Fermeri Adnan Bajramaji e përqafon, e shtrëngon në shpatulla dhe përshëndetet me turistin gjerman Ricardo Fahrig.
“Atje jeni, Ricardo”, thërret fermeri, i cili bashkë me të është nisur në mes të natës me tre mushka. Ata do të ngjiteshin në Shën Gjergj në Dukat.
Ata do të ecnin në rrugën e karvanëve që lidh portin e Vlorës me brendësinë. Sot, rruga në të cilën ka marshuar Cezari më shumë se 2000 vjet më parë në ndjekje të organizatave të Pompeut, përdoret vetëm nga tufat e dhive dhe udhëtarëve.
Adnan Bajramaj merr mushkat e tij, për ta çuar Ricardo Fahrig nëpër livadhe dhe nëpër pyje me bredha 1.132 metra. Ata kaluam më pas në Luginën e Shushicës ku jeton Bajramaj dhe familja e tij.
Ricardo Fahrig ra në dashuri me peizazhin
Familja e tij jetonte në një shtëpi me verandë, ku në të kishin vendosur saksi me trëndafila. Banesa ishte në një fshat që duket si mbetje e një epoke të kaluar.
Fshati ndodhet në një shtet pranë Evropës. Por, të lente përshtypjen sikur kishe udhëtuar në hënë.
Ricardo Fahrig ra në dashuri me peizazhi, me njerëzit mikpritës dhe të dashur.
“Njerëzit, natyra, mënyra e jetës, kjo është e gjitha interesante “, thotë 30-vjeçari, i cili themeloi një agjenci turistike së bashku me miqtë në kryeqytetin shqiptar. Agjencia e tyre turistike quhet “Zbulo”.
Ky emërtimi i përshtatet, sepse Fahrig është vetë një eksplorues.
Por, ai në vend që të vijonte studimet ai vendosi që të shikonte botën. “Plani ishte të largohesha dhe të ndalesha në një vend interesant”, kujton ai.
Pas gjysmë viti udhëtim, ai kishte e qartë se ky udhëtim do të zgjaste një jetë. “Ne arritën edhe në Ballkan”, tha ia.
Por ai u ndal në Shqipëri. Ai nuk vazhdoi që të udhëtonte më. Ricardo Fahrig ra në dashuri me Shqipërinë. Sipas tij ky është vendi i fundit i bardhë në hartën e Evropës. Një shtet që ishte i izoluar plotësisht për dekada të tëra.
“Koreja e Veriut në Evropë, kështu quhet Shqipëri,” thotë Fahrig. Ai e ka thyer këtë paragjykim dhe ka sjellë shumë vizitorë nga Gjermania midis Adriatikut, Greqisë, Maqedonisë, Kosovës dhe Malit të Zi.
Shqipëria shënoi historinë e saj
Deri në vitin 1985, diktatori Enver Hoxha i mbajti të izoluar nën tutelën e tiji tre milion shqiptarë. Por diktatura e tij zgjati deri në vitin 1990, pasi pasardhësit e tij e mbajtën në këmbë komunizmin.
Në këtë viti komunizmi ra, dhe gjithçka u rrëzua me forcë të madhe. Një brez i tërë kërkoi fatin jashtë vendit, fshatrat u “zhdukën”, qytetet u braktisën.
Kur shumë menduan se shpëtuan një krizë e re erdhi. Firmat piramidale u morët të gjitha kursimet shqiptarëve. Ata u kishin besuar kursimet. Me falimentimin e tyre ata përfunduar nga komunizmi në humnerë.
Në rrugë për të shpëtuar, shumë njerëzit vdiqën. Dhjetëra mijëra ikën jashtë vendit. Vetëm një forcë paqeruajtëse e OKB-së mund të qetësonte situatën dhe t’i jepte fund kryengritjes.
Fshatrat janë braktisur
Dy dekada më vonë, Shqipëria është një vend me demokraci të qëndrueshme. Por njerëzit u dyndën drejt BE-së.
Në disa fshatra, dikur me 100 familje, vetëm katër ose pesë kanë mbetur. Shkolla janë zbrazu, doktori është zhdukur, dyqani gjithashtu. “Ata janë larguar në qytet”, thotë një grua e vjetër në një burim uji në male. “Ata kanë ikur në shtete si Itali apo edhe në Gjermani”.
Ajo nuk mund të fajësonte askënd se pse nuk jetojnë aty. Nuk ka as rrugë dhe as punë, fshatarët aty merren me rritjen e dhive.
Të rinjtë duhet të kërkojnë të ardhmen e tyre. Ndërsa ajo qëndron aty. “Kjo është shtëpia ime”, thotë ajo, duke parë shtëpinë e gurtë të rrethuar me pemë jeshile.
Ricardo Fahrig, i pëlqejnë këto momente takimi. Ai u flet turistëve të cilët i drejton nëpër luginat e Parkut Kombëtar të Llogarasë dhe nëpër ballkon e Rivierës, një pjesë e Shqipërisë së pazbuluar.
Vendi, i ndodhur në mes të fqinjëve të fuqishëm, u bë i pavarur vetëm në vitin 1912.
Ricardo Fahrig punon në Shqipëri për Shoqatën për Bashkëpunim Ndërkombëtar
Për shembull, Nesip Skenduli qëndron në një shtëpi të madhe mahnitëse madhështore mbi Gjirokastër.
I ashtuquajturi “qyteti i gurtë” është një nga vetëm dy qytete shqiptare, i cili mbijetoi nga mania modernizuese e diktaturës së Hoxhës dhe sot është futur në Trashëgimisë Botërore Unesco.
Familja Skenduli ka jetuar për 200 vjet kështjellën tre-katëshe. Pastaj komunistët urdhëruan ekstradim. Nesip Skenduli duhej të lëvizte për të jetuar në një apartament të vogël dhe të shikonte trashëgiminë e tij duke u shkatërruar.
60-vjeçari me lot në sy tregon se sa e vështirë është që ta rregullojë shtëpinë e trashëguar nga të parët.
Dhe sa e vështirë është tani, në epokën e re, të rindërtojë pa asnjë mbështetje nga autoritetet publike.
Plagët e së kaluarës, ata nuk mund të shërohen, nuk mund të harrohen fare. Këtë mendim e ka edhe Ricardo Fahrig, i cili punon në Shqipëri për Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ).
Në të gjitha familjet, ai tregon për grupin e udhëtimit Quedlinburger, se baballarët ose djemtë duhet të punojnë në Greqi, Itali apo Gjermani.
Fëmijët shqiptarë ëndërrojnë Gjermaninë
Dhe fëmijët më të vegjël që ende jetojnë atje, kanë vetëm një dëshirë: një ditë duan të largohen, , mundësisht në Gjermani.
Ndërsa Shqipëria në bregdet po kthehet ngadalë në një destinacion normal për pushimeve mesdhetare. “Skandinavët dhe çekët kanë zbuluar prej kohësh”, thotë Fahrig.
Në dimër, rrugët nuk janë të kalueshme për javë të tëra
Ndonjëherë energjia elektrike ndërpritet ndërsa rrugët bllokohen për javë të tëra nga bora.
Ricardo Fahrig, i cili preferon të ngjite malet në Pakistan me pushime, ndërsa ende kërkon aventura. Ai ka kaluar një gjysmë viti me borë në male. “Vetëm nëse shkoni nëpër male mund të kuptohet se si punohet në Shqipëri”, thotë ai. Burimi: mz-web.de/Përshtati: Tirana Today
