Enver Hoxha ishte një admirues i madh i shokut Stalin. Pas 30 vitesh rregullit të diktatorit sovjetik i erdhi fundi në 1953, por homologu i tij shqiptar urdhëroi një shfaqje masive të zisë publike. Banorët duhej të mblidheshin në sheshin më të madh të kryeqytetit për të shfaqur pikëllimin e tyre, shkruan Tirana Today. 
Diktatori komunist shqiptar nderoi edhe mënyrat e represionit të Stalinit. Pas vdekjes së Stalini, marrëdhëniet mes Tiranës dhe Moskës u ftohën, dhe Hoxha zbatoi tiraninë staliniste ndaj popullit të tij. ‘Armiqtë e kombit’ u dënuan me vdekje, në burgje ose kampe pune. Gjatë gjithë sundimit të tij, një në njëqind shqiptarë vlerësohet se i është nënshtruar programeve të ashtuquajtura “ri-arsimim”.
Një mëngjes herët, njerëz me uniformë trokitën në dyert e rënda prej druri të shtëpisë së Ademit, duke e akuzuar atë për “veprimin kundër partisë”. Ishte viti 1972 dhe frika nga arrestimet dhe denoncimi ishte një veçori e jetës së përditshme. Radha ishte e Ademit, i cili u mor nga policia dhe nuk e dinte se ku po shkonte dhe se kur do të kthehej, raporton euronews.com.
Ai po shkonte në gjyqin e tij. Dy dëshmitarë që do të dëshmonin kundër tij, tashmë ishin duke e pritur në gjykatë. Dy ishin të mjaftueshme për të vepruar si dëshmi “e pakontestueshme” për çfarëdo akuze të ngritura. “Nuk mund ta mbroja veten. Pas gjykimit, ata menjëherë më çuan në burg “, kujton ai.
Ademi u gjet fajtor për komplot për të ikur në Jugosllavi pavarësisht se kurrë nuk e kishte bërë këtë. Megjithatë, kundër shtetit të fuqishëm me pak shpresë për t’u lejuar të provojë pafajësinë e tij, ai u akuzua për “krimet e mendimit” dhe shpresonte për një dënim të butë. Por, ai u dënua me 20 vjet në Spaç. Regjimi i Hoxhës kishte rreth 50 kampet internimi nga të cilat Spaçi ishte më famëkeqi. Ademi është një nga ish-të burgosurit e pakët që është ende gjallë, i cili ka treguar tmerret e burgosjes së tij.
Hoxha kishte frikë nga Jugosllavia, një vend që po e bënte vendin e tij si një portë midis Moskës dhe Perëndimit dhe i kishte quajtur ata që përpiqeshin të iknin atje si komplotistët.
Ishte lidhja familjare e Adem që e bëri atë një objektiv për autoritetet. Babai i tij kishte qenë një oficer nën sundimin e monarkisë shqiptare dhe regjimi i Hoxhës përpiqej të zhdukte ato që dikur ishin të lidhur me aristokracinë.
Ndërsa babai i Adem u arratis për të shpëtuar jetën, djali i tij duhej të vuante pasojat. Familja e madhe e Adem konsiderohej gjithashtu e rrezikshme për regjimin, që mendohej të ishte një terren edukativ për rebelim. Shpesh anëtarët e familjes do të zhvendoseshin ose burgoseshin.
Rruga për Spaç, një fshat malor, është e ngushtë dhe dredha-dredha. Lart, në shpatet e malit, qëndronte një kompleks ndërtimi i mbuluar me slogane dhe thënie komuniste nga Hoxha. Pranë tij ishin hyrjet në për në miniera ku të dënuarit u detyronin të punonin aq rëndë sa bëheshin për vdekje.
Spaçi ishte më i njohuri nga të gjitha kampet. Ai u hap në vitin 1968, dhe një vit më vonë strehoheshin mijëra të burgosur.
Nuk kishte asnjë vend për t’u shtrirë të burgosurit. Të burgosurit punonin në minierat çdo tetë orë. Gjatë gjithë verës së nxehtë dhe dimrave të ngrirë, të burgosurit nxirreshin për të punuar. Siguria ishte e dobët dhe mungonin mjete e duhura ku ata hynin për të punuar.
