Nga Peter Baker “The New York Times”
Ai po qëndronte në njërën anë të një ure të dëmtuar nga lufta në Ukrainë, duke parë matanë forcat e mbështetur nga Rusia. Dhe bashkë me to pasojat që kanë në botën reale përpjekjet e presidentit Donald Trump, për të çuar përpara axhendën e tij personale.
“Padyshim, që do të vdisnin më shumë ukrainas”- thotë duke e kujtuar atë moment gjatë dëshmisë që dha të martën Uilliam B.Tejlor, diplomati i lartë amerikan në Ukrainë. Ai përshkroi atë që e pa, si një akt jo të ligjshëm presioni ndaj qeverisë së Kievit, me synim përfitimet politike personale, nëpërmjet pezullimit të ndihmës amerikane.
Në fakt, në dëshminë më të fortë që pritet të bëhet publike e plotë më vonë në Kongresi, Tejlor flet për një president që mbajti peng 391 milionë dollarë ndihmë, për ta detyruar Ukrainën ta ndihmonte në inkriminimin e rivalëve të tij të brendshëm.
Veprimet e zotit Trump, dëshmoi Tejlor, minuan angazhimin amerikan ndaj aleatëve, që po përpiqen në mënyrë të dëshpëruar t’i kundërvihen përpjekjes së Rusisë, për të rishikuar me forcë kufijtë e Evropës. “Nëse Ukraina arrin që të dobësojë ndikimin rus, ka gjasa që Evropa të mbetet si një e tërë, e lirë, demokratike dhe në paqe”- deklaroi Tejlor në fjalën e tij të parë para hetuesve të Kongresit. Dëshmia iu shpërnda gazetarëve më vonë, pasi seanca u zhvillua me dyer të mbyllura.
“Në të kundërt, nëse Rusia e dominon Ukrainën, ajo do të bëhet sërish një perandori, duke e shtypur popullin e vet, duke kërcënuar fqinjët dhe pjesën tjetër të botës”. Dëshmia e diplomatit, ilustroi qartë dallimet midis hetimit mbi impeachment-in ndaj Trump, dhe atyre kundër presidentëve Riçard Nikson dhe Bill Klinton.
Ndërsa skandalet Uotergejt dhe Levinski, kishin të bënin me integritetin e demokracisë dhe sistemit gjyqësor në SHBA, skandali i Ukrainës, shtrihet ndërkohë edhe në çështjet ekzistenciale për jetë a vdekje, si dhe ato gjeopolitike. Dëshmia e Tejlorit, mund t’ua bëjë më të vështirë republikanëve, që t’i shpërfillim veprimet e Trump si çikërrima.
Apo si fakte të shtrembëruara nga kundërshtarët politikë. Mbrojtja e Ukrainës kundër sulmit rus, ashtu si mbrojtja e aleatëve kurdë të SHBA-së kundër Turqisë, ka qenë një përparësi madhore për shumë republikanë. Ata ankoheshin dikur se presidenti Barak Obama, nuk pati një qasje mjaftueshëm agresive përballë Moskës.
Uilliam Tejlor e nisi karrierën e tij gati 50-vjeçare, si një kadet në Akademinë Ushtarake në Uest Point. Më pas e vazhdoi si një oficer në Divizionin e 101-të Ajror gjatë Luftës së Vietnamit. Ai ka shërbyer në çdo administratë, republikane dhe demokrate, që nga presidenti Ronald Regan.
Karriera e tij, mbërriti kulmin me emërimin si ambasador i Ukrainës nën presidentin Xhorxh W.Bush. Dhe pranverën e këtij vitit Sekretari i Shtetit Majk Pompeo, e riktheu në Kiev për të zëvendësuar Maria Jovanoviç, ambasadoren amerikane që u shkarkua nga Trump. Në dëshminë e tij, Tejlor tha se ndihma amerikane u bllokua nga presidenti, me kushtin që Ukraina të niste të hetonte djalin e ish-zëvendëspresidentit amerikan, Xho Bajden.
“Presidenti Trump nuk ka bërë asgjë të keqe. Kjo është një fushatë e koordinuar përbaltjeje nga deputetët e majtë dhe burokratët radikalë të pazgjedhur, që bie ndesh me Kushtetutën”- u shpreh në një deklaratë për mediat Stefani Grisham, zëdhënëse e Shtëpisë së Bardhë.
