Nga Maxim Samorukov “The Moscow Times”
Presidenti francez Emanuel Makron, është duke u kritikuar gjerësisht për ngërçin e fundit që ka shkaktuar në Ballkan, nëpërmjet vendosjes së vetos kundër çeljes së bisedimeve të anëtarësimit në Bashkimin Evropian për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.
Shumë analistë, janë duke paralajmëruar se nga kjo qasje do të përfitojë Rusia, pasi vendet e Ballkanit Perëndimor ndjehen të refuzuara nga Perëndimi, edhe pasi kanë plotësuar një pjesë të konsiderueshme të kritereve të kërkuara. Këto frikëra, janë shtuar nga lëvizjet e dukshme të elitave lokale, për të flirtuar me Kremlinin.
Moska po nxiton të zërë me shpejtësi boshllëkun e krijuar, duke ofruar marrëveshje fitimprurëse për blerjen armësh, apo edhe duke bërë ftesa për samite të niveleve të larta. Shpejtësia e reagimit të Moskës ndaj vetos franceze duket ogurzezë. Vetëm disa ditë më vonë, Rusia zhvilloi një stërvitje të përbashkët ushtarake me Serbinë, ndërsa e ftoi presidentin serb Aleksandër Vuçiç të inspektojë sistemin anti-raketor rus S-400.
Ndërsa Vuçiç po vlerësonte para kamerave cilësinë e armëve ruse, mediat serbe zbuluan se Beogradi po mendonte të blinte sistemin. Qeveria serbe, u shqetësua ta hidhte poshtë një lajm të tillë si një thashethem, vetëm pasi zyrtarët amerikanë kërcënuan se do të vendosin sanksione, nëse Serbia do të vendosë ta blerë vërtet sistemin rus.
Ndërkohë, kryeministri rus Dimitri Medvedev, zhvilloi fillimisht bisedime në Beograd, dhe më pas mirëpriti homologen e tij serbe Ana Brnabiç në Moskë, për nënshkrimin e një marrëveshje të tregtisë së lirë midis Serbisë dhe Bashkimit Ekonomik Euroaziatik, që kontrollohet nga Moska.
Kjo e bën Serbinë një nga vendet e para në Evropë, që e nënshkruan një marrëveshje të tillë. Bisedimet mbi bashkëpunimin e mëtejshëm midis dy vendeve, vazhduan edhe gjatë vizitës së presidentit Vuçiç në Moskë në fillim të dhjetorit, takimi i tij i katërt me presidentin rus Vladimir Putin që nga tetori i vitit 2018.
Edhe një përplasje e kohëve të fundit, mbi një spiun të supozuar rus, që po i jepte një sasi parash një zyrtari serb të sigurisë, nuk e ka dobësuar afrimitetin në rritje Rusi-Serbi. Burime të paidentifikuara, postuan pamjet në YouTube të një zyrtari serb, që pranonte ryshfet nga një zyrtar i ambasadës ruse, i identifikuar si Georgi Kleban, që raportohet se ishte oficer i zbulimit ushtarak rus (GRU), i ngarkuar me punë në ambasadën ruse në Beograd.
Ndërkohë, rreziku i veprimtarisë pro-ruse nuk është i kufizuar vetëm në Serbi, aleatja e përhershme e Moskës në rajon. Udhëheqja e Maqedonisë së Veriut, e njohur dikur për pikëpamjen e saj të fortë pro-perëndimore, ka vendosur pas vetos franceze të rishqyrtojë lidhjet e saj me Rusinë.
Vetëm 2 vjet më parë, kryeministri i vendit Zoran Zaev, tha se Rusia mund të komplotonte për ta rrëzuar nga pushteti. Në nëntor të këtij viti, ai përuroi themelimin e një forumi ekonomik ruso-maqedonas, dhe mbështeti perspektivat e rritjes së bashkëpunimit ekonomik me Moskën.
Në një kthesë të ngjashme, presidenti i Maqedonisë së Veriut Stevo Pendarovski, që u zgjodh në këtë detyrë në pranverë të këtij viti me një platformë anti-ruse, pranoi së fundmi ftesën e Kremlinit për të marrë pjesë në paradën vjetore të Ditës së Fitores në Luftën e Dytë Botërore në Sheshin e Kuq të Moskës majin e vitit të ardhshëm.
Numri dhe përqendrimi i madh i gjesteve pro-ruse në Ballkanin Perëndimor, krijojnë përshtypjen sikur po ndodh një zgjerim i madh i ndikimit të Kremlinit në rajon. Por ekziston një lexim tjetër i mundshëm, i pasojave që vijnë nga veprimi i Makron. Ne i kemi parë edhe më herët vendet e Ballkanit të bëjnë manovra të tilla, për të siguruar lëshime nga Perëndimi.
