Tirana Today
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
Tirana Today
No Result
View All Result
Home Bota

A është e pashmangshme lufta mes një Kine në rritje, dhe një Amerike dominuese?

8 vjet ago
in Bota, Kryesore, Të Gjitha
A është e pashmangshme lufta mes një Kine në rritje, dhe një Amerike dominuese?

Nga David Ignatius “Washington Post”

Le të imagjinojmë një projekt kinez “të historisë së zbatuar”, i ngjashëm me atë të Qendrës Belfer pranë Universitetit të Harvardit, që ndihmoi në publikimin e librit të shumëdiskutuar të profesor Graham Allison, “Të destinuar për luftë”.

Analiza historike e Allison e çoi atë të parashtrojë një “Kurth të Tukididit” dhe rrezikun (në mos pashmangshmërinë) e luftës midis një Kinë në rritje dhe një Amerike dominante, ashtu si konflikti i lashtë mes Athinës dhe Spartës, i përshkruar nga historiani grek Tukididi.

Një studim nga Projekti i Qendrës Belfer për Historinë e Aplikuar, identifikoi 16 raste të ngjashme “të fuqisë në rritje kundër asaj në pushtet” gjatë 500 viteve të fundit, 12 prej të cilave rezultuan në luftë. Çfarë do të thonë kinezët në lidhje me leksionet e bashkëveprimeve të shkuara me Perëndimin?

Analistët kinezë, nga Presidenti Xi Jinping e poshtë, e refuzuan fillimisht analizën pesimiste të Allison. “S’ka asnjë kurth të Tukididit”- argumentoi Xi, duke pretenduar se kishte menduar një alternativë për një “lloj të ri marrëdhëniesh mes fuqive të mëdha”, që do të shmangte luftën, duke pranuar se secili nga gjigantët aziatike kishte interesat e veta legjitime.

Kohët e fundit, ai ndryshoi qasje, duke argumentuar se “Kina dhe Shtetet e Bashkuara, duhet të bëjnë gjithçka që është e mundur për të shmangur Kurthin e Tukididit”.

Protesta të ngjashme, thuhet se janë bërë privatisht në muajt e fundit, nga një varg të zyrtarësh të lartë kinezë, dhe bashkëpunimi modest i Kinës me Shtetet e Bashkuara në trajtimin e kërcënimit bërthamor të Koresë së Veriut, jep shpresë se kjo është vërtet një lojë “win-win”, ashtu siç e përsërit vazhdimisht pa u lodhur, presidenti Xi dhe udhëheqësit e tjerë kinezë.

Një mendim interesant eksperimental, do të qe të imagjinohej një version kinez i Allison, i cili vendos të shqyrtojë librin nga ana e vet. Çfarë do t’i mësojë historia e zbatuar kinezëve, për kryqëzimin e tyre kanosës me fuqinë dominuese të Shteteve të Bashkuara? Unë nuk jam ekspert i historisë kineze apo politikës së jashtme, kështu që thjesht do të skicoj disa zona të fokusit të mundshëm për një analizë hipotetike Sino-Tukididit.

Këtu është lista ime e propozimeve të testueshme, nga një perspektivë kineze:

(1) Fuqia ekonomike dhe kulturore, nuk është zëvendësues i fuqisë ushtarake. Kina ishte një forcë dominuese ekonomike dhe intelektuale, kur u përball për herë të parë me një fuqi evropiane, por i mungonte teknologjia e mbështetur nga muskujt ushtarakë. Gabim.

 (2) Dobësia ushqen përçmimin. Fuqitë perëndimore u shtirën sikur u zotuan për besnikëri dhe pagimin e një haraçi ndaj sundimtarëve dhe kryekomandantëve kinezë, por kjo maskoi qëllimin e tyre armiqësor. Kinezët arritën suksesin, dhe u korruptuan nga ndikimi i Perëndimit. Gabim.

Allison citon rregullin e Tukididit: I dobëti (dhe për rrjedhojë i korruptuari) vuan nga ato që i duhet. Ç’rrënjosja (ose të paktën kontrolli), i korrupsionit është një detyrë qendrore e kinezëve.

(3) Perëndimi predikoi hapjen, si rruga që duhen të ndiqte Kina dhe vendet e tjera aziatike për të absorbuar teknologjinë e përparuar dhe dijen perëndimore. Por, Perëndimi e shfrytëzoi këtë hapje për të krijuar ndërvarësi. Edhe Japonia, që ka ndërtuar një bazë të habitshme të prodhimit, mbeti e varur për lëndët e para perëndimore dhe furnizimin me energji. Gabim. Rezultati ishte një luftë katastrofike.

(4) Rrjetet e ndihmës, janë mbulesa të mira për zgjerimin e ndikimit dhe fuqisë ushtarake. Plani Marshall, ishte një skemë sublime për përhapjen e ndikimit të Amerikës dhe mpirjen e Bashkimin Sovjetik, në emër të lehtësimit të vuajtjeve humanitare.

Kina po vepron në një terren të ngjashëm përmes Bankës Aziatike të Investimeve në Infrastrukturë, dhe zhvillimit të projektit të përbashkët të njohur si “Një Brez, një Rrugë”. Shtetet e Bashkuara, kanë bërë gjithçka që mundin për të parandaluar kombe të tjera nga nënshkrimi i nismave kineze. Gabim. Zhvillimi aziatik, është në shërbim të fuqisë kineze.