“Në qoftë se nuk i mbushnim normat, na dënonin sërish. Nëse e bënim, ata na e rrisnin normën ditën tjetër. Por për çdo ditë na rrisnin normë, dhe afati i burgimit na ulej një ditë. Fitonim një ditë liri”, thotë Adem. Ai ka qëndruar saktësisht 7305 ditë në Spaç. Pas punës, të burgosurit i kthenin në burg.
“Nuk kishte vend për të fjetur, as ku të shtriheshim dhe as ku të lëvizni,” kujton ai.
Një vend i spiunëve
Partia i urren tradhtarët, por i shpërbleu ata që denonconin tradhtarët e supozuar. Denoncimet i detyronin njerëzit të ishin vigjilentë madje edhe në burgje. “Kur një nga të burgosurit dëgjoi se tjetri u ankua për partinë, menjëherë informonin rojet. Çdo denoncim i tillë ishte një shans për të zvogëluar dënimin. Pra, duhet të ishim të kujdesshëm që të mos përkeqësonim situatën për veten tonë”, thotë Adem.
Rojet u përballën me dënime brutale. Ata rrihnin dhe torturoni ata që u kapën duke shprehur mospajtimin politik ose nuk u konsideruan mjaft produktiv. As gratë nuk u kursyen. Ata gjithashtu u rrahën, përdhunuan dhe u detyruan të abortonin nëse mbeteshin shtatzënë.
Më 21 maj 1973, të burgosurit bënë një rebelim dhe ngritën flamur shqiptar mbi Spaç, por yllin komunist. Një goditje brutale e shtypi rebelimin e shtypur për dy ditë dhe udhëheqësit e saj të supozuar u ekzekutuan.
Nën Hoxhën, Shqipëria ishte një nga vendet më të izoluara në botë. Gjithnjë e më shumë paranojak për një kërcënim nga brenda, ai intensifikoi tiraninë e tij, duke e rrethuar vendin me tela me gjemba, duke ndaluar udhëtimet jashtë shtetit dhe duke izoluat kontaktet me të gjithë vendet përtej kufiri.
Në kohën e vdekjes së Hoxhës në vitin 1985, fillimi i rënies së komunizmit në Evropë ishte vetëm katër vjet më larg. Ndërsa muret e Berlinit u shkatërruan në vitin 1989, shqiptarët filluan të besonin se ndryshimi ishte i mundur. Grevat e punonjësve grumbulluan presion mbi regjimin për të lejuar partitë politike përveç Partisë Laburiste të Punës. Më 31 mars 1991, Shqipëria e pa zgjedhjet e saj të para shumëpartiake që nga viti 1923. U deshën edhe tre muaj para se të lëshohej një amnisti për të burgosurit politikë, të cilët gjithashtu siguruan që Ademi të lirohej nga Spaçi.
Megjithatë, shumë nga ata që u liruan gjatë amnistisë kishin pak dënim për të kryer, duke gjetur shtëpitë dhe tokën e tyre të konfiskuar. Megjithëse ish të burgosurit siguruan një të drejtë ligjore për kompensim për çdo ditë të burgimit të tyre, shumica kanë marrë vetëm një pjesë të kësaj shumë.
“Ata duhej të na rrahin”
Sot, kampi i mëparshëm është i prishur, i mbushur me barërat e këqij. “Kishte edhe ata që kërkonin hakmarrje. Ata u përpoqën të gjenin vrasësit e të afërmve të tyre “, thotë Adem. “Asnjëherë nuk i kam takuar rojet pas largimit nga kampi. Unë dyshoj se ata u larguan nga vendi. Por unë e kuptoj se ata gjithashtu nuk kishin zgjedhje, se ata duhej të na rrihnin, sepse nëse nuk do të kryenin urdhrat e tyre, dikush do t’i denonconte ata dhe ata gjithashtu do të burgoseshin “.
Pas kthimit në shtëpi, ai u takua me dëshmitarë që dëshmuan kundër tij. “Na vjen keq, ju mund të bëni atë që dëshironi, por ne u detyruam të dëshmojmë kundër jush. Ne nuk mund të bënim asgjë”, i thanë ata, por Ademi nuk bëri asgjë. TIRANA TODAY