Një vëzhgim më i afërt i ngjarjeve në Serbi, zbulon se vetoja franceze nuk e ka prishur sjelljen balancuese të Beogradit, midis Rusisë dhe Perëndimit. Serbia merr çdo 2 vjet pjesë në stërvitje të përbashkëta ushtarake me Rusinë. Kjo pjesëmarrje, është gjithsesi me e rallë sesa bashkëpunimi i saj me vendet e NATO-s.
Mbulimi i gjerë mediatik i stërvitjeve ruso-serbe, është një produkt i armiqësisë së vazhdueshme të serbëve ndaj NATO-s, pas fushatës së bombardimeve anti-Millosheviç në vitin 1999. Edhe bisedimet e Vuçiç për blerjen e sistemit rus S-400, u nxitën nga synimi për një qasje të favorshme në mediat vendase.
Njëkohësisht, Serbia ishte duke miratuar një Plan të ri të Veprimit për Partneritet individual me NATO-n. Ky është lloji i lëvizjes, që mund t’i kushtonte Vuçiçit një humbje të madhe të mbështetjes në mesin e shoqërinë serbe. Marrëveshja e tregtisë së lirë me Bashkimin Ekonomik Euroaziatik, bëri bujë në media, por do të ndryshojë shumë pak gjëra në terren.
Kushtet e marrëveshjes, janë kryesisht të njëjta me marrëveshjen e tregtisë së lire, që Serbia ka pasur me Rusinë që nga viti 2000. Dhe thjesht shton edhe dy shtete të tjera:Armeninë dhe Kirgistanin. Por lidhjet ekonomike të Serbisë me këto 2 të fundit, janë praktikisht jo ekzistente. Tregtia serbe me Bashkimin Ekonomik Euraziatik, është 10 herë me e vogël se ajo me BE-në. Takimet e shpeshta Vuçiç- Putinin, nuk e fshehin dot faktin që dialogu mes tyre nuk ka asnjë gjë thelbësore. Edhe takimi në fillim të dhjetorit, nuk përbënte ndonjë përjashtim. Të dy udhëheqësit përmendën listën e shkurtër të fushave të bashkëpunimit, që ka pësuar shumë pak ndryshime gjatë dekadës:transporti i gazit, modernizimi i linjave hekurudhave, konflikti me Kosovën.
Ndërkohë përpjekjet e Maqedonisë së Veriut, për të përmirësuar lidhjet me Rusinë, janë edhe më pak premtuese. Kremlini nuk i zë besë udhëheqjes aktuale në Shkup, për të cilën beson se u soll në pushtet nga një revolucion shumëngjyrësh i nxitur nga Perëndimi.
Për më tepër, kryeministri Zaev dhe presidenti Pendarovski i fituan zgjedhjet me një slogan pro-evropian. Ata nuk kanë gjasa t’ia dalin të fitojnë ndaj rivalëve të tyre nacionalistë nga partia VMRO-DPMNE, nëse garojnë me një qasje pro-ruse.
Të gjitha këto, sugjerojnë se fluksi aktual i veprimtarisë pro-ruse në Ballkanin Perëndimor, është qartazi i nxitur më shumë nga kërkesa lokale, sesa nga një strategji më proaktive apo efektive ruse në rajon. Liderët e e Ballkanit, besojnë se afrimi me Moskën është mënyra më e lehtë për ta bërë Perëndimin më pak kërkues në negociatat për anëtarësimin në BE.
Kremlini është i etur të forcojë ndikimin e tij ndërkombëtar. Por ai s’ka dëshirë të kalojë nga pozicioni i tij aktual reagues, në një qasje më proaktive ndaj rajonit. Për Rusinë, Ballkani Perëndimor është ende vetëm një nga disa prej “fushave të lojës” në marrëdhëniet e tij të përkeqësuara me Bashkimin Evropian dhe Shtetet e Bashkuara.
Lënia e rajonit pas dere dhe jashtë NATO/BE, ndihmon në shpërqendrimin e Perëndimit nga ndjekja e një stratregjie të ngjashme në pjesë të ish-Bashkimit Sovjetik, ku interesat e Rusisë janë pafundësisht më të larta.
Ndërsa Makron po synon të përmirësojë raportet me Moskën, Kremlini nuk ka gjasa të rrezikojë një dinamikë të tillë kaq të favorshme, duke ndërmarrë lëvizje përçarëse në Ballkanin Perëndimor, një rajon ku Rusia ka në rastin më të mirë interesa të kufizuara.
TIRANA TODAY
Pse rrogat rriten në letra, por varfëria rritet në realitet?
