Nga: MARSELA SINANI
Në një kohë kur pandemia shtriu rrënjët e saj në çdo cep të botës, mjekët ngritën alarmin mbi pacientët me sëmundje, të cilët ishin më të rrezikuar. Infektimi në masë ndodhi në një kohë të shpejtë, e po kështu edhe vdekjet e personave me sëmundje të ndryshme, shtuan edhe më tej frikën në popullatë. Ajo çfarë i frikësoheshin më shumë studiuesit, për fat të keq ndodhi. Diabeti rriste rrezikun e vdekjes nga Covid-19.
Një shqetësim po kaq i madh ishin edhe pacientët që shfaqnin shqetësim në tiroide. Ky virus sulmon dhe dëmton organet jetësore, përfshirë zemrën, mushkëritë, veshkat dhe mëlçinë. Në këtë listë bën pjesë edhe tiroidja. Koronavirusi shkakton një inflamacion të rëndë në tiroide, e madje ky rezultat ka dalë nga një studim i kryer më herët dhe publikuar në revistën “The Lancet Diabetes and Endocrinology”. Shpesh ekspertët kanë paralajmëruar pacientët e prekur nga Covid-19 e që kanë edhe sëmundje të tjera shoqëruese, të mbahen nën monitorim për simptoma të tjera që kanë të bëjnë me tiroiden.
Ekuilibrat e gjëndrës tiroide janë të rëndësishme, për të parandaluar dëmet në shëndet. Një studim nga studiuesit e Sri Lankës vitin e kaluar zbuloi se koronavirusi dëmton sistemin endokrin, i cili përbëhet nga gjëndra e hipofizës, gjëndrës tiroide, gjëndrave paratiroide, gjëndrave mbiveshkore, pankreasit, vezoreve dhe testikujve. Çdo mosfunksionim i sistemit endokrin mund të çojë në çështje serioze si diabeti dhe çekuilibri i tiroides. Këtë studim e ka publikuar Gazeta e Shoqërisë Endokrine.
Lidhur me këtë shqetësim, pasi ende pandemia nuk ka përfunduar, “Tirana Today” ka kontaktuar me mjekun endokrinolog Dashamir Gjergji, i cili ka dhënë disa këshilla të vlefshme për këdo. Duke u ndalur tek shifrat, mjeku u shpreh se në botë, statistikat tregojnë që afro një e treta e jetëve të humbura nga Covid-19 ishin diabetikë.
Doktor Gjergji, cila ka qenë gjendja e pacienteve që kurohen nga diabeti pas kalimit të pandemisë?
“Edhe pse mund të shprehemi se pandemisë së Covid-19 po i vjen fundi, akoma nuk kemi një bilanc të detajuar për efekte që pati mbi popullatën në tërësi dhe diabetikët në veçanti. Ajo ç’ka mund t’ju them me siguri është që diabetikët e kanë kaluar më rëndë se çdo grup tjetër shoqëror këtë sëmundje. Sa më lart, lidhet me faktin që të sëmurët diabetike në më të shumtën e rasteve patën një prekje më agresive nga Covid-19. Vetë diabeti ul forcat imunitare, ç’ka e bën më vulnerabel organizmin për të përballuar sëmundje të tilla infektive. Kjo pandemi dëmtoi më shumë diabetikët, që i gjeti të mjekuar dhe të paekuilibruar mirë. Përdorimi i barnave kortizonike për të ndihmuar reagimin e trupit ndaj Covid-19, u shoqërua me çrregullime të nivelit të sheqerit, kryesisht rritje të vlerave në gjak. Faktorë të tjerë si stresi dhe paniku që shoqëruan këtë periudhë, lanë gjurmët e tyre negative te diabetikët”.
Pasojat e pandemisë a kanë prekur edhe pacientët që paraqesin shqetësim në tiroide?