Por dëshmia e zotit Tejlor, e fokusoi edhe një herë vëmendjen në marrëdhëniet e pazakonta që ka presidenti Trump me homologun rus Vladimir V.Putin. Në dallim nga shumica e liderëve në të dyja kampet palët, Trump ka shprehur rrallë kritika ndaj Putinit, apo agresionit të tij kundër fqinjëve.
Madje në një moment, ai sugjeroi se mund ta pranonte aneksimin e Krimesë nga Rusia në vitin 2014. Trump shkoi më larg se Obama, duke i siguruar Kievit një ndihmë ushtarake vdekjeprurëse, për t’u mbrojtur nga Moska. Por privatisht, i bëri jehonë deklaratave të Putinit, se ukrainasit janë partnerë jo të besueshëm dhe të korruptuar.
Vendimet e Trump, nga të cilat përfiton Rusia, i kanë habitur shumë si demokratët ashtu edhe republikanët. Dhe siç dëshmoi Tejlor në Kongres, Putin priti në Moskë presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan, për të nënshkruar një marrëveshje, sipas të cilës trupat ruse do t’u bashkohen atyre turke, për të kontrolluar një zonë të Sirisë veriore të braktisur nga luftëtarët kurdë.
Në fjalën e tij të hapjes prej 14 faqesh, Tejlor foli për “dy kanale që diktojnë politikë-bërjen amerikane, një zyrtar dhe një tjetër jozyrtar”. Ky i fundit drejtohet kryesisht nga avokati personal i presidentit, Rudi Xhuliani, apo edhe ambasadori amerikan në BE, Gordon Sondlend.
Demokratët që drejtojnë hetimin, besojnë se ish-ambasadori amerikan në Ukrainë, u ka dhënë elementët që mund të jetë jetikë për fajësimin. Kështu Tejlor e bëri të qartë, se ajo që ai e cilëson si veçanërisht të pafalshme në veprimet e presidentit, është tradhtia e një vendi mik, dhe favorizimi i pushtuesi të pamëshirshëm, pikërisht për arsye korruptive.
“Ukraina është një vend i veçantë për mua”- theksoi ai, “dhe ajo që ka ndodhur në 5 muajt pas rikthimi në Kiev ishte një ”marrëzi”, që do të ketë pasoja të mëdha. “Ne duhet ta mbështesim Ukrainën në luftën e saj kundër fqinjës së saj prepotente”-u tha ai hetuesve të Kongresit.
Ai kujtoi se u habit kur mësoi se ndihma për Ukrainën, po vonohej pa asnjë shpjegim tjetër, përveç “direktivës së presidentit për drejtuesit e Zyrës së Menaxhimit të Buxhetit”.
“Ukrainasit po luftonin rusët, dhe ata llogaritnin jo vetëm trajnimin, por edhe marrjen e armëve nga ne”- theksoi ai. Më pas më 26 korrik, një ditë pasi Trump ushtroi presion përmes telefonit ndaj presidentit të sapozgjedhur ukrainas, për të hetuar Bajdenin, Tejlor takoi Zelenskin.
Bashkë me Kurt Volkerin, të dërguarin special të Departamentit të Shtetit për Ukrainën, ata kryen një udhëtim në pjesën veriore të rajonit të Donbas, vija e parë e frontit në konfliktin me separatistët e mbështetur nga Rusia.
“Volker dhe unë, mund të shihnim forcat e armatosura armike të drejtuara nga Rusia në anën tjetër të urës së dëmtuar. Mbi 13.000 ukrainas, janë vrarë në këtë luftë deri tani. Më shumë ukrainas do të vdisnin pa ndihmën ushtarake amerikane”- theksoi më tej ai.
Ndërsa javët po kalonin, dhe ndihma po vazhdonte të mbetej e bllokuar, Tejlor tha se nisi të përgatitej të jepte dorëheqjen. Vendosmëria e tij u forcua kur Sondland dhe Timoti Morrison, drejtori i lartë për çështjet evropiane dhe ruse në Këshillin e Sigurisë Kombëtare, i treguan se ndihma ishte e kushtëzuar me nisjen nga Kievi të hetimeve të kërkuara nga presidenti.
Por përpara se ai të jepte dorëheqjen, drejtuesit e kongresit ndërhynë dhe e bindën Trumpin të anulonte pezullimin e ndihmës. Ndihma e SHBA-ë ndaj Ukrainës vazhdon aktualisht si më parë. Dhe zoti Tejlor shërben ende si një diplomat i lartë në Kiev. Të paktën tani për tani./ TIRANA TODAY
