Nga Aleksandër Roberds & Bradley Hanlon, “German Marshall Fund”/Në korrik, Projekti i Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit (OÇRP), zbuloi se Ivan Savidi, një oligark rus me lidhje të ngushta me Kremlinin, kishte financuar në mënyrë aktive politikanët dhe protestuesit në Maqedoni, për të nxitur trazira në kuadër të referendumit të 30 shtatorit, për të ndryshuar emrin e vendit në “Maqedonia e Veriut”.
Referendumi, mund t’i japë zgjidhje një mosmarrëveshje me Greqinë mbi emrin e vendit, duke hequr pengesën kryesore për anëtarësimin e Maqedonisë në NATO, dhe një pengesë për pranimin e saj në Bashkimin Evropian.
Duke forcuar përpjekjet e diplomatëve rusë për të sabotuar këtë marrëveshje në Greqi, Savidi u dha së paku 300 mijë euro grupeve në Maqedoni, për të nxitur dhunë dhe kaos rreth referendumit.
Përpjekjet ruse për të minuar referendumin maqedonas – dhe përkatësisht pranimin e vendit në NATO – ndjekin një manual të mirë-përgatitur.
Kremlini ka përdorur mjete asimetrike, si dezinformimi, mbështetja e fshehtë për grupimet dhe organizatat ekstremiste politike dhe me simpati ndaj politikave ruse, dhe sulmet kibernetike në Ballkanin Perëndimor dhe në të gjithë Evropën, në përpjekjet për t’i mbajtur vendet e këtij rajoni jashtë institucioneve euroatlantike.
Qeveria ruse, ka qenë gjithmonë armiqësore ndaj zgjerimit të Aleancës së NATO-s. Në vitet 1990 dhe në fillim të viteve 2000, Kremlini pranoi me nervozizëm anëtarësimin e shumicës së shteteve të Evropës Qendrore dhe atyre baltike në NATO. Më pas, presidenti rus Boris Jelcin shprehu shqetësimin se zgjerimi i NATO-s po e rrethonte Federatën Ruse, por mundi të bënte pak më shumë se sa protesta.
Nën regjimin e presidentit Putin, Moska ka ndërmarrë hapa të qëllimshëm për të penguar zgjerimin. Në veçanti, ushtria ruse pushtoi Gjeorgjinë dhe Ukrainën, ku ajo mbështet ende separatistët, dhe ka pushtuar pjesë të të dyja vendeve, që NATO u zotua t’i bashkoheshin aleancës.
Por në mbarë Europën, Kremlini ka shfrytëzuar më shumë arsenalin e tij të mjeteve të politikës së jashtme asimetrike, në një përpjekje për të penguar zgjerimin. Dezinformimi, ka qenë një mjet kyç në përpjekjet e qeverisë ruse, për të minuar zgjerimin e NATO-s.
Për shembull, në Finlandë, Kremlini drejtoi sulme mediatike kundër qeverisë në vitin 2016, me synimin për t’i “bërë qytetarët dyshues ndaj Bashkimin Europian, dhe ta paralajmëronte Finlandën të mos i bashkohej NATO”, thotë Marku Mantila, që asokohe ishte drejtor i komunikimeve për qeverinë.
Ngjashëm, në Suedinë fqinjë, qeveria ruse bëri përpjekjet për të manipuluar opinionin publik, me një ‘përmbytje’ dezinformatash, gjatë kohes së një debati të nxehtë kombëtar mbi anëtarësimin potencial të Suedisë në NATO në vitin 2016.
Në prag të anëtarësimit të Malit të Zi në NATO, Agjencia e Kërkimeve në Internet e Kremlinit, e cila u padit për ndërhyrjen në zgjedhjet presidenciale të vitit 2016, përdori mediat sociale për t’i bombarduar qytetarët amerikanë me dezinformata, me qëllim dekurajimin e mbështetjes së SHBA-së për këtë veprim.
Përpjekjet më të gjera ruse në të gjithë Ballkanin Perëndimor, u dokumentuan në një raport të vitit 2017 nga OÇRP, i cili demaskoi fushatat ruse të dezinformimit, që mbështetin synimet e politikës së Moskës në Maqedoni që nga viti 2008.