“Të sëmurët që vuajnë nga sëmundje kronike të gjëndrës tiroide, ishin një tjetër kategori popullate që e përballuan me vështirësi Covid-19. Gjëndra tiroide ka një ndikim jashtëzakonisht të madh mbi imunitetin dhe fiziologjinë mbrojtëse të trupit tonë. Kur kjo gjëndër preket nga sëmundje të ndryshme, që sjellin çrregullim të funksionit të saj, mund të dobësojë shumë imunitetin. Nga ana tjetër, dihet botërisht fakti që të sëmurët tiroidiene, janë më tepër pronë e stresit, depresionit, çrregullimit të ankthit etj. Situatat e mësipërme të labilitetit emocional, shtojnë rrezikun për një përkeqësim të gjendjes kur preken nga sëmundje infektive”.
Pasojat kanë qenë më të mëdha te burrat apo te gratë?
“Pasojat janë vënë re thuajse në mënyrë të barabartë për secilën gjini. Parimisht moshat e treta janë më të rrezikuarat, për të patur vështirësi dhe pasoja në përballjen me Covid- 19. Gratë gjithashtu janë gjini që mund të kenë probleme të dobësisë imunitare, sidomos kur janë në periudhën e menopauzës. Nuk ka statistika të përpikta në këtë drejtim, por me kalimin e kohës, besoj faktet do jenë më të dukshme dhe më të qarta në këto aspekte”.
Po te të rinjtë, a ka patur ndikim pandemia për diabetin?
“Të rinjtë me diabet, në tërësi u përballën me vështirësi me pandeminë. Sqaruam pak më lartë që diabetikët që ishin të mjekuar mirë, thuajse reaguan njëlloj si popullata normale. E kundërta ka ngjarë te diabetikët e paekuilibruar të cilët u prekën më tepër dhe patën shumë më shumë pasoja mbi shëndetin e tyre. Ne botë, statistikat tregojnë që afro një e treta e jetëve të humbura nga Covid-19 ishin diabetikë. Të rinjtë me diabet përdorin kryesisht insulinë si mjekim, dhe në këtë periudhë u rrit përdorimi i tyre dhe dozat gjithashtu. Te ato që e kanë jetike mjekimin me insulinë, u kërkohet që të bëjnë matje të shpeshta gjate ditës për të patur një gjykim më racional për dozat e insulinës dhe suksesin e terapisë në përgjithësi. Shtimi i matjeve solli jo vetëm lëndime fizike, por edhe emocionale dhe mbi të gjitha ekonomike te të gjithë diabetikët e tipit të parë në mbarë botën”.
Aktualisht, kemi numër të shtuar të sëmurëve me diabet apo rënie?
“Praktikisht numri i diabetikëve është shtuar kohët e fundit. Kjo ka të bëje mbi të gjitha me faktin që në këtë periudhë, popullata pati si prioritet shëndetin dhe masivisht u drejtuan nëpër klinika dhe laboratorë. Sa më shumë analiza të kryhen, aq më shumë sëmundje zbulohen. Kjo është paradigmatike per diabetin. Përdorimi i barnave me përmbaje kortizoni, ka sjellë shtim të rasteve të reja, por fatmirësisht me ndërprerjen e këtyre barnave kemi normalizim të vlerave të sheqerit në gjak”.
Meqenëse jemi në një valë të madhe të nxehti, çfarë këshillash do u jepnit të sëmurëve nga diabeti?
“Të sëmurët me diabet, ne stinën e nxehtë të verës duhet të kenë kujdes:
-Te marrin rregullisht barnat dhe insulinën
-Të ruajnë barnat në një ambient të freskët nga 5 në 25 gradë celsius
-Të masin rregullisht sheqerin në gjak
-Të jenë të hidratuar mirë
-Të evitojnë daljet në diell nga ora 11:00 deri 16:00
-Të mos ecin zbathur mbi rërën e nxehtë, rrugë, mal etj
-Të ushqehen me ushqime të freskëta të sezonit, kryesisht perime
-Të bëjnë kujdes me ruajtjen e ushqimeve që të evitojnë intoksikimet alimentare
-Të kenë me vete një dokument që janë diabetikë
-Të mos notojnë vetëm në thellësi
-Të mos rrinë gjatë të ulur në një vend, e sidomos jo me këmbë të kryqëzuara mbi njëra-tjetrën
-Të përdorin kremra mbrojtës nëse dalin në diell të fortë
-Të mbajnë higjiene të mirë të trupit /TIRANA TODAY
