Ali Pasha mbetet një nga figurat më të diskutueshme në formimin e Pashallëkut të tij si gurë themeli për shtetet e çliruara nga pushtimi turk, por edhe jeta e tij private ka shumë enigma që janë të pazbuluara për historianët dhe studiuesit.
Disa të dhëna të errët për jetën e Luanit të Janinës janë zbuluar në librin i autorit grek Spiro Mela.
Këto detaje, janë drithëruese dhe nxjerrin në pah anën e egër të Pashait. Brenda librit gjendet dhe një profil për Ali Pashën.
“Me kokë të madhe, ballë të lartë, vetulla të dendura, shikim depërtues dhe dinak, gojë të gjerë, që kur buzëqeshte ngrinin në vend të gjithë sa ishin rrotull tij, sepse me këtë buzëqeshje vuloste dënimin me vdekje të ndonjë armiku ose miku të tij të rrezikshëm”.
Dhe kishte çuar në vdekje kaq e kaq vetë, duke filluar që nga njerëzit e tyre të afërt, kokat e tyre mund të formonin një resht piramidash Keopsi. Fama mbresëlënëse e pasurisë së tij, fuqisë dhe lavdisë ishte e shtruar me kufoma të panumërta. Vriste për të hequr qafe një pengesë që i kishte dalë përpara që të fitonte një tribunë për t’u mbrojtur, për të trashëguar për të garantuar diçka që e kishte fituar.
Disa herë madje vetëm për t’u dëfryer. I patrembur si një luan. Dinak si një dhelpër, tinëzar si gjarpër, i shkathët si hienë, i etur për gjak si ujk, hakmarrës si deve, i durueshëm si gomar, i shpejtë dhe largpamës si shqiponjë, epshor si majmunët. Në haremin e vet kishte 300 femra.
Përparimtar si fisnikët e rinj dhe sfidues dhe paragjykues si një plakë, por edhe naiv që shpesh besonte lehtë, intrigantë pa miq dhe me dy fytyra. Ishte si një forcë natyrore e shqetësuar dhe vullkanike që tronditi nga themelet nga zotërimet europiane të qeverisë turke. Zbuloi pafuqinë e saj, pa dashje përgatiti revolucionin e grekëve dhe vetëm me aktivitetin e tij ndryshoi rrjedhën e historisë së tij në këtë rajon të botës.”
Ndërsa autori dhe përkthyesi i librit shprehen se më tronditëse janë detajet që janë zbuluar nga historianët për masakrat e Pashait.
“Ka shumë, një e re që ndesha gjatë përkthimit është se ai ka mbytur vajzën e tij dy vjeçe, që e kishte me Eminenë. E mbyti, sepse nuk donte vajzë. Një tjetër, që pati dashnore gruan e Aliut, por ka edhe të tjera si ajo që kur dogji Hormovën, e poqi në hell Çaush Priftin, të dashurin e nënës së tij, Hankos.
Masakrën e gjejmë në një fragment të librit. “U çoi fjalë hormovitëve që të shkonin tek ai dhe t’i përuleshin, por ata, të krishterë krenarë, me prijës Çaush Priftin, të dashurin e nënës së Aliut, iu përgjigjën:
– As babait tuaj nuk iu përulëm, as ty tani!
Aliu u shtir sikur i admironte për trimërinë e tyre, por ai, më mirë se kushdo tjetër, e dinte se hakmarrja është gjellë që hahet e ftohtë. La të kalonte njëfarë kohe dhe pastaj do t’i ftonte të dy palët që të shkonin në një manastir, në Tërbuq, të paarmatosur, për të zgjidhur në mënyrë paqësore divergjencat e tyre dhe për t’u bërë miq.
Porositi që të mos mungonte Çaush Prifti, miku i vjetër i shtëpisë. Pesëqind hormovitë ranë në grackë. U mblodhën në Oborrin e madh të manastirit…. Dhe filloi të përdorej pushka e jatagani. Aliu kërkonte Çaush Priftin, por ai nuk gjendej, kishte humbur. Më në fund e gjetën të fshehur në njërin prej qilarëve të manastirit.
– Ta shkoni në hell! – urdhëroi me të egër i biri i Hankos.
Dhe ndihmoi që ta shkonin në hell dhe ta piqnin në zjarr të ngadaltë. Pas kësaj, bashkë me asqerin e vet, niset dhe i drejtohet Hormovës, shkon në thikë gra dhe fëmijë….”.
