Nga Sinisa Jakov Marusic “Balkan Insight”
Skandali i spiunëve rusë, që tronditi këtë javë Serbinë, është vetëm rasti i fundit në të cilin Moska është akuzuar për kryerjen e operacioneve të spiunazhit në Ballkan. Një takim klandestin, një shkëmbim çantash, dhe para të thata në një zarf: Rusia u duk se u kap me presh në duar këtë javë, në një operacion spiunazhi që synonte pikërisht ushtrinë serbe.
Nuk dihet ende se deri në çfarë mase ky skandal, mund të tronditë marrëdhëniet midis Rusisë, dhe aleates së saj më të ngushtë në Ballkan. Por një gjë është e sigurt: ai nuk është i pari, dhe nuk ka të ngjarë të jetë as i fundit në radhën e skandaleve të spiunazhit rus, që do trondisin rajonin. Ja cilat kanë qenë më të spikaturat vitet e fundit:
Mali i Zi pretendon se parandaloi një “grusht shteti” të mbështetur nga Rusia
Skandali më i madh ka ndodhur në vitin 2016, kur Mali i Zi akuzoi hapur oficerët e inteligjencës ushtarake ruse, për orkestrimin e një tentative për grusht shteti, me përfshirjen e opozitën pro-serbe, dhe që synonte të pengonte anëtarësimin e vendit në NATO.
Moska i hodhi poshtë këto akuza, si një paranojë anti-ruse. Por në maj të këtij viti, një gjykatë malazeze dënoi në mungesë me 15 dhe 12 vjet burg punonjësit e inteligjencës ushtarake ruse Eduard Shishmakov dhe Vladimir Popov. Gjykata shpalli fajtorë 11 serbë dhe malazezë të tjerë, përfshirë 2 liderë të opozitës, fajtorë për komplotimin e “akteve terroriste”, dhe prishjen e rendit kushtetues të Malit të Zi.
Trazirat nisën më 16 tetor 2016, pasi vendi zhvilloi zgjedhjet parlamentare. Policia arrestoi një grup prej 20 personash, përfshirë ish-kreun e Xhandarmërisë Serbe, Bratisllav Dikiç. Ndërkohë, qeveria pro-perëndimore e Milo Gjukanoviçit, njoftoi se kishte parandaluar një grusht shteti të mbështetur nga Rusia.
Ajo tha se qëllimi i tij, ishte të ngjiste në pushtet partitë pro-ruse në pushtet, dhe në këtë mënyrë të parandalonte anëtarësimin e Malit të Zi të në NATO, gjë që ndodhi në qershorin e vitit 2017. Disa vëzhgues, dyshojnë ende nëse Kremlini ka qenë pas këtij komploti të pretenduar, duke treguar disa mospërputhje në aktakuzë.
Edhe pse një raport i Institutit të Kërkimit të Politikës së Jashtme në SHBA pretendoi në korrikun e vitit 2018, se Rusia kishte qenë e gatshme të bënte “çdo gjë“, për të rrëzuar qeverinë e Gjukanoviçit në vitin 2016.
Bullgaria akuzoi për spiunazh udhëheqësin pro-rus
Lidhjet e ngushta midis Rusisë dhe Bullgarisë, i kanë mbijetuar anatarësimit të kësaj të fundit në Bashkimin Evropian dhe NATO, shumë kohë përpara Malit të Zi. Në shtator të këtij viti, Sofja tha se ish-deputeti bullgar dhe kreu i OJQ-së rusofile, Lëvizja Kombëtare, Nikollaj Malinov, ishte kapur duke spinuar për llogari të Rusisë.
Malinov u akuzua për pastrim parash, dhe për dorëzimin e sekreteve shtetërore 2 organizatave me bazë ruse, përfshirë Institutin Rus për Studime Strategjike, akuza që ai i mohoi. Ndërkohë, autoritetet i ndaluan hyrjen në Bullgri ish-oficerit të inteligjencës ruse Leonid Reshetnikov, që ka lidhje me Institutin për Studime Strategjike.
Prokurorët po hetojnë ndërkohë lidhjet e Malinov, me manjatin e mediave ruse Konstantin Malofev, dhe ish-kreun e Bankës Tregtare të Korporatave Bullgare, që ndodhet në ekzil, Cvetan Vasilev. Malofev e ka të ndaluar të hyjë në BE dhe Shtetet e Bashkuara, për shkak të rolit të tij të dyshuar në destabilizimin e Ukrainës.
Menjëherë pas akuzave, Malinov mori lejen e gjykatës speciale për të shkuar në Moskë, ku më 4 nëntor iu dha Medalja e Miqësisë nga presidenti Vladimir Putin. Çmimi ishte një shpërblim montar prej 36.000 eurosh, dhe iu dha për “merita të veçanta në promovimin e paqes, miqësisë, bashkëpunimit dhe respektit të ndërsjellë midis popujve”.
Greqia dëboi diplomatët rusë, për “ndërhyrje” në çështjen e emrit të Maqedonisë
Në korrik të vitit të kaluar, Greqia dëboi 2 diplomatët ruse, të cilët i akuzoi se po përpiqeshin të sabotonin marrëveshjen historike midis Athinës dhe Shkupit, për t’i dhënë fund mosmarrëveshjeve dhjetëravjeçare mbi emrin “Maqedoni”.
Qeveria greke, i akuzoi ata për “ndërhyrje në punët e brendshme”, dhe tha se kishte ndërmarrë “masat e nevojshme për të mbrojtur interesin e saj kombëtar”. Televizioni publik grek ERT1, raportoi se Athina dyshonte se diplomatët, po tentonin të nxisnin kundërshtimin e marrëveshjes së nënshkruar në fillim të këtij viti, duke inkurajuar protesta nacionaliste kundër saj.
Marrëveshja, e cila e detyroi Maqedoninë të ndryshojë emrin e saj në “Maqedonia e Veriut”, i hapi derën anëtarësimit të vendit në NATO-n. Kjo ngjarje, është tani ndoshta vetëm disa javë larg. Ndërkohë Bashkimi Evropian, ka pezulluar për momentin fillimin e bisedimeve të pranimit.
Rusia e akuzoi SHBA-në se kishte gisht në “vendimit anti-rus të qeverisë greke”, për të dëbuar diplomatët e saj. Ditë pas lajmit që bëri bujë në Athinë, kryeministri i Maqedonisë së Veriut Zoran Zaev akuzoi elementë pro-rusë për planifikimin e akteve të dhunës në vend, për të kundërshtuar marrëveshjen arritur më Athinën.
Ai tha se kishte informacione, se “biznesmenë grekë” pro-rusë kishin paguar një numër qytetarësh maqedonas, me shuma që varionin nga 13-21 mijë euro, për të kryer akte dhune përpara një referendumi mbi marrëveshjen për emrin që do zhvillohej disa javë më vonë.
Zaev nuk përmendi emra. Rusia protestoi për akuzat, të cilat nuk shkuan më tej se aq./ TIRANA TODAY