(5) Shtetet e Bashkuara argumentojnë se transparenca dhe një rend ndërkombëtar i bazuar në rregulla, janë garancia më e mirë e sigurisë për të gjitha palët. Por ajo që kjo do të thotë vërtet përmes historisë moderne, është se Shtetet e Bashkuara i bëjnë rregullat dhe të tjerët duhet t’u binden atyre.

Respektimi i “rregullave”, do të kishte kontrolluar ekspansionin e Kinës në Detin e Kinës Jugore (duke lejuar dominimin e vazhdueshëm të SHBA-së). Gabim. Historia na mëson se Kina duhet të shpallë se qëllimet e saj janë të kufizuara, dashamirëse dhe jo-ushtarake – edhe pse fuqia e saj zgjeron dhe krijon bazat ushtarake, që do ta lejojnë atë të sfidojë fuqinë detare të SHBA-së në Detin e Kinës Jugore.

Përshtati për Tirana Today, Alket Goce 

Tags: dominimie pashmangshmeekonomiakineluftaperpsektiva kinezeSHBA

TË LIDHURA

Tragjedi në Gaza/ Mbi 40 të vdekur dhe qindra të plagosur pranë qendrave të ndihmave
Bota

Tragjedi në Gaza/ Mbi 40 të vdekur dhe qindra të plagosur pranë qendrave të ndihmave

22:13 | 16/06/2025
Izraeli nis sulmet të reja në perëndim të Iranit, goditet infrastruktura e raketave tokë-tokë
Bota

Izraeli nis sulmet të reja në perëndim të Iranit, goditet infrastruktura e raketave tokë-tokë

21:43 | 16/06/2025
Tërmeti me magnitudë 4.2 ballë “shkund” këtë vend, ja ku ishte epiqendra
Bota

Tërmeti me magnitudë 4.2 ballë “shkund” këtë vend, ja ku ishte epiqendra

21:41 | 16/06/2025
Next Post
“Kuptova që Zoti ekziston”, rrëfimi prekës i 11-vjeçarit që i shpëtoi tërmetit në Itali

“Kuptova që Zoti ekziston”, rrëfimi prekës i 11-vjeçarit që i shpëtoi tërmetit në Itali

Shqiptari fut në Greqi drogën që krijon haluçinacione intensive

Shqiptari fut në Greqi drogën që krijon haluçinacione intensive

Drejtoria e Tatimeve: Bllokim të llogarive bankare dhe sekuestrim pasurie nëse s’paguani borxhet

Drejtoria e Tatimeve: Bllokim të llogarive bankare dhe sekuestrim pasurie nëse s’paguani borxhet

JU REKOMANDOJMË

Erion Isai ndahet pas 14 vitesh martesë – Zbulohet arsyeja

Erion Isai ndahet pas 14 vitesh martesë – Zbulohet arsyeja

22:36 | 11/06/2025
Radari kapi rrugën e avionit para tragjedisë, piloti arriti të thoshte vetëm një gjë

Radari kapi rrugën e avionit para tragjedisë, piloti arriti të thoshte vetëm një gjë

13:54 | 12/06/2025
Përbërësi që largon gjarpërinjtë më shpejt se çdo gjë tjetër

Përbërësi që largon gjarpërinjtë më shpejt se çdo gjë tjetër

15:02 | 11/06/2025
Përplasje Rama–Veliaj: “Rrini të tërbuar, e di kush më çoi në qeli, ishte…”

Përplasje Rama–Veliaj: “Rrini të tërbuar, e di kush më çoi në qeli, ishte…”

21:28 | 12/06/2025




TË FUNDIT

Tragjedi në Gaza/ Mbi 40 të vdekur dhe qindra të plagosur pranë qendrave të ndihmave
Bota

Tragjedi në Gaza/ Mbi 40 të vdekur dhe qindra të plagosur pranë qendrave të ndihmave

by mirseda
22:13 | 16/06/2025
0

Një sulm tragjik ndodhi këtë të hënë pranë qendrave të shpërndarjes së ndihmave në Gaza, ku më...

Elinara në televotim “kokë më kokë” me Andrean, fermerja: Jam ndjerë e sulmuar

Elinara në televotim “kokë më kokë” me Andrean, fermerja: Jam ndjerë e sulmuar

21:46 | 16/06/2025
Izraeli nis sulmet të reja në perëndim të Iranit, goditet infrastruktura e raketave tokë-tokë

Izraeli nis sulmet të reja në perëndim të Iranit, goditet infrastruktura e raketave tokë-tokë

21:43 | 16/06/2025
Tërmeti me magnitudë 4.2 ballë “shkund” këtë vend, ja ku ishte epiqendra

Tërmeti me magnitudë 4.2 ballë “shkund” këtë vend, ja ku ishte epiqendra

21:41 | 16/06/2025
Veliaj pak shanse të lirohet nga Gjykata e Lartë, thotë Klodiana Lala

Veliaj pak shanse të lirohet nga Gjykata e Lartë, thotë Klodiana Lala

21:27 | 16/06/2025

Tirana Today


© 2024 TiranaToday Dev By: Techzero1.com


© TIrana Today. All rights reserved.

Kontakt

EMAIL : [email protected]

Cel: +355694040005

Follow Us

Tirana Today

© TIrana Today. All rights reserved.

EMAIL : [email protected]

Cel: +355694040005

© 2022 TiranaToday Dev By: wearedope.com

Follow Us

No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing

© 2024TiranaToday Dev by : Techzero1.com