Një kampion, është me siguri dikush që i tejkalon pritshmëritë e njerëzve të tjerë. Një njeri, që ka një motivim të jashtëzakonshëm për të fituar. Ky etiketim, vlen jo vetëm për sportin, por edhe për fusha të tilla si shkenca, të drejtat e njeriut dhe politika. Në historinë e civilizimit, ka pasur shumë kampionë.
Mes tyre është edhe armeni Shavarsh Karapetyan. Ai ka fituar 17 herë kampionatin botëror të notit. Është shpallur 13 herë kampion i Evropës dhe 7 herë kampion kombëtar në ish-Bashkimin Sovjetik. Përveç kësaj, Karapetyan ka thyer plot 11 herë rekordin botëror.
Megjithatë, ajo që e bën armenin një kampion nuk janë dhe aq medaljet sportive që nderen në murin e shtëpisë së tij. Por sakrifica e tij e jashtëzakonshme për të tjerët. Në vitin 1976, ai shpëtoi personalisht 20 njerëz nga mbytja, kur një tram doli nga shinat. Dhe ra në një liqen të ngrirë pranë Jerevanit, kryeqyteti i Armenisë.
Por për të kuptuar aktin e tij të guximshëm, duhet të hedhim një vështrim mbi jetën dhe karrierën e tij. Përvoja që me gjasë e nxiti Karapetyan të bëhej një notar profesionist, ishte shpëtimi për pak nga vdekja kur ishte vetëm 15-vjeç. Ai u rrah nga një grup të rinjsh, që më pas e lidhën me një gur, dhe e hodhën në një liqen aty pranë.
Me shumë sforco, ai arriti të zgjidhë duart nga litari. Të lirohej nga guri që po e tërhiqte në fund dhe të mbijetonte. Pas këtij incidenti, ai zgjodhi të merrej seriozisht me sportin e notit. Por për shkak të rivalitetit të madh, iu mohua e drejta për të garuar në ekipin e tij kombëtar.
Kështu që ai kaloi në disiplinën e ‘finswimming’, një stil noti nën sipërfaqe, me përdorimin e një balon me oksigjen. Filloi që të spikasë shumë shpejt, duke fituar një numër garash në nivel shtetëror. Në moshën 18-vjeçare, u shpall kampioni i Bashkimit Sovjetik. Dhe vetëm 2 muaj më vonë, kampioni i Evropës, duke thyer disa rekorde.
Kudo që shkoi e ndoqi zilia e të tjerëve. Madje pati përpjekje për vrasjen e tij nga një rival, që sabotoi rezervuarin e oksigjenit gjatë një kampionati në Kiev. Pavarësisht që ai akt, që gati i kushtoi jetën e tij, Karapetyan e fitoi garën. Ai gati sa nuk vdiq në vitin 1974, kur autobusi me të cilin po udhëtonte gati ra në një humnerë.
Në mesin e panikut që përfshiu pasagjerët, notari rrëmbeu me shpejtësi timonin dhe e drejtoi me kujdes autobusin në kahun e kundërt. Tridhjetë jetë njerëzore, përfshirë edhe të tijën, u shpëtuan atë ditë, sërish falë aktit të tij të guximshëm. Por ngjarja që pasoi, do të diktonte pjesën tjetër të jetës së tij.
Karapetyan po zhvillonte stërvitjen e tij të zakonshme në mëngjes, duke vrapuar pranë Liqenit të Jerevanit. Kur një tram doli nga rruga dhe ra direkt në rezervuarin e ngrirë. Për shkak të fuqisë së madhe të përplasjes, shumica e 92 pasagjerëve në bord humbën ndjenjat. Ndërsa trami përfundoi në fund të liqenit të ngrirë.
Pa asnjë lloj hezitimi, zhytësi profesionist e dinte se çfarë duhet të bënte. Ai u hodh me shpejtësi në ujë, theu dritaren e xhamit të tramit dhe nisi të nxjerrë jashtë njerëzit. Autobusi ndodhej 10-metra nën ujë dhe 80 metra larg bregut. Karapetyan bëri plot 30 zhytje radhazi, duke nxjerrë jashtë sa më shumë njerëz.
Në fund, arriti të shpëtojë 20 prej pasagjerëve. Por për shumë të tjerë ishte tepër vonë. Edhe pse ai aksident rezultoi në një tragjedi të madhe, por të mos ishte për heroizmin e tij, bilanci do të ishte shumë më i rëndë. Por edhe për vetë Karapetyan, pasojat do të ishin të rënda.
Pas zhytjes së 30-të, humbi ndjenjat si rezultat i mungesës së oksigjenit. Pasojat e një përpjekje të tilla kaq mbinjerëzore, vazhduan edhe më vonë. Notari u diagnostikua me pneumoni dhe ndotje të gjakut nga uji i ndotur prej industrive. Pas një gjendje kome 46-ditore, heroi i Liqenit të Jerevanit më në fund u zgjua.
Ndërkohë karriera e tij përfundoi, për shkak të rraskapitjes ekstreme nervore që i shkaktoi ajo ngjarje. Edhe pse dikush do të priste një mirënjohje të menjëhershme nga autoritetet, historia e heroizmit të tij mbeti kryesisht e panjohur. Deri në vitin 1982, kur u botua një artikull në gazetën mbarëkombëtare ”Komsomolskaya Pravda”, që përkujtoi gjestin e tij të jashtëzakonshëm.
Deri atëherë, fakti që ishte kampioni i botës ai që shpëtoi gjithë ata njerëz, njihej vetëm nga banorët e kryeqytetit armen. Pas artikullit të titulluar “Beteja nënujore e kampionit”, Karapetyan mori 75.000 letra lavdërimi dhe falënderimi dhe u bë një emër i njohur në BRSS.
Tejet modest nga natyra, ai vetë nuk e cilësoi si heroizëm aktin e tij. Përkundrazi, ai ishte ende i trishtuar nga fakti që atë ditë vdiqën kaq shumë të tjerë. Kur u pyet në një intervistë në lidhje me atë ngjarjen, ai tha: “E dija që mund të shpëtoja shumë jetë. Kisha frikë mos bëja ndonjë gabim. Aty poshtë ishte aq e errët, sa mezi dukej gjë. Në njërën nga zhytjet e mia, unë kapa rastësisht një sedilje, në vend të një pasagjeri…Mund të kisha shpëtuar një jetë më shumë. Ai gabim më del ende në makthet e mia”.
Që nga ajo kohë, Shavarsh Karapetyan është vlerësuar shumë here të tjera, përfshirë 2 medalje të qeverisë armene, dhe një çmim “Fair Play” nga UNESCO. Njëkohësisht, ai pati nderin të ketë një asteroid me emrin e tij: 3027 Shavarsh. Në vitin 2014, Karapetyan mbajti pishtarin në vigjilje të Lojërave Olimpike Dimërore në Moskë, qytet ku banon aktualisht. Sot është pronar i një dyqani këpucësh dhe bën një jetë modeste, jashtë vëmendjes së publikut./ TIRANA TODAY
