Një nga misteret më të mëdha të Tokës është mënyra se si ajo u shndërrua në vetvete, kaq gradualisht, nga një ”top i shkretë” në një planet ku ka jetë.
Shkencëtarët e Tokës kanë kaluar dekada duke bashkuar të dhëna të rëndësishme, duke identifikuar dhe studiuar ndërveprimin kompleks të planetit me proceset gjeologjike, dinamikat atmosferike dhe ciklet kimike. Në veçanti, shkencëtarët kanë studiuar rolet e luajtura nga karboni dhe silici në stabilizimin e klimës së Tokës për një periudhë të madhe kohore, shkruan PhysOrg.
Tani një studim i udhëhequr nga Universiteti i Yale në SHBA dhe botuar në revistën Nature, ofron një vështrim të pashembullt të kësaj historie 3 miliardë vjeçare, e treguar në sedimente antike nga e gjithë bota.
“Ne donim të avanconim kuptimin tonë për atë që proceset kanë rregulluar klimën e Tokës mbi shkallët kohore gjeologjike”, tha Noah Planavsky, një profesor i asociuar i Shkencave të Tokës dhe shkencave planetare në Fakultetin e Yale.
“Se si klima e Tokës ka mbetur e qëndrueshme për pjesën më të madhe të 3 miliardë viteve të fundit është një nga pyetjet më thelbësore që mund të bëhet rreth mënyrës se si funksionon Toka“, u shpreh Planavsky.
Në rrënjë të historisë së jetës së klimës së Tokës, është aftësia e saj për të hequr dioksidin e karbonit nga atmosfera dhe për ta ruajtur atë në shkëmbinj dhe sedimente. Ne kemi bimë që e mundësojnë këtë gjë, thanë studiuesit.
Shfaqja e bimëve në tokë dhe në oqean çoi në ndryshime graduale, por të mëdha, në mënyrën e shkëmbinjve dhe sedimenteve. Këto ndryshime të motit ”hapën derën” për marrjen e karbonit në vetë Tokën.
“Rezultati ishte një rënie thelbësore në nivelet e dioksidit të karbonit, duke bërë që Toka të qëndronte vazhdimisht e banueshme për të dy format e thjeshta dhe komplekse të jetës,” tha Planavsky.
Kalderon-Asael dhe Planavsky drejtuan një ekip ndërkombëtar studiuesish që mblodhën më shumë se 600 mostra sedimentesh në afërsisht 100 vende në të gjithë botën. Ata studiuan të dhëna gjeokimike të gjetura në izotopet e litiumit në mostra, një metodologji e përdorur në studime të tjera gjatë dekadës së kaluar për të parë pika specifike në të kaluarën e afërt dhe të largët të Tokës.
Studimi i ri përfshin tërësinë e historisë së Tokës, duke i lejuar studiuesit të dokumentojnë evolucionin se si Toka rregullonte klimën e saj.
“Kjo na jep të gjithë tablonë,” tha Kalderon-Asael, autori i parë i studimit. ”Filloi si një projekt një vjeçar për të parë disa vende. Ndërsa filluam të shikonim të dhënat, ne shtuam më shumë kampione dhe më shumë mostra derisa të ishim në gjendje të shikonim të gjithë historinë e Tokës.”
Përveç mësimit të historisë, studimi ofron një perspektivë afatgjatë mbi ndryshimet e shpejta në klimën globale sot.
“Përmes të gjitha ndryshimeve masive që Toka ka pësuar – në biosferë dhe në sasinë e rrezatimit diellor që merr – ajo ka mbetur e banueshme duke bërë rregullime në shkallë shumë të gjata kohore,” tha Planavsky.
