Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, na priti në rezidencën e tij verore në Dhërmi, për të reaguar ndaj hapjes së negociatave për anëtarësim në Bashkimin Evropian të shpallur më 19 korrik, në shoqërinë e Maqedonisë së Veriut. Sipas tij, ky është një moment historik i madh për këtë vend ballkanik, i cili prej kohësh ka mbetur nën zgjedhën e diktaturës komuniste.
Sapo i keni dhënë Shqipërisë një fillim të ri. Kur vendosët të anëtarësoheni në BE dhe pse e bëtë këtë zgjedhje?
Procedura ka disa faza. Statusin e vendit kandidat (për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian) e morëm në vitin 2014. Kanë kaluar tetë vjet. Prandaj, nisja e negociatave këtë verë është një lajm shumë i mirë për ne. Na ndihmon të përparojmë. Kur ne negociojmë hyrjen tonë në Bashkimin Evropian, kjo na jep mundësinë të kryejmë një proces mjaft të thellë mbi veten tonë, sepse është një proces shumë i detajuar për ligjet, institucionet, mbi funksionimin e tyre dhe përmirësimet që duhet sjellë. Kjo është një mundësi e shkëlqyer për të ndërtuar një shtet ligjor, një shtet demokratik që funksionon më mirë dhe u garanton qytetarëve standarde që nuk varen nga njëri apo tjetri, por nga shteti. Është shumë e rëndësishme.
Kur keni qenë fëmijë, duke jetuar nën një regjim komunist, a do ta kishit imagjinuar një ditë që Shqipëria të anëtarësohej në BE?
Kurrë. Në komunizëm, nuk mund të imagjinohej se mund të ishte ndryshe. Natyrisht, në fund, me rënien e murit dhe më pas rënien e regjimeve të ndryshme në vendet e Lindjes, kjo i dha mundësinë të imagjinohet diçka tjetër. Nuk kemi pasur kurrë mundësi të zgjedhim. Vend i vogël i pozicionuar në një vend strategjik, sepse është një kalim, kemi pasur për 500 vjet perandori dhe regjime që nuk i kemi zgjedhur dhe që duhet t’i pranojmë.
Kjo është hera e parë që kemi bërë një zgjedhje të lirë. Ne duam t’i përkasim familjes evropiane. Brezat nuk e kanë ditur kurrë këtë. Kombi ynë, shoqëria jonë më në fund mund të zgjedhë se ku dëshiron të jetojë dhe me çfarë standardesh ekzistence. Është një ndjenjë që është e vështirë të imagjinohet diku tjetër.
A ka pasur presione dhe tensione për të bërë këtë zgjedhje?
Jo, në fakt zgjedhja ishte e lehtë. Ishte kolektiv edhe pse komponentët e ndryshëm të shoqërisë sonë e kanë të vështirë të bien dakord për tema të tjera. Për këtë, zgjedhja ishte unanime.
Konkretisht, çfarë do të ndryshojë në përditshmërinë e shqiptarëve? Do të ndryshoni monedhën?
Këto janë tema në diskutim, por ajo që tashmë po ndryshon është mënyra e punës, e ndërtimit dhe e imagjinimit të së ardhmes. Bëhet fjalë për ndërtimin e një shteti që nuk e kemi pasur kurrë. Deri atëherë nuk e kishim njohur shtetin e së drejtës, një shtet të krijuar për qytetarin në të cilin gjyqtari bën gjyqtarin dhe pushteti ndahet. Është një ndryshim. Për më tepër, ishte vendi më i izoluar i vendeve komuniste. Nuk kishim pothuajse asnjë shkëmbim, përfshirë edhe me vendet lindore të ish-bllokut komunist. Ne ishim Koreja e Veriut e Evropës. Ky është një ndryshim themelor shumë i thellë.
A do ta ndjekin shqiptarët këtë ndryshim?
Shqiptarët janë të mahnitshëm kur bëhet fjalë për t’u përshtatur. Në të gjitha vendet ku kanë emigruar, shqiptarët shkëlqejnë, çfarëdo pune që bëjnë atje. Jashtë, ata luftojnë dhe ia dalin. Këtu mund të jetë më e vështirë, bëhet fjalë për krijimin e një bashkësie pune, vlerash, sepse është edhe çështje e traditës, kulturës dhe historisë. Por ne do të arrijmë atje.
