Sëmundjet, kur shfaqen sidomos në formën e epidemive, lënë gjurmë të dukshme në histori. Një rënie e numrit të popullsisë, dhe një diversitet më i vogël gjenetik, janë dy prej shembujve të ndikimit që mund të presim të sjellë çdo epidemi. Megjithatë, sa herë që shfaqet në shkallë të gjerë, çdo sëmundje ka një efekt vërtet të pazakontë mbi botën.
Gripi i vitit 1918 dhe Traktati i Versajës
Epidemia e gripit të vitit 1918, e rrënoi botën dhe infektoi gati një të tretën e popullsisë globale. Përveç kësaj, ajo dëmtoi qelizat e trurit, duke ndikuar në aftësinë e trurit për të funksionuar siç duhet, dhe madje duke shkaktuar psikoza. Në prillin e vitit 1919, presidenti amerikan Woodrow Wilson u prek nga ky grip dhe kjo pati një rol të rëndësishëm në negociatat e Traktatit të Versajës, veçanërisht përballë kryeministrit francez të kohës, Georges Clemenceau, i cili dëshironte të shpërbënte Gjermaninë.
Kur Wilson u shërua nga gripi, shumë zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë vunë re një ndryshim në sjelljen e tij. Presidenti përshkruhej si i mefshtë, i lodhur dhe i përqendruar mbi koncepte të çuditshme. Ai madje braktisi shumë nga idetë e tij rreth Traktatit, çka i dha shumë fuqi Clemenceau. Shumë studiues argumentojnë se ashpërsia e Traktatit të Versajës, rezultoi në një katastrofë për Gjermaninë, duke e gjymtuar rëndë ekonominë e saj, dhe luajtur një rol kyç në aftësinë e Hitlerit për t’u ngjitur në pushtet.
Tuberkulozi dhe zgjerimi i kufijve perëndimore të SHBA-së
Gjatë shpërthimit të epidemisë së tuberkulozit në fillim të viteve 1900, shumë njerëz e besuan teorinë e miazmës, ose bindjen se sëmundja shkaktohej nga ajri i keq dhe ndotja. Ideja u promovua nga Edward Trudeau, një mjek nga Nju Jorku, i cili u prek nga tuberkulozi, dhe pasi u shpërngul në Adirondaks, vërejti një përmirësim të ndjeshëm të gjendjes së tij.
Ai filloi të përhapë lajmin se ajri i freskët dhe natyra, ishin kura e duhur për t’u shëruar nga kjo sëmundje e rëndë. Pas këtij apeli, mijëra amerikanë u zhvendosën në perëndim, në kërkim të një shëndeti më të mirë, dhe shumë fushata për zgjerimin e kufijve perëndimorë të SHBA-së synonin njerëzit “që kërkonin shëndet” .
Efekti i Tuberkulozit mbi modën
Në fund të viteve 1800, tuberkulozi, një sëmundje infektive e mushkërive, qe shndërruar në një epidemi të vërtetë në SHBA dhe Evropë. Meqenëse sëmundja kishte qenë e pranishme për një kohë të gjatë, dhe vriste shumë ngadalë, cilësitë e saj filluan të romantizohen në epokën e mbretëreshës britanike Viktoria. Modelet e karakterizuara nga të qenit i zbehtë dhe i dobët u bënë shumë të njohur, dhe vetë sëmundja u bë e modës.
Kur shkencëtarët mësuan më shumë rreth sëmundjes në fillim të viteve 1900, ata nxitën disa nga fushatat e para të mëdha të shëndetit publik në SHBA. Veshjet e grave u bënë më të shkurtra për të parandaluar prekjen nga tuberkulozi kur ishin duke shëtitur në rrugë. Mjekrat dhe mustaqet u zëvendësuan me rruajtjen e rregullt të fytyrës, për shkak të mundësisë së baktereve për të gjetur strehë në qimet e fytyrës.
Murtaja Bubonike dhe Kisha Katolike
Murtaja bubonike e rrënoi Evropën në shekullin XIV. Megjithatë, një nga efektet më të qëndrueshme të saj ndikimi mbi Kishën Katolike, e cila e humbi mbështetjen e konsiderueshme në mesin e njerëzve, në kohën kur po vdisnin një numër i madh prej tyre. Shumë qytetarë kërkuan nga Kisha përgjigje se përse Murtaja po merrte kaq shumë jetë njerëzish, dhe çfarë mund të bëhej për ta ndaluar atë.
Kur Kisha nuk qe në gjendje të jepte ndonjë shpjegim apo ndihmë, shumë njerëz vunë në pikëpyetje besimin e tyre tek Perëndia. Kjo i hapi rrugën një epoke, kur feja u bë më pak e lidhur me jetën e njerëzve. Ndërkohë ajo mundësoi progresin në mjekësinë moderne, që nuk do të kishte qenë i mundur nëse besimi i njerëzve do të ishte ruajtur apo edhe forcuar edhe nga Murtaja.
Tuberkulozi dhe sanatoriumet
Ndërsa epidemia e tuberkulozit vazhdonte në fund të viteve 1800, u zgjerua më tej teoria e ajrit të freskët dhe e natyrës së pastër, si kura më efektive për shërim. Kjo solli ndërtimin e sanatoriumeve, objekte që kuronin pacientët me TBC, në mënyrë specifike, duke iu garantuar pushim dhe ajër të freskët, për shkak se asnjë trajtim tjetër nuk ishte i njohur.
Pacientët do të dërgoheshin për të jetuar në sanatoriume për vite të tëra, çka krijoi një nënkulturë të tërë që rrethonte këto objekte. Pati shumë fëmijë, që e kaluan shumicën e fëmijërisë së tyre në këto lloj spitalesh. Pacientët qëndronin zakonisht në karrige mbështetëse jashtë në natyrë të mbështjellë me batanije, në mënyrë që të thithnin ajrin e pastër dhe të qëndronin të ngrohtë. Në pamje të parë ngjanin si pushime prej turisti, por në fakt ata qenë gjithnjë nën shënjestrën e vdekjes. Pasi u zbuluan antibiotikët, tuberkulozi mund të shërohej thuajse menjëherë, dhe nevoja për sanatoriume u zhduk.
Murtaja e Athinës
Murtaja e Athinës, është një sëmundje e paidentifikuar që goditi qytet-shtetin e famshëm në vitin 400 P.E.S, duke vrarë 25 për qind të popullsisë. Ndërsa askush nuk e ka konfirmuar se çfarë ishte kjo sëmundje, studiues të ndryshëm supozojnë se bëhej fjalë për ethet tifoide. Murtaja i mori jetën edhe Perikliut, udhëheqësit të madh athinas, çka dëmtoi aftësinë e athinasve për të luftuar në Luftën e Peloponezit.
Një faktor tjetër dëmtues, qe rënia e ndjeshme e popullsisë, e cila ndikoi në aftësinë e tyre për t’u mobilizuar ushtarakisht. Kjo kontribuoi më tej në humbjen e Luftës së Peloponezit në favor të Spartës, gjë që ndikoi në rrjedhën e historisë, duke përcaktuar se cili grupim do të dominonte në Greqinë e Lashtë.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
