Nga Philip Stephens “Financial Times’
Midis trashëgimisë që po lë administrata e Donald Trump, është një shqetësim i qëndrueshëm midis aleatëve të Amerikës, se ajo do ta tërheqë Perëndimin në një konflikt të panevojshëm me Kinën. Qasja luftarake e presidentit në ikje ka qenë e favorshme për ata që argumentojnë se aty ku SHBA-ja sheh një rival gjeopolitik, evropianët duhet të qëndrojnë të fokusuar pas shanseve ekonomike.
Pra në vend se të marrë anë, BE-ja duhet të luajë sipas tyre rolin e ndërmjetësit. Frikërat e Evropës, e zbutur pjesërisht nga fitorja e zgjedhjeve nga Xho Bajden, janë në të njëjtën kohë të kuptueshme por edhe të rrezikshme. Ata shmangin vëmendje nga kërcënimi i vërtetë që nderet për SHBA-në dhe Evropën.
Në masën që presidenti Xi Jinping dëshiron që Kina ta sundojë botën, sfida për SHBA-në është shumë serioze. Për BE-në, rreziku është ekzistencial. Uashingtoni di se si ta luajë lojën e fuqisë së madhe. Ekonomikisht dhe ushtarakisht, ai është i mirë-pajisur për ta bërë këtë, të paktën për 20 vitet e ardhshme.
Ashtu si Pekini, edhe Uashingtoni e mbron sovranitetin e tij kombëtar kundër ndërhyrjeve nga rregullat ndërkombëtare. Në këtë mes e çuditshme është sjellja e Evropës. BE është ajo që politologët e quajnë një fuqi “normative”: ajo e ushtron udhëheqjen saj përmes shembullit.
Por nuk do të mbijetojë dot në një botë të modeluar sipas imazhit të Pekinit, ku rregullat e çmuara ndërkombëtare, zëvendësohen nga vullneti i më të fuqishmit. Është një gabim i zakonshëm t’i shohësh ambiciet gjeopolitike të Kinës si të kufizuara vetëm tek hegjemonia e saj në Paqësorin Perëndimor.
Për Pekinin, suksesi ekonomike dhe fuqia e shtetit kinez janë të pandashme nga njëra-tjetra. Nisma e Brezit dhe Rrugës, synon që të zvogëlojë distancën midis Azisë dhe Evropës. Qëllimi strategjik është që Kina të shndërrohet në fuqinë kryesore në Euroazi.
Çuditërisht, Xi Jingping duket se ka bërë maksimumin për të hedhur poshtë pretendimet e atyre që shpresojnë ende se Kina do të respektojë rendin liberal ndërkombëtar. Regjimi i tij ka një përbuzje të vullnetshme ndaj rregullat “perëndimore”, dhe e ka studiuar mirë agresionin ndaj kundërshtarëve të supozuar.
Australia që guxoi të mbështesë një hetim të pavarur mbi orogjinën e Covid-19; e sheh tani veten nën një sulm të vazhdueshëm ekonomik nga Pekini. Arrestimi në Kanada i kreut ekzekutiv të kompanisë Huauei, Meng Uanzhou, në përgjigje të një kërkese ekstradimi nga autoritetet amerikane, u shoqërua me arrestimin e 2 shtetasve kanadezë nën akuzat e supozuara të spiunazhit.
Një qeveri pro pavarësisë në Tajvan, po kërcënohet me ribashkimin me forcë me Kinën. Lëvizja pro-demokracisë në Hong Kong është shtypur. Siç e përmblodhi më së miri qasjen e Kinës ambasadori kinez në Suedi Gui Çongiu, në një deklaratë në fund të vitit të kaluar:“Ne i presim miqtë tanë me një verë të shkëlqyer. Ndërsa për armiqtë kemi shotganët!”.
Deklarata e tij kërcënuese, erdhi pasi vendimit nga shkrimtarët suedezë për të nderuar me një çmim Gui Minhain, botuesin suedez me banim në Hong Kong, i burgosur më pas në Kinë. Emëruesit e përbashkët të regjimit kinez, janë përbuzja për rregullat ndërkombëtare, dhe për liritë që mbështesin demokracitë.
Sanksionet mbi importet australiane, hedhja poshtë e një vendimi gjykate të sponsorizuar nga OKB në favor të Filipineve në lidhje me kufijtë detarë, dhe arrestimi arbitrar i shtetasve të huaj janë “shotgani” që përmendi Gui.
Me thënë të drejtën, qeveritë evropiane janë bërë së fundmi më të kujdesshme. Kina është përcaktuar tani zyrtarisht nga BE si një “konkurrente strategjike”, por edhe si dhe një partnere në bashkëpunimin global. Kompania kineze Huauei, përballet me kufizime në ndërtimin e rrjeteve të reja dixhitale 5G.
Britania e ka braktisur të gjithë politikën e butë të Londrës ndaj Pekinit, të nga qeveria e Dejvid Kameron. Ndërkohë, në Bruksel janë të vetëdijshëm se zgjedhja president e Xho Bajden ofron një shans për të pasur një qasje perëndimore kohezive përballë Kinës. Pikëpamjet e presidentit të zgjedhur mbi Kinën mund të jenë të ashpra, por ato janë gjithashtu racionale. Një dokument i hartuar nga Komisioni Evropian, sugjeron që ndryshimet transatlantike të vendosen në një “aleancë globale” të re, që do të rikonfirmonte vlerat perëndimore kundër “fuqive autoritare” dhe “ekonomive të mbyllura”.
Por përbërësi që mungon në të është gatishmëria për ta pranuar përplasjen gjeopolitike me Pekinin, dhe përpjekjet e Kinës për të përçarë dhe sunduar, përmes grupit të bashkëpunimit “17 + 1” të krijuar për të formuar marrëdhëniet e saj me kombet kryesisht të Evropës Lindore dhe Qendrore. Kancelarja gjermane Angela Merkel mbetet e shquar midis atyre që nuk dëshirojnë të heqin dorë nga ideja se ekonomia dhe gjeopolitika mund të ndahen mjeshtërisht.
Çështjet globale si pandemitë dhe ndryshimi i klimës kërkojnë domosdoshmërisht partneritet me Kinën. Nuk ka asgjë për të fituar nga një nxitim i drejtpërdrejtë në një “luftë të ftohtë” të re. Por bashkëpunimi nuk mund të jetë në kurriz të një kuptimi me sy të qartë të ambicieve dhe metodave të Pekinit. Evropa do të duhet të marrë anët.
Burimi i lajmit: https://www.ft.com/content/12279ebf-d462-41a5-af9e-50d27b1e132f
Përshtatur nga TIRANA TODAY