Partia Demorkatike ka bërë analizën e zgjedhjeve parlamentare të 25 prillit, ku ka nxjerrë edhe 13 konkluzionet për atë çfarë kjo forcë politike e konsideron si masakër zgjedhore.
Sipas Partisë Demorkatike, qeveria u angazhua në një operacion masiv dhe skemë sistematike në shkallë të gjerë të blerjes së votave, në bashkëpunim me kartelet e drogës dhe bandat më të rrezikshme të krimit të organizuar.
Një shqetësim i madh për partinë më të madhe opozitare, ishte edhe keqpërdorimi i burimeve të administratës shtetërore, dhe heqja e kufirit midis partisë dhe shtetit, ku evidentohen kryesisht përdorimi i të dhënave personale.
Sa i takon mandateve të fituara, në analizë thuhet se kanë patur performancë brenda pritshmërisë së rezultateve historike të Partisë Demokratike, qarqet 1. Berat, 2. Dibër, 3. Elbasan, 4. Fier, 5. Kukës, 6. Korçë, 7. Lezhë dhe 8. Vlorë.
13 konkluzionet/përfundimet e analizës së masakrës zgjedhore të 25 Prillit 2021 janë si më poshtë:
1. Për të ndikuar në rezultatin e zgjedhjeve Qeveria u angazhua në një operacion masiv dhe skemë sistematike në shkallë të gjerë të blerjes së votave, në bashkëpunim me kartelet e drogës dhe bandat më të rrezikshme të krimit të organizuar, të cilat në shumë raste u morën në mbrojtje nga Policia e Shtetit.
2. Partia Socialiste vendosi disa përfaqësues të krimit të organizuar në listat e saj për deputetë.
3. Një shqetësim më i madh se blerja e votës ishte keqpërdorimi i burimeve të administratës shtetërore, dhe heqja e kufirit midis partisë dhe shtetit, ku evidentohen këto të dhëna:
•Përdorimi i të dhënave personale të shtetasve shqiptarë, si formë e ushtrimit të presionit ndaj qytetarëve dhe ofrimit të favoreve shtetërore për nevojat që ato mund të kishin. Media publikojë informaconet që përdoreshin nga PS me të dhënat personale të 910,000 qytetarëve, vetëm për qarkun Tiranë;
•Pagesa e 125 milion eurove të fondeve publike gjatë fushatës elektorale për mijëra familje të prekura nga tërmeti 2019, ku një pjesë e konsiderueshme e tyre ishin pagesa të përfituara në mënyrë fiktive;
•Dhënia e koncesioneve të mëdha publike me vlerë qindra miliona euro;
•Shpenzimi i rreth 120 milion euro nga pushteti lokal i kontrolluar tërësisht nga Partia Socialiste për punë publike gjatë fushatës zgjedhore;
•Rritja e pagave në vitin elektoral për sektorin publik në një fond rreth 63 milion euro;
•Punësimi i përkohshëm i rreth 13.000 punonjësve të rinj të shtetit;
•Disbursimi i hershëm i fondit të ndihmës ekonomike prej 2.5 milion euro dhe shtimi i 20.000 familjeve në programin e ndihmës ekonomike gjatë periudhës së fushatës;
•Legalizimi i strukturuar në këmbim të votës i më shumë se 10.000 banesave të ndërtuara në mënyrë informale;
•Operacioni masiv i blerjes së votës, i strukturuar në bashkëpunim me grupet kriminale dhe marrja në mbrotje e tyre nga Policia e Shtetit;
•Mbyllja e papritur dhe e paprecedent e kufijve me Greqinë dhe Maqedoninë e Veriut, për të mos lejuar diasporën e madhe shqiptare dhe pakicën greke që jeton kryesisht në Greqia të vijë për të votuar.
•Niveli rekord i lartë i prokurimit publik prej 505 milion euro në muajt Nëntor – Dhjetor 2020 për një total prej 878 kontratash publike dhe prokurimet, krahasuar me një mesatare vjetore prej 116 milion për të njëjtat periudhë, në 5 vitet e fundit. Kjo shifër në mënyrë disproporcionale më e lartë pasqyron abuzimin me burimet publike nga qeveria Socialiste për përfitime elektorale vetëm 4 muaj para zgjedhjeve të Prillit 2021.
•Në kundërshtim me Kodin Zgjedhor dhe me aktet nënligjore të miratuara nga KQZ, ku qartësisht ndalohej dhënia e koncesioneve ose favoreve publike në periudhën 4 muaj para zgjedhjeve, Qeveria vazhdoi të japë koncesione me vlerë qindra miliona euro, përfshirë por pa u kufizuar në kontratën për Aeroportin Ndërkombëtar të Tiranës, prokurimin për Portin e Vlorës dhe Portin e Durresi, kontratën per gjurmimin e hidrokarbureve dhe shume te tjera.
