Zëvendësministri i Jashtëm i Shqipërisë, Sokol Dedja, në një intervistë ekskluzive për DW flet për zhbllokimin e hapjes së negociatave të pranimit në BE si edhe aspektet kryesore në metodologjinë e re të zgjerimit të BE.
Deutsche Welle: Z. Zëvendësministër Dedja, çfarë po bëhet për zhbllokimin e hapjes së negociatave të pranimit në BE?
Sokol Dedja: Ka një rritje të përpjekjeve për të dalë nga bllokimi, nga ngërçi, ku hyri procesi i zgjerimit të Bashkimit Europian, (BE) me mosmarrjen e vendimit në tetorin e kaluar, gjë që ndodhi, jo për shkak të mungesës së arritjeve nga Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, (MV). Bllokimi erdhi nga nevoja për të ndryshuar metodologjinë e zhvillimit të negociatave të anëtarësimit dhe përmirësuar në tërësi funksionimin e BE. Pritet që konferenca për të ardhmen e BE të zhvillohet gjatë vitit 2020-2021 dhe të diskutohen ide për reformimin e tij. Por hapja e rrugës për fillimin e negociatave për të dyja vendet është ndryshimi i metodologjisë së zgjerimit.
Në fund të këtij muaji, pritet që Komisioni Europian të propozojë metodologjinë e re të zgjerimit të BE. Çfarë propozimesh ka? A ka elementë të përbashkët mes tyre si bazë e kompromisit të pritshëm?
Sokol Dedja: Krahas propozimit të Francës është edhe propozimi i 9 vendeve anëtare të BE. Të dyja këto propozime kanë elemente të përbashkëta, por edhe të ndryshme. E përbashkëta kryesore është që nuk vihet në diskutim perspektiva e anëtarësimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor,(BP) nga asnjë vend anëtar anëtar i BE. Elementi i dytë i përbashkët është që procesi i negociatave do të jetë detyrimisht i gjatë, pasi është një proces transformimi rrënjësor i funksionimit të shtetit, administratës publike, tregut dhe mentalitetit të shoqërisë. Prandaj në dy propozimet zë vend çështja e ruajtjes së motivimit të shoqërive gjatë këtij procesi përmes përfitimeve gjatë tij , sidomos për qytetarët. Deri tani diskutimi është përqëndruar në përfitimet financiare, në rritjen e mbështetjes financiare përmes Instrumentit të para Aderimit (Instrument for Pre-Accession Assistance, IPA). Si koordinator kombëtar i këtij instruimenti mund t’iu them që në 7 vitet e fundit, mbështetja financiare për Shqipërinë ka qenë rreth 650 milion Euro. Me metodologjinë e deritanishme ka qenë planifikuar që në 7 vitet e ardhshme të kishte një rritje, në total prej 13 përqind për gjithë rajonin e BP. Por edhe me metodologjinë e re të zgjerimit do të ketë rritje të mbështetjes financiare, të kushtëzuar me arritje. Mbështetja financiare bëhet nxitëse për reforma, për transformim dhe është boshti kryesor lidhur me forcimin e përfitimeve të ndërmjetme. Diskutohet që Shqipëria dhe MV të marrin pjesë në takime formale, institucionale jo vetëm informale, si deri më tani, dhe të bëhen pjesë e vendimeve të BE, edhe pse pa të drejtë vote.
Cilat janë ndryshimet në dy propozimet lidhur me ecurinë në kohë të negociatave?
Sokol Dedja: Propozimi i Francës është që negociatat e pranimit të përmbledhin një sekuencë prej 7 fushash, njëra pas tjetrës, pra më gjerë se kapitujt, siç ka qënë me metodologjineë e deritanishme të zgjerimit. Kurse propozimi tjetër, ai i 9 vendeve anëtare të BE, nuk është dakort për sekuenca të njëpasnjëshme, por për sekuenca paralele. Mbetet për t’u parë sesi do ta trajtojë KE në propozimin e tij në fund të këtij muaji. Por këmbëngul që e rëndësishme është ajo që Presidenti francez Macron ka deklaruar në fillim të këtij muaji: nëse ndryshon metodologjia e negociatave të pranimit në BE, Franca është gati për një vendim pozitiv, Ajo që pritet është arritja e një kompromisi mes vendeve anëtare të BE dhe miratimi unanim i metodologjisë së propozuar nga KE.
Cili është skenari më optimist për të hapjen e negociatave këtë pranverë?
Sokol Dedja: Skenari më optimist është që vendet anëtare të miratojnë propozimin e KE para mbledhjes së Këshillit Europian të Marsit, që vendimi të merret në Mars. Kjo do të varet nga miratimi në mënyrë unanime nga vendet anëtare i metodologjisë së re për negociatat e anëtarësimit, të propozuar nga KE në fund të këtij muaji. Në rast se kjo nuk do të ndodhë në Mars, data tjetër është mbledhja e Këshillit Europian në Maj. Ngjarje tjetër e rëndësishme është Samiti i Zagrebit, BE – BP, po në Maj, ku në kuadrin e përgatitjeve për këtë samit, në Prill, KE do të propozojë strategjinë e zgjerimit në përgjithësi.
Cilat pritet të jenë elementët kryesorë të kësaj strategjie?
Sokol Dedja: Janë tre: forcimi i bashkëpunimit ekonomik, i mbështetjes financiare për transformimin e dy vendeve dhe forcimi i kushtëzimit, një element që është i mirëpritur nga ne, përderisa procesi i integrimit europian, i hapjes së negociatave të anëtarësimit është për ne një proces transformimi. Gjithë thelbi i procesit është përmirëesimi i jetës së qytetarëve në Shqipëri dhe MV përmes procesit të integrimit.
Si po përgatitet Shqipëria për po- në potenciale?
Sokol Dedja: Ajo që pritet nga metodologjia e re është dhënia e një rëndësie më të madhe konsolidimit të shtetit ligjor. Dhe kjo arrihet përmes thellimit të reformës së gjyqësorit , rezultateve kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Prandaj për Shqipërinë rëndësi thelbësore ka vijimi i reformave, sidomos i atyre që lidhen me sundimin e ligjit dhe luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit. Ne duhet të thellojmë arritjet në këto 3 fusha kyçe për hapjen e negociatave. Në përgjigje të pyetjes tuaj, Shqipëria po punon për një paketë ligjore në konsultim me BE dhe SHBA që synon thellimin e goditjes ndaj krimit të organizuar, gjyqtarëve dhe prokurorëve të korruptuar, përmirësimin në sekuestrimin e pasurive të krijuara nga krimi i organizuar. /DW
Zëvendësministri i Jashtëm i Shqipërisë, Sokol Dedja është edhe koordinator kombëtar për IPA, (Instrument for Pre-Accession Assistance)
