Projekti i BERZH për nxitjen e konservimit të lumenjve dhe burimeve të tjera ujore në Ballkanin Perëndimor, pjesë e Projektit TC “Shënimet e Udhëzimit Mjedisor dhe Social të Bankës për Projektet e Hidrocentralit”, i akordon një fond të veçantë monitorimit të HEC pikërisht në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut.
Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim përmes një njoftimi të fundit, bëri me dije se, po kërkon një konsulent që të këshillojë zhvillimin e një metodologjie të përbashkët për monitorimin e hidrocentraleve për Ballkanin Perëndimor, në bashkëpunim me organizatat e shoqërisë civile.
“Detyrën, si pjesë e projektit, pritet ta fillojë në tremujorin e parë të vitit 2020 dhe ka një kohëzgjatje të përgjithshme prej 18 muajsh”, tha BERZH.
Qëllimi i përgjithshëm i projektit është të zhvillojë në Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut një metodologji të monitorimit të hidrocentraleve dhe të krijojë një protokoll monitorimi të dakorduar midis palëve të interesuara përkatëse dhe transferimin e aftësive dhe njohurive këtyre palëve të interesuara lokale. Kësaj pjese të projektit i akordohet 120 mijë euro nga fondet aksionere të BERZH.
Rajoni i Ballkanit Perëndimor ka një vlerë shumë të lartë konservimi me deri në 30 për qind të lumenjve aktualisht në gjendje gati natyrore ose të pacenuar. Ndërsa hidrocentralet sigurojnë energji të rinovueshme të vazhdueshme, ndërtimi dhe funksionimi i hidrocentraleve mund të paraqesin shqetësime mjedisore, veçanërisht për burimet ujore dhe në funksion të ndikimeve të ekosistemit, siç është biodiversiteti ujor. Shumica e hidrocentraleve (HEC) janë të një madhësie të vogël ose të mesme, megjithatë numri dhe vendndodhja e tyre në zona me vlerë të lartë ekologjike paraqesin sfida mjedisore.
Prandaj, nënvizon BERZH, zbatimi i masave zbutëse, siç janë fluksi ekologjik dhe ndihmat e migrimit të peshkut, dhe monitorimi i tyre duhet të sigurohet. Gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor (WB6) po ndërmarrin gjithashtu hapa për të balancuar zhvillimin e potencialit hidrocentral të rajonit, duke minimizuar ndikimet mjedisore.
Sfidat kryesore kanë të bëjnë me aftësinë e kufizuar të menaxhimit mjedisor dhe social të zhvilluesve të hidrocentraleve dhe sfidat që lidhen me mbledhjen dhe analizën e të dhënave mjedisore dhe monitorimin dhe vlerësimin e besueshëm të të dhënave, si dhe mungesën e marrëveshjes për protokollin e monitorimit ndërmjet palëve të interesuara. Disa nga këto sfida zbatohen veçanërisht për HEC-et e vogla, ndikimet mjedisore të të cilave mund të jenë disproporcionale të larta në krahasim me kontributin e tyre të kufizuar në prodhimin global të energjisë.
“Për të adresuar këto sfida, zhvilluesit e hidrocentraleve, autoritetet publike, rregullatorët dhe organizatat e shoqërisë civile, të cilët ndjekin nga afër zhvillimet e hidrocentraleve dhe ndikimet e tyre mjedisore në rajon, do të përfitonin nga zhvillimi i një metodologjie të përbashkët të monitorimit të hidrocentraleve dhe marrëveshjeve për një (specifik të vendit) protokoll monitorimi. OSHC-të mund të luajnë një rol të rëndësishëm si “mbledhës” në këtë kontekst duke ndihmuar palë të ndryshme të përfshihen në diskutime dhe të arrijnë marrëveshje.
Kjo për shkak se një nga avantazhet e dallueshme krahasuese të OSHC-ve është aftësia e tyre për të kapërcyer boshllëqet midis seksioneve të ndryshme të shoqërisë dhe për të siguruar një lidhje thelbësore midis autoriteteve, bizneseve / zhvilluesve të hidrocentraleve, publikut të gjerë dhe IFI-ve. OSHC-të gjithashtu mund të mobilizojnë bashkësitë lokale duke ndërtuar vetëdijen dhe ekspertizën duke kontribuar kështu në një menaxhim dhe mbrojtje më të mirë të burimeve natyrore. Si e tillë, OSHC-të mund të bëhen partnerë të rëndësishëm në vlerësimin, monitorimin dhe vlerësimin e projektit, duke siguruar një kontribut të vlefshëm për hartimin, implementimin dhe identifikimin e rreziqeve dhe veprimeve korrigjuese nëse është e nevojshme”, përfundon BERZH./Monitor