•Qeveria alokoi dhe pagoi përfitimet financiare për foshnjat e porsalindura për të gjithë periudhën 4-vjeçare që nuk ishin paguar në kundërshtim me aktet nënligjore përkatëse.
•Investigimet zbuluan se si numri i banorëve në një lagje të Tiranës u rrit nga 8.000 në 22.000 nga Nëntori 2020 deri në 5 mars 2021. Në disa raste, janë përdorur kontrata të falsifikuara të qirasë së shtëpive në mënyrë që të rritej në mënyrë fiktive numri i votuesve socialistë në qarkun Tiranë.
4. Asnjë nga krimet elektorale nuk është ndëshkuar, përfshirë ato që u zhvilluan gjatë zgjedhjeve 2016, 2017 dhe / ose 2019, të cilat vazhdon të ushqejë ndjenjën e përhapur të mosndëshkimit të krimeve të lidhura me zgjedhjet, duke nxitur kështu përhapja e tyre masive në vitin 2021.
5. Mazhoranca socialiste ndryshoi Kushtetutën në mënyrë të njëanshme dhe shkeli Marrëveshjen e 5 Qershorit të arritur në kuadrin e Këshillit Politik, duke i krijuar Partisë Socialiste avantazhe të padrejta elektorale, për shkak ndryshimi i formulës së konkurimit në koalicione, ulte peshën e partive politike të koalicionit opozitar, apo krijonte kushtet për të dalë me lista të veçanta të partive brenda koalicionit opozitar. Ndryshimet e njëanshme elektorale, strukturore dhe të padrejta të sistemit të shënjestruara nga PS, janë një nga faktorët që çuan në një avantazh të padrejtë prej 11 mandatesh në favor të Partisë Socialiste, pavarësisht një diference elektorale minimale midis koalicionit opozitar dhe Partisë Socialiste gjithsej vetëm 38.409 vota. Nëse formula e shpërndarjes së mandateve dhe ndërtimit të koalicionit nuk do ishte ndryshuar, me këtë rezultat që është siguruar me këto kushte konkurimi, PS do të kishin 4 mandate më pak, dhe konkretisht në Berat, Durrës, Gjirokastër dhe Vlorë.
6. Shumica qeverisëse kontrolloi edhe procesin e vendimmarrjes së KQZ-së, duke ndërhyrë politikisht në ndryshimin e paraqitjes që ishte rënë dakord të fletëve të votimit në minutën e fundit, duke shkaktuar një konfuzion tek votuesit. Kjo rezultoi në një rritje drastike të numrit të fletëvotimeve të pavlefshme, duke arritur një rekord të lartë prej 83 mijë votash, ose 5% të totalit vota, niveli më i lartë ndonjëherë në historinë zgjedhore shqiptare. Në terma praktikë, fletët e pavlefshme 83.019 kanë ndikuar në rezultatin e opozitës dhe përfitimin nga PS-PSD të paktën 4 mandateve më shumë, për vetëm 4,254 vota në total (në Berat, Durrës, Korçë, dhe Shkodër).
7. Vetëm pak ditë para zgjedhjeve qeveria vendosi të mbyllë kufirin me Greqinë dhe Maqedonia e Veriut nën pretekstin COVID-19, duke bërë kështu votën e emigrantëve shqiptarë të pamundur. Kjo u reflektua në pjesëmarrjen e ulët në votime në Korçë, Vlorë dhe Gjirokastër.
8. Në të gjitha Raportet e të 12 qarqeve jepen evidenca të plota, me raste konkrete dhe të detajuara, sesi rezultati i zgjedhjeve në qark është ndikuar në mënyrë masive nga katër elementët kryesor të masakrës zgjedhore, që janë:
•Blerja masive e votave, kryesisht në zonat rurale dhe në lagjet e varfëra të qyteteve;
•Përfshirja e grupeve kriminale në fushatë me një mision të qartë, vënien në zbatim të skemës së blerjes së strukturuar të votave, mbledhjes së kartave të identitetit për të mos lejuar votimin e mbështetësve të opozitës, si dhe intimidimin dhe dhunimin e mbështetësve të opozitës;
•Shpërdorimit masiv të burimeve njerëzore dhe financiare të shtetit, në favor të partisë në pushtet, duke përfshirë presionin ndaj administratës publike, presionin përmes zyrave shtetërore për bizneset dhe personat që përfitojnë ndihmë ekonomike, krijimit të favoreve shtetërore në këmbim të votës, etj.;
•Shpërdorimit të autoritetit të Policisë së Shtetit në favor të partisë në pushtet, duke mos krijuar kushte të barabarta të garës, si dhe parandalimin dhe goditjen e krimeve zgjedhore.
