Nga: Klementin Mile
Ndërsa dëgjojmë lajme për shkarkimin e pritshëm të Arben Malajt nga Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë dhe shkarkimin tashmë të ndodhur të Enton Duros nga posti i drejtorit të përgjithshëm të Tatimeve, na mbetet, në këtë verë të nxehtë, të urojmë që këto ngjarje të mos jenë të lidhura së bashku, për shembull si shenjë e instalimit të plotë të autokracisë, ose të lidhura së jashtmi, në ndonjë mënyrë të komplikuar, me fenomenin e parajsës fiskale.
Në fakt, nuk është lajm që autokracia dhe parajsa fiskale kanë marrëdhënie të shkëlqyera me njëra-tjetrën. Madje, ekzistenca e njërës duhet të na bëjë të kërkojmë gjurmët e tjetrës. Por a ka vend për parajsën fiskale në një vend demokratik?
“Demokracinë e do vetëm populli”, shkruajnë politologët amerikanë, Bueno de Meskita, Smith, Siverson dhe Morou në librin e tyre “Logjika e mbijetesës politike”. Nga ana tjetër, personat esencialë për marrjen dhe mbajtjen e pushtetit preferojnë monarkinë dhe vetë lideri preferon autokracinë. Në këtë mënyrë, secila prej kategorive arrin maksimumin e përfitimit nga pushteti.
Demokracia i jep mundësinë çdo personi nga populli që të ketë një shans më të madh për të ndikuar qeverisjen sesa në monarki ose autokraci. Gjithashtu, demokracia nënkupton politika publike për të rritur cilësinë e jetesës për të gjithë. Lideri në demokraci është i detyruar t’i japë llogari popullit.
Monarkia është në përfitim të oborrtarëve, të aristokratëve, të atyre pak personave që kanë rol esencial për qëndrimin në pushtet të liderit, që në këtë rast është mbreti. Në monarki ka shumë pak politika publike për përmirësimin e jetesës së popullit dhe mbreti e mban pushtetin duke i shpërblyer me të mira private oborrtarët dhe aristokratët. Ai jep llogari vetëm para tyre.
Autokracia i jep përfitime të jashtëzakonshme liderit dhe shumë më pak mbështetësve esencialë të tij. Kjo, sepse këta mbështetës janë të zëvendësueshëm lehtësisht. Nga pikëpamja e politikave publike, autokracia prodhon qeverisjen më të keqe të mundshme.
Në regjimet e cilësuara demokratike, qofshin këto demokraci të plota si Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Gjermania, demokraci të mangëta si Italia dhe Greqia, apo gjysmëdemokraci (regjime hibride) si Shqipëria dhe Turqia, aristokratët dhe autokratët e kanë gjetur mënyrën për të mbijetuar. Ajo është parajsa fiskale.
Ndryshe nga koha kur aristokracia ishte e ligjshme, pra kur aristokratët dhe njerëzit e thjeshtë nuk ishin të barabartë para ligjit, ideali i demokracisë është të mos vendosë askënd mbi ligjin dhe të mos e aplikojë këtë të fundit në mënyrë diskriminuese ndaj qytetarëve. Por, pavarësisht barazisë politike, procesi ekonomik, ai i ligjshëm dhe ai kriminal, sjellin pabarazi të mëdha. Me rëndësi publike është rasti kur lideri dhe mbështetësit esencialë të tij përfitojnë shuma të mëdha parash prej (keq)qeverisjes dhe korrupsionit, të cilat, sigurisht, do të ishte vetëvrasje politike dhe ekonomike po t’i deklaronin publikisht.
Parajsa fiskale është zgjidhja ideale për ta. Në këtë mënyrë, lideri i një shteti demokratik mund të jetojë si mbret, me privilegje të pamerituara dhe të pajustifikueshme në demokraci, duke përfituar nga sekreti financiar që ofrojnë parajsat fiskale. Mbështetësit esencialë të tij mund të jetojnë si oborrtarë dhe aristokratë, me privilegjin për të mos paguar taksa si qytetarët e thjeshtë të vendit të tyre, duke përfituar nga normat e taksimit zero ose shumë të ulëta të parajsës fiskale. Pra, parajsa fiskale është mekanizmi për mbijetesën de facto të monarkisë, në kushtet kur de jure ajo është e paligjshme. /Gazeta Liberale