Shqipëria tashmë ka të ngjarë të ndryshojë. Tirana, kryeqyteti, për shembull, ka ndryshuar shumë. Është një qytet modern, dinamik, krejtësisht ndryshe nga Tirana e viteve të plumbit. Shqipëria është një vend shumë i ndryshëm në Evropë nga sa imagjinojmë. Ky vit është befasues, sepse kemi një numër të paparë turistësh.
Për shembull, kemi parë që Tirana është qyteti më i vizituar pas Antalisë që nga fundi i pandemisë. Këtë nuk e prisnim. Projeksioni ynë ishte 2.9 milionë pranime dhe përfundimisht do të kalojmë 4 milionë deri në fund të vitit.
Megjithatë, nëse turizmi na duket një burim i rëndësishëm për t’u shfrytëzuar sepse vendi ka një potencial të madh, ne duam ta bëjmë atë në një mënyrë të arsyeshme për të zhvilluar vendin pa shkatërruar atë që kemi. Si i tillë, ju keni shembullin e Korsikës ku janë vendosur rregulla strikte për ndërtimin në veçanti.
Korsika është një shembull i mrekullueshëm, por duket e vështirë të bësh të njëjtën gjë në Shqipëri. Ne kemi nevojë për korsikanë! (Qesh)
Më seriozisht, ndryshimi kryesor është se Korsika është një ishull me një histori dhe të kaluar specifike. Psikologjia e banorëve të ishullit është shumë e veçantë me një vetëdije identiteti, dhe një instinkt mbrojtës shumë të zhvilluar. Do të na duhet ta bëjmë ndryshe.
Tashmë keni shumë projekte për të investuar në infrastrukturën turistike dhe për të ndjekur bumin. Jeni veçanërisht në diskutime me grupin francez Accor?
Po, Accor ka kontrata këtu me disa investitorë. Ata erdhën 4 vite më parë dhe pikërisht falë Nicolas Sarkozy i cili është pjesë e bordit, projektet kanë parë dritën e ditës. Ai kishte ardhur me Carla Brunin, gruan e tij, për një vizitë dy ditore. Karla bëri një koncert dhe udhëtuam së bashku me një helikopter. Ai mund të shihte vendin.
Gjëja e parë që më tha pas uljes ishte se ishim ulur në një minierë ari. Kur u kthye në Francë, inkurajoi vizitën e parë të grupit Accor në Shqipëri. Ata rrëfyen se nuk e kishin menduar kurrë të vendoseshin në vend, por se vizita e tyre i magjepsi. Ata tani kanë disa kontrata.
Mélia Group ka nënshkruar gjithashtu gjysmë duzinë kontratash për industrinë e hotelerisë së nivelit të lartë që mungon në Shqipëri. Është e rëndësishme të zhvillohet kjo lloj oferte, e cila duhet të ndryshojë tipologjinë e turistëve në pesë vitet e ardhshme. Në të vërtetë, tashmë kemi një rritje shumë të ndjeshme për ofertat klasike të turizmit, dhe nuk duam të krijojmë një efekt turizmi masiv, por të diversifikojmë sektorin.
A do të jetë Shqipëria së shpejti “vendi ku duhet të jesh” sipas jush?
Po, mendoj se ende mungojnë disa gjëra, por është në rrugën e duhur. Vendi është i vogël, është i bukur, mikpritës. Ushqimi është i mirë dhe ju hani mirë kudo. Si në restorante të mëdha ashtu edhe në rrugë. Shumë shqiptarë janë kthyer nga Italia, pasi kanë punuar në biznesin e restoranteve atje. Efekti është shumë pozitiv.
Ju keni një ministër të Turizmit. A është ai mjaft fyes dhe aktiv sipas jush?
Kjo është një grua që flet frëngjisht dhe shumë aktive. Ne nuk kemi gjithmonë zyra turistike jashtë vendit, për shembull në Francë, sepse nga njëra anë keni nevojë për burime dhe, nga ana tjetër, unë ende mendoj se promovimi i vetes nuk ka të njëjtin besueshmëri si fjala e gojës në sy të njerëzve. Përvoja e turistëve që kanë vizituar vendin është promovimi më i mirë.