9. Në termat e rezultatit zgjedhor, Partia Demokratike arriti të siguronte 59 mandate nga 140 mandate gjithsej, ose 42 % të mandateve totale. Krahasur me zgjedhjet e vitit 2017, ku PD mori 43 mandate, rezulton se numri i mandateve të fituara është rritur me 16 mandate, pra ka një rritje 37 % të numrit të mandateve të fituara. PD arriti të siguronte 622,265 të vlefshme (39.43 %), me një rritje prej 36 % krahasuar me vitin 2017 ku mori vetëm 456,481 vota (28.85 %). Konkretisht, Partia Demokratike në 2021 ka marrë 165,784 vota të vlefshme më shumë se në vitin 2017.
10. Nga analiza e të dhënave të rezultatit zgjedhor rezulton se:
•Kanë arritur projeksionin maksimal në mandate qarqet Dibër, Elbasan dhe Kukës.
•Kanë arritur projeksionin minimal në mandate, duke qenë brenda pritshmërisë, qarku Berat, Fier, Korçë, Lezhë dhe Vlorë.
•Nuk ka arritur projeksionin minimal në mandate dhe për pasojë cilësohet si i parealizuar projeksioni në mandate për qarqet Durrës, Gjirokastër, Shkodër dhe Tiranë.
11. Rezultati i listës së Partisë Demokratike në zgjedhjet e vitit 2021 (39.4 %) është i krahasueshëm vetëm me rezultatin e listës së Partisë Demokratike në zgjedhjet e vitit 2009 (40.2 %), me një diferencë vetëm – 0.8 %. Në këtë kuptim, për të vlerësuar performancën e secilit qark, duhet që rezultati i listës së PD në zgjedhjet e vitit 2021 të krahasohet me atë të vitit 2009 (në % ose mandate), nga ku rezulton se:
a.Kanë patur performancë brenda pritshmërisë së rezultateve historike të Partisë Demokratike, qarqet 1. Berat, 2. Dibër, 3. Elbasan, 4. Fier, 5. Kukës, 6. Korçë, 7. Lezhë dhe 8. Vlorë.
b.Kanë patur performancë më të ulët dhe jo brenda pritshmërisë së rezultateve historike të Partisë Demokratike, qarqet 1. Durrës, 2. Gjirokastër, 3. Shkodër, dhe 4. Tiranë.
12. Ndryshimi i formulës së koalicionit, nga listat e përbëra në lista të përbashkëta, uli forcën e koalicionit opozitar, për shkak se numri i kandidatëve pjesëmarrës në zgjedhje ishte njëlloj sikur PD të kishte konkuruar pa koalicion. Në shumë qarqe, partitë aleate mbetën pa u përfaqësuar në listën e Patisë Demokratike, për shkak se KQZ nuk lejojë, në shkelje të ligjit, regjistrimin e më shumë se 154 kandidatë gjithsej. Pra ndryshe nga formula e koalicionit e aplikuar në zgjedhjet e vitit 2009 dhe 2013, ku secila parti pjesëmarrëse në koalicion kishte listë me jo më pak se 140 kandidatë, në këto zgjedhje partitë e koalicionit, kishin gjithsej në gjithë qarqet vetëm 23 kandidatë. Kjo solli, ashtu siç ishte e pritshme, që performanca e koaliconit si një i tërë të mos ishte i njëjtë apo i ngjashëm me peshën dhe forcën që një koalicion i tillë do të kishte në 2009 apo 2013, apo pa u ndryshuar rregullat në mënyrë të njëanshme nga Qeveria.
13. Në kushtet e masakrës zgjedhore, puna duhet të përqëndrohet në qarqet ku ka mundësi reale për mandate të tjera shtesë në qarqet Berat, Durrës, Fier, Gjirokastër, Shkodër, Tiranë dhe Vlorë. Për pasojë, e gjithë strategjia në vijimësi për të goditur me forcë krimet zgjedhore dhe fenomenet e paligjshme që kanë ndikuar në rezultat, duhet të përqëndrohet kryesisht në këto 7 qarqe. Ndërkohë që edhe në qarqet Elbasan, Korçë dhe Lezhë puna duhet të përqëndrohet, jo vetëm në ruajtjen e mandateve aktuale, por edhe në potencialin e shtimit të mandateve.
