë dhe plotësojnë paketën fiskale të qeverisë shqiptare.
Në planin ekonomik, masat e koordinuara fiskale, monetare dhe makroprudenciale, kanë zbutur pjesërisht efektet negative të pandemisë. Gjithsesi, sfidat që kemi përpara mbeten serioze. Në gjykimin tonë, ekonomia shqiptare i ka premisat ta përballojë me sukses këtë goditje. Megjithatë, kjo kërkon që të gjithë aktorët publikë dhe operatorët e sektorit privat të marrin vendimet e duhura, në kohën e duhur dhe në mënyrë sa më të koordinuar.
Përballimi i goditjes është brenda mundësive tona, nëse secili nga ne do të bëjë më të mirën dhe nëse do të vazhdojmë të garantojmë me prioritet stabilitetin monetar dhe financiar të vendit.