Si e shihni Shqipërinë në 10 vjet?
Pas 10 vitesh, ndoshta ajo do të jetë në Union, nëse Unioni mbetet ai që është. Bota sot po ndryshon shpejt. Shikoni kontekstin aktual. Pa tragjedi, pas 10 vitesh Shqipëria do të jetë në Bashkimin Evropian dhe ne po bëjmë gjithçka për të.
Si e menaxhuat krizën Covid-19?
Kemi pasur një bllokim shumë të ashpër, të cilin e kemi aplikuar shumë shpejt. Më pas, ne lamë pak kufizime dhe u rihapëm shpejt për turizmin. Ne nuk i kemi mbyllur kurrë kufijtë tanë.
Pse?
Kemi ndjekur me shumë saktësi rastet dhe situatën në spitale, për të arbitruar në rastin më të mirë. Duhej të gjenim një ekuilibër me pjesën tjetër dhe veçanërisht me ekonominë.
Atëherë, e dini, shqiptarët nuk janë të prirur t’u përmbahen shumë rregullave për një kohë të gjatë. Ka funksionuar dhe kemi bërë mirë.
A i keni ndjekur rekomandimet e OBSH-së?
Po. Ne i kemi ndjekur ato, por kemi mbetur fleksibël në kërkimin për t’i bërë gjërat në një mënyrë që ato të pranohen dhe respektohen. Përndryshe, nuk do të kishte rëndësi.
Në Francë, a e keni parë që rregullat ishin shumë kufizuese? Kishim izolime të vështira.
Ne kishim vetëm një izolim në fillim. Nuk kishim shtetrrethim.
Çfarë menduat për vaksinimin?
Ishte shumë efektive dhe duhet të jetosh tani me Covid-in.
Si ja kaloni në krye të një shteti si Shqipëria? A duhet të ndiqni OBSH-në? A vendosni vetë apo konsultoheni?
Ne nuk duhet të ndjekim. Ne u përpoqëm të shihnim se si po kalonin vendet e tjera, Gjermania, Instituti i Shëndetit Publik, Greqia, Italia, madje edhe Holanda, Danimarka, Hungaria… Ishim në kontakt me vendet e rajonit…
Ne analizuam ndryshimet midis zgjedhjeve dhe rezultateve për të zgjedhur rrugën më të përshtatshme dhe të balancuar sipas kufizimeve tona.
Duke parë prapa, çfarë do të kishit bërë ndryshe?
Ne do të kishim bërë të njëjtën gjë. Nuk i kam më në mendje shifrat, por rekordi ynë është i mirë.
A ka ngjallur më shumë raste turizmi i hapur?
Jo, nuk kemi parë një rritje eksponenciale.
Pyetja ime e fundit do të lidhet me Islamin. Një pjesë e madhe e popullsisë në Shqipëri përbëhet nga myslimanë, praktika fetare e të cilëve shpesh konsiderohet një model evropian, për shkak të një pikëpamjeje shumë liberale për fenë. Si e shpjegoni?
Shqipëria nuk është një vend mysliman, është një vend 100% evropian. Mënyra se si jetojmë ndihmon pasurinë shpirtërore dhe morale, por edhe atë shoqërore.
Ne nuk e ndjejmë se jemi në një vend mysliman. Gratë me mbulesë i shohim herë pas here, por të pakta. Feja nuk është aspak shkak për mosmarrëveshje. Unë jam katolik, gruaja ime është myslimane dhe fëmijët nga martesat tona të mëparshme janë ortodoksë. Ne kemi një fëmijë bashkë, ai do të vendosë. Kështu e jetojmë fenë! Për më tepër, nëse kishim shenja radikalizimi, ato ishin shumë margjinale dhe nuk zgjatën.
Çfarë mesazhi do t’u dërgonit francezëve?
Nëse doni të zbuloni një vend ku një pjesë e së shkuarës është ende e pranishme, është Shqipëria. Është një udhëtim i vërtetë në të kaluarën, në natyrë, në mikpritje, në gastronomi. Fjalët e para të kushtetutës së parë të vendit janë “Shtëpia e shqiptarit është Zoti dhe Pritësi”. Kjo i thotë të gjitha.
Burimi i lajmit: FranceSoir. Përshtatur nga Tirana Today
