Në fund të viteve 1980, psikologu James Reason donte të studionte opinionet e njerëzve rreth aksidenteve rrugore. Ai doli në rrugë, parqe dhe supermarkete rreth Mançesterit, në Mbretërinë e Bashkuar dhe ju kërkoi 520 shoferëve të vlerësonin numrin e herëve që ata kishin kryer shkelje të caktuara. A dështuan ata për të kontrolluar pasqyrën e pasme, për shembull? Apo kishin hyrë në korsinë e gabuar kur i afroheshin një kryqëzimi? Përveç listës së gabimeve dhe shkeljeve, pjesëmarrësve u kërkua gjithashtu të vlerësonin se si ishte aftësia e tyre drejtuese në krahasim me të tjerët – nëse ishte më e mirë apo më e keqe se mesatarja.
Duke pasur parasysh kohën që këta njerëz kalojnë pas timonit, supozohet se shumica e shoferëve do të kishin të paktën vetëdije për aftësitë e tyre. Megjithatë studimi zbuloi se nga 520 shoferë, vetëm pesë e konsideruan se ishin më keq se mesatarja – më pak se 1%. Pjesa tjetër – madje edhe drejtuesit që vazhdimisht bënin gabime – e konsideronin veten të paktën aq të mirë sa personi tjetër, dhe shumë menduan se ishin shumë më të mirë. Ishte, në thelb, një mashtrim masiv që i bëri ata plotësisht të verbër ndaj dështimeve të tyre.
Tre dekada më vonë, psikologët kanë dokumentuar nivele të ngjashme të mashtrimit të besimit për shumë tipare dhe aftësi të ndryshme. Ne priremi të mendojmë se jemi më inteligjentë, krijues, atletikë, të besueshëm, të vëmendshëm, të ndershëm dhe miqësorë se shumica e njerëzve (një fenomen që shpesh njihet si “efekti më i mirë se mesatarja”). “Provat janë jashtëzakonisht – madje jashtëzakonisht të forta”, thotë Ethan Zell, një profesor i asociuar i psikologjisë në Universitetin e Karolinës së Veriut në Greensboro, i cili kohët e fundit kreu një meta-analizë të studimeve të deritanishme. “Nëse u jepni njerëzve një pyetësor ku ata e vlerësojnë veten e tyre në krahasim me mesataren, pothuajse të gjithë në klasë mendojnë se janë mbi mesataren në pothuajse gjithçka,” thotë ai.
Pasojat mund të jenë serioze. Siç la të nënkuptohet Profesori Reason, vetëbesimi i tepërt i aftësive tona në rrugë mund të çojë në aksidente të rënda. Në mjekësi, mund të çojë në gabim fatal diagnostikues; në ligj, kjo mund të çojë në akuza të rreme. Dhe në biznes, arroganca menaxheriale i vë kompanitë në një risk më të madh për tu rrëzuar dhe për të falimentuar.
Vetëbesimi i tepërt shpesh njihet si “nëna e të gjitha paragjykimeve”; shkencëtari fitues i çmimit Nobel Daniel Kahneman vërejti shkëlqyeshëm se nëse ai do të kishte një shkop magjik që mund të ndryshonte një gjë në lidhje me psikologjinë njerëzore, ai do të eliminonte kompleksin tonë të epërsisë.
Sipas një hulumtimi të ri interesant nga Joey Cheng, një profesor asistent i psikologjisë në Universitetin e York-ut, tregon se besimi i tepërt mund të jetë ngjitës. “Nëse keni qenë e ekspozuar ndaj një personi me shumë vetëbesim, atëherë keni më shumë të ngjarë të mbivlerësoni veten tuaj”, thotë ajo.
Burimi: https://www.bbc.com/worklife/article/20200923-why-arrogance-is-dangerously-contagious
Përktheu: Tirana Today
