Negociatorët në Glasgow po shqyrtojnë një projekt-marrëveshje të re, që synon të shmangë ndikimet më të këqija të ndryshimeve klimatike. Bisedimet COP26 do të përfundonin të premten, por pikat e ngecjes – veçanërisht në lëndët djegëse fosile dhe ndihmën financiare për kombet më të varfra – do të thotë se ato kanë tejkaluar. Vendet në zhvillim janë të pakënaqur për mungesën e përparimit në atë që njihet si “humbje dhe dëm”, ideja që vendet më të pasura duhet të kompensojnë ato më të varfrat për efektet e ndryshimeve klimatike me të cilat nuk mund të përshtaten.
Shkencëtarët thonë se kufizimi i rritjes së temperaturës në 1.5C, krahasuar me nivelet para-industriale do të na mbrojë nga ndikimet më të rrezikshme të ndryshimeve klimatike. Është një pjesë kyçe e marrëveshjes së Parisit të vitit 2015, të cilën shumica e vendeve e nënshkruan.
Përmbushja e qëllimit kërkon që emetimet globale të reduktohen me 45% deri në vitin 2030, dhe në zero në përgjithësi deri në vitin 2050. Një shembull i ndikimit të rritjes së temperaturës globale mbi 2C është ‘vdekja’ e pothuajse të gjithë shkëmbinjve koralorë tropikë, thonë shkencëtarët.
Versioni i ri i marrëveshjes i publikuar të shtunën, vazhdon t’i referohet “përpjekjeve të përshpejtuara drejt heqjes gradualisht të energjisë së pandërprerë të qymyrit dhe subvencioneve joefikase të karburanteve fosile” – angazhime të zbutura që janë kritikuar nga aktivistët, edhe pse disa vëzhgues nënvizuan se është hera e parë që qymyri përmendet në mënyrë eksplicite në dokumentet e OKB-së të këtij lloji.
Kina dhe Arabia Saudite thuhet se janë në mesin e një grupi vendesh, që kërkojnë të heqin referencat për subvencionet e karburanteve fosile.
Draftet e mëparshme të marrëveshjes, kishin premtuar gjithashtu më shumë para për vendet në zhvillim, për t’iu përshtatur motit ekstrem dhe rritjes së nivelit të detit.
Premtimet në Glasgow nuk do të jenë të mjaftueshme, për të kufizuar ngrohjen globale në 1.5C. Ekspertët thonë se objektivi aktual është ende i arritshëm: në COP15 në Kopenhagë më shumë se një dekadë më parë, vlerësimet sugjeruan se bota po shkonte drejt 3.5 dhe 4.2 C ngrohje.
Marrëdhëniet kryesore nga ky draft i fundit janë se me përjashtim të disa ndryshimeve – pasazhet kryesore rreth ambicieve dhe lëndëve djegëse fosile mbeten të paprekura.
Megjithatë, ajo që mund të rezultojë të jetë një çështje e rëndësishme është mungesa e një lehtësie financimi, për atë që njihet si “humbje dhe dëm”.
Drafti i ri thotë se në vend që të krijohet një fond, vitin e ardhshëm duhet të ketë një dialog mes palëve për të vendosur aranzhimet për paratë. Shumë aktivistë nuk do të jenë të kënaqur me këtë, dhe ka një ndjenjë se mund të ketë një grindje. Prof Saleemul Huq, drejtori i Qendrës Ndërkombëtare për Ndryshimet dhe Zhvillimin Klimatik, nuk ishte i lumtur.
Teresa Anderson, koordinatore e politikave klimatike për ActionAid International, tha: “Teksti i fundit nga COP26 është një shuplakë për ata që tashmë po merren me ndikimet shkatërruese të krizës klimatike. Ende nuk bënë asgjë për të siguruar një qindarkë të vetme për të mbështetur komunitetet indigjene, fermerët, gratë dhe vajzat për t’u rikuperuar dhe rindërtuar pas katastrofave klimatike. Shumica dërrmuese e vendeve të botës po bëjnë thirrje për një strukturë të re financimi për humbjet dhe dëmet, por zërat e tyre u injoruan përsëri”.
Financimi i klimës, ose paratë e premtuara nga vendet më të pasura vendeve më të varfra për të luftuar ndryshimet klimatike, vazhdon të jetë një nga pikat më të diskutueshme. Në vitin 2009, vendet e zhvilluara u zotuan të ofrojnë 100 miliardë dollarë në vit për ekonomitë në zhvillim deri në vitin 2020. Por ky objektiv nuk u arrit.
Pavarësisht premtimeve të bëra në COP26 deri më tani, planeti po shkon drejt ngrohjes 2.4C mbi nivelet para-industriale, sipas një raporti nga Climate Action Tracker.
Burimi i lajmit: BBC. Përshtatur nga Tirana Today