Raporti, dokumentoi ndërkohë përpjekje më të përgjithshme kundër NATO-s në rajon, me qëllim krijimin e “një brezi shtetesh neutrale në rrafshin ushtarak”, për të përfshirë Malin e Zi, Bosnje Hercegovinën, Maqedoninë dhe Serbinë.
Sikurse po vepron Kremlini në Maqedoni në prag të referendumit, qeveria ruse ka ofruar gjithashtu mbështetje të fshehtë për grupet politike vendore, apo për aktivitetet që kanë tentuar drejtpërdrejt ose tërthorazi të pengojnë pranimin në NATO të vendeve të tjera.
Asnjë nga këto përpjekje për ndërhyrje, nuk ishin më të egra se sa në Malin e Zi, ku në fushatën për zgjedhjet parlamentare të tetorit 2016, Kremlini “kanalizoi para për partitë opozitare”, sponsorizoi demonstrata dhe madje “krijoi ose kooptoi media të njohura dhe “influencues”, për të minuar qeverinë pro-NATO në pushtet.
Pasi partia pro-NATO fitoi zgjedhjet (përkundër përpjekjeve të Kremlinit), dy operativë të inteligjencës ruse, planifikuan një grusht shteti për të vrarë kryeministrin malazez, dhe për të vendosur një qeveri anti-NATO. Edhe pasi komploti u demaskua, zyrtarët rusë vazhduan të japin mbështetje politike për një referendum anti-NATO, të organizuar nga një parti e opozitës malazeze.
Sulmet kibernetike të sponsorizuara nga shteti, janë një tjetër mjet i zakonshëm i përdorur nga Kremlini, kur tenton të pengojë ose shkurajojë zgjerimin e aleancës. Në vitin 2017, Mali i Zi ra viktimë e qindra sulmeve kibernetike, duke përfshirë disa sulme nga grupi i hakerave APT28 ose Fancy Bear, që ka lidhje të ngushta me agjencinë e zbulimit ushtarak të Rusisë.
Sulmet – të cilat kanë ndodhur në janar, shkurt dhe qershor 2017 – besohet se janë motivuar nga pranimi i Malit të Zi në NATO në qershor të atij viti. Sulmet, disa prej të cilave vazhduan për 5 ditë, përfshinë disa prej medieve më të mëdha në Suedi, ndërsa rrjetet e propagandës së Kremlinit, e “përmbytën” në të njëjtën kohë hapësirën informative me tregime të rreme që demonizonin NATO-n.
Për shkak të implikimeve të referendumit mbi ndryshimin e emrit të Maqedonisë, nuk është befasuese që Kremlini po përdor mekanizmat e tij asimetrikë, në përpjekje për të manipuluar opinionin publik kundër tij. Këto veprime, reflektojnë përpjekjet e vazhdueshme të Moskës për të penguar zgjerimin e NATO-s, shkelin sovranitetin e shteteve evropiane, dhe ndërhyjnë në proceset demokratike në të gjithë kontinentin.
Autoritetet maqedonase dhe partnerët e tyre perëndimorë, duhet të jenë të kujdesshëm ndaj përpjekjeve të ardhshme për të ndërhyrë në procesin e pranimit, dhe duhet të zbatojnë masa parandaluese shtesë, për t’u mbrojtur kundër ndërhyrjeve të mëtejshme.
Në veçanti, zyrtarët maqedonas duhet të përqendrohen në ekspozimin publik të përpjekjeve të influencës së Kremlinit, dhe duhet të promovojnë transparencën dhe komunikimin e hapur me qytetarët, për të ndihmuar në reagimin e popullit maqedonas kundër kërcënimit të ndërhyrjeve të huaja.
Në një shkallë më të gjerë, politikë-bërësit në komunitetin transatlantik, duhet të mësojnë nga taktikat e Kremlinit, në pengimin e zgjerimit të NATO-s, teksa Rusia ndërmerr përpjekje edhe më të mëdha për të minuar unitetin dhe kohezionin e kombeve individuale, ashtu si edhe marrëdhënieve transatlantike.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
Pse rrogat rriten në letra, por varfëria rritet në realitet?
