Nga: Matthew M.Kavanagh “CNN”
Edhe para se të publikohej të martën një raport mbi origjinën e Covid-19, disa po fajësonin Organizatën Botërore të Shëndetësisë për mossigurimin e informacionit dhe mos-bashkëpunimin e duhur të Kinës në këtë investigim. Por nëse SHBA-ja dhe Evropa duan më shumë sesa kaq, ato duhet të angazhohen në një diplomaci globale shëndetësore më të zgjuar ndryshe nga sa kanë bërë deri më tani.
Raporti, i botuar nga një panel shkencëtarësh që u ngarkuan nga OBSH të hulumtonin mbi origjinën e pandemisë, sugjeron se virusi SARS-CoV-2, ka kaluar me shumë mundësi nga kafshët tek njerëzit, ndoshta i lidhur me fermat e kafshëve të egra ku mund të jetë zhvendosur nga lakuriqët e natës tek një specie e ndërmjetme, para se të infektonte njerëzit.
Raporti zbuloi se as kinezët nuk pretendojnë se virusi u importua nga jashtë përmes ushqimit të ngrirë, dhe as siç pretendonte administrata Trump se ai ka dalë nga një laborator.
Por ekspertë thanë se nuk kishin informacion të mjaftueshëm për të eleminuar plotësisht asnjërën nga teoritë. Pra, ky hulumtim nuk e ka zgjidhur debatin mbi origjinën e pandemisë. Por s’duhet të habitemi nga kjo. Në skenarin më të mirë, hulumtimi i origjinës së epidemive mund të zgjasë me vite.
Dhe rasti aktual nuk është shembulli më i mirë. Gjatë kësaj pandemie, bashkëpunimi ndërkombëtar është dëmtuar nga veprimet e SHBA-së, Evropës dhe Kinës. Në raport është e qartë se zyrtarët kinezë nuk kanë ndarë ende të dhëna të mjaftueshme, apo se nuk kanë lejuar kërkimet e duhura për të arritur në përfundime më të sigurta.
Dhe vetë OBSH ka pak mjete në dispozicion për ta detyruar Pekinin për një transparencë më të madhe. Ndaj, në rast se duam hetime të pavarura të epidemive, OBSH-së apo një entiteti tjetër duhet t’i jepen kompetenca shtesë. Deri atëherë u takon shteteve të fuqishme që të ushtrojnë presion mbi Kinën.
Por qeveritë nuk duhet të humbin ndërkohë as mundësinë për të forcuar shëndetin global. Kritikët, përfshirë ish-zyrtarë të administratës Trump, e akuzojnë OBSH-në se i ka dhënë shumë ndikim në hetim Kinës. Ata sugjerojnë se OBSH-ja duhet të bëjë më shumë për të hetuar laboratorët dhe tregjet kineze.
Por këto kritika pasqyrojnë një keqkuptim të rolit të agjencisë, dhe tendencës kronike të vendeve anëtare dhe ekspertëve të politizuar për ta fajësuar organizatën pse nuk bën gjëra që janë kompetencë e vendeve anëtare. OBSH-ja luan një rol të domosdoshëm, që edhe pse nuk është i përsosur, synon të adresojë gjithçka, nga AIDS, Ebola dhe Covid-19, deri tek sëmundjet kronike.
Dobësimi i saj nuk ndihmon askënd. Por ky është një rezultat i parashikueshëm, kur një organizate ndërkombëtare vendoset në mesin e një konflikti midis fuqive të mëdha mbi mënyrën se si nisi pandemia, pa mjetet për të zgjidhur çështjen.
Në fakt, vendet anëtare nuk i kanë dhënë OBSH-së autoritetin për të kryer hetime më të pavarura, ndryshe nga kompetencat që ka për shembull Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA). Hetimi për të zbuluar sesi nisi kjo pandemi do të ishte në çdo rast i vështirë.
Asnjë vendi nuk i pëlqen kureshtja e jashtme. Për Kinën ka shumë rreziqe në lojë. Pasi ajo është një fuqi autoritare në rritje, ku informacioni është shumë i kufizuar, dhe qeveria po punon fort për të shmangur dëmtimin e reputacionit të vet nga kjo pandemi.
Sipas OBSH, qeveria kineze e kontrolloi rreptësisht itinerarin e ekipit shkencor që pati shumë vështirësi për të marrë të dhënat e mijëra pacientëve. Natyrisht kjo mungesë transparence, nuk provon një mbulim të diçkaje, por as nuk e bind botën se Kina nuk ka se çfarë të fshehë.
Qeveritë amerikane, evropiane dhe të tjerat, bënë pak për të forcuar pozitën e OBSH-së. Retorika ksenofobe e “virusit kinez”e Donald Trump,nxiti mosbesimin e Kinës ndaj motiveve të qeverive perëndimore. Në kulmin e tensioneve, qeveria amerikane nisi procedurat për t’u tërhequr nga organizata.
Por në vend se ta dobësojë më tej OBSH-në, SHBA duhet ta forcojë atë. Administrata aktuale është e ri-angazhuar me organizatën, dhe mund të shtojë fondet dhe mbështetjen politike. SHBA-ja mund t’i japë organizatës kompetenca hetimore.
Ose ndoshta më mirë, kjo detyrë mund t’i ngarkohet një organi të ri për të shmangur ngatërrimin e misionit të OBSH-së. Ne mund të mos e marrim vesh kurrë origjinën e vërtetë të këtij virusi. Megjithatë, kemi nevojë për një OBSH më të fortë, më të aftë, të përqendruar në përgjigjen ndaj kësaj pandemie dhe parandalimin e një tjetre, dhe jo për një OBSH të paralizuar nga konflikti midis fuqive të mëdha.
Përshtatur nga TIRANA TODAY
