Kryeqyteti maqedonas Shkupi është zemra e rrahjes së një kombi të ndryshëm që gdhendë rrugën e vet të veçantë në botën postkomuniste. Elise Morton bën një udhëtim nga Greqia, armiku politik dhe ekonomik në jug e Maqedonisë. Elise Morton është një shkrimtare, dhe redaktore me bazë në Selanik, shkruan calvertjournal.com.
Letra:
“Unë do të shkoj në Shkup këtë javë,”, i them me ngazëllim një koleges time greke. Reagimi i saj i menjëhershëm është: “Pse?” Dhe këtu qëndron dhe sfida e parë nëse shkon nga Greqia në Maqedoni – duke shpjeguar destinacionin, pa shkaktuar një debat politik.
Megjithëse, unë kalova verëra me familjen në Greqi, vetëm kur u shpërngulën në Selanik (në provincën greke të Maqedonisë), së lexova lidhur me emrin e fqinjit të tyre ish-jugosllav në veri: “Shkupi” është përdorur si një term i kapur. Mosmarrëveshja e gjatë në lidhje me përdorimin e emrit “Maqedoni”, ka bërë që Greqia të bllokojë pranimin e Maqedonisë në Bashkimin Evropian dhe në NATO – dhe lidhur me këtë situatë për shumë pyetje më lindnin në mëndje.
Pas ndjekjes së rrjedhës së lumit Vardar në veri kodër pas kodre, të veshur në ngjyrat e vjeshtës dhe në një vendpushim në Veles (i cili së fundi fitoi famë si “fabrika e rreme e lajmeve” të Maqedonisë) duhet t’i rezistoja tundimit për një pushim të shpejtë. Në krye të agjendës sime pas mbërritjes ishte dreka. Ajo çfarë ndodhi më pas në restorantin komod të “Serdarot” në pazarin e vjetër mund të përshkruhet më mirë si një “ekstravagancë e mishit të pjekur në skarë”: kebabët tradicionalë me ëmbëlsinë e kuqërremtë të piperit të ajvarit dhe melankolive dhe një sallatë e bërë me djathë.
Kur u ngritëm e gjetëm veten në skajin jugor të pazarit më të madh në Ballkan – qendrës tregtare të Shkupit qysh prej shekullit të 12-të. Një labirint i rrugëve të vogla të mbushura me kafene dhe dyqane me bizhuteri të mbushura me biznese shumë më të përditshme (zeje, bukëpjekës, dyqane zbukurimesh), pazari ju tërheq përmes korridoreve dhe korsive me kalldrëm me anë të minareve të saj statuele, por delikate. Këto veprojnë si fenerë të butë, duke lënë të kuptohet bukuria dhe madhështia rreth këndit të ardhshëm: trëndafili i xhamisë Mustafa Pasha të epokës osmane, si dhe shtëpia e Galerisë Kombëtare.
Një shëtitje e shkurtër nga pazari të çon te Kalaja e Shkupit. Një prani madhështore ofron dhe lumi Vardar. Ajo shikon poshtë drejt përpjekjeve më të fundit të qytetit për të lidhur dhe formuar të kaluarën e saj: brigjet e lumit kanë lindur në një epokë të diskutueshme klasike, e cila pa agimin e saj në vitin 2014. Mirë, duke folur në mënyrë strikte, kjo epokë e re filloi në vitin 2010 kur qeveria njoftoi një plan të madh për kryeqytetin të bëhet një parajsë e shkëlqimit neoklasik dhe një homazh ndaj heronjve të mëdhenj të rajonit historik maqedonas.
Por, projekti si pjesë e politikës së ish-qeverisë nacionaliste VMRO-DPMNE, që ka vendosur figura të lashta të Aleksandërit të Madh dhe Filipi II i Maqedonisë brenda historisë kombëtar është, për të ndërtuar identitetin dhe për të sjellë turistë. Por për kritikët, efekti i ngritjes së ndërtesave qeveritare madhështore, qindra statujave dhe dhënien e fasadave të shumë ndërtesave ekzistuese, kritikët nuk e shikojnë të dobishme.
Në qendër të të gjitha, në Sheshin e Maqedonisë është një monument 28 metra i lartë. Luftëtar në një kali kuptohet në përgjithësi për të përfaqësuar Aleksandrin e Madh. Por, në Shkup gjithashtu për sa i përket udhëtimit mund të vini nga aeroportin e Aleksandrit të Madh ose në autostradën Aleksandri i Madh. Kjo nuk shkoi pa u vënë re nga shokët e mi grekë, që më shoqëruan në udhëtim, të cilët e kishin mendjen se si do të “hakmerreshin” familjarët kur ata të ktheheshin në Greqi. Por, duke ngritur statujën e Aleksandrit të Madh në bregdetin e Selanikut, maqedonasit ngushëllohen me faktin se nuk kushtëzohen nga Greqia. Në dritën e këtij namazi në Paris, duket e arsyeshme që përpjekja e ish-kryeministrit Nikola Gruevski për të krijuar një identitet maqedonas që dukej të dilte në gjurmë të mëdha të popullsisë. TIRANA TODAY
