Morthi, e njohur si “sëmundja e të ftohtit” për shkak se shfaqet zakonisht në dimër, është një patologji që shfaqet kryesisht tek fëmijët dhe tek personat që vuajnë nga qarkullimi i dobët periferik i gjakut. Morthi është një patologji që shfaqet kryesisht në periudhën e dimrit ku temperaturat janë të ulura. Përgjithësisht morthi favorizohet prej lagësëhtirës dhe lokalizohet kryesisht në duar, në këmbë, në veshë, në hundë dhe në faqe, sidomos tek fëmijët e ushqyer keq. Pacientet kanë një fryrje të lehtë të gishtave të duarve apo te këmbëve dhe shpesh nuk e dinë që vuajnë nga një patologji e tillë.
Këtë e kuptojnë më vonë kur edema bëhet me e theksuar, fillojnë që duart të dhembin, të djegin dhe njëkohësisht në zonat e prekura fillojnë e skuqen. Kjo vjen si rezultat i grumbullimit të gjakut si rezultat i mosfunksionimit mirë të qarkullimit të gjakut. Gjatë ekspozimit në të ftohtë kapilarët e gjakut në lëkure dëmtohen dhe nuk funksionojnë ashtu sikurse duhet dhe si rezultat lëkura fillon të skuqet të enjtet dhe fillojnë gjithashu edhe kruajtjet e saj si rezultat i inflamacionit. Morthi është një patologji e lëkurës që përgjithësisht nuk ka një shkak të njohur, por mund të jetë edhe një manifestim i një gjendje të rëndë shëndetësore që duhet të diagnostikohet.
Arsyeja e saktë e morthit është ende e paqartë dhe ka të bëjë me një reagim jonormal të trupit gjatë ekspozimit në të ftohtë ndjekur nga ringrohja e trupit. Ringrohja e lëkurës se ftohtë bën që enët e vogla të gjakut nën lëkurë të zgjerohen më shpejt dhe gjaku të ngelet në indet përreth duke e skuqur dhe enjtur zonën e lëkurës përreth.
Femrat ,më të rrezikuara nga morthi
Morthi ndodh më së shumti gjatë ekspozimit të lëkurës në të ftohtë. Personat që ekspozohen ndaj të ftohtit dhe lagështirës kanë më shumë gjasa për të zhvilluar morthin. Më të rrezikuara nga morthi janë femrat. Shkenca ende nuk e ka zbuluar se përse janë femrat dhe jo meshkujt Por edhe njerëzit nën peshë janë të prirur të vuajnë nga morthi. Njerëzit që jetojnë në vende shumë të ftohta kanë më pak gjasa të vuajnë nga morthi. Shkaktari më i madh është lagështira. Morthi zhduket me ardhjen e pranverës. Morthi mund të shkaktojë komplikime në lëkurë. Nëse kjo ndodh, në lëkurën e dëmtuar nga morthi shfaqen bula serotike që mund të infektohen nëse lihen pa u mjekuar.
A parandalohet morthi
Në mjekimin e morthit në radhë të parë ndihmojnë shumë masat që duhen të merren për mbajtjen ngrohtë të trupit nëpërmjet veshjeve të ngroha dhe të përshtatshme për stinën e ftohtë të dimrit. Mjekët këshillojnë shmangja e ndryshimeve të shpejta të temperaturës, pra daljen e menjëhershme nga ambientet e nxehta në ato të ftohta. Për fëmijët e vegjël këshillohen doreza dhe çorape leshi, si edhe shall e kapuç.
Si mjekohet morthi
Përdorimi lokalisht në lëkurë i pomadave me bazë kortizoni ndihmon në lehtësimin e kruarjes dhe ënjtjes së pjesëve të prekura. Aplikimi i vazhdueshëm dhe i përditshëm i pomadave zbutëse dhe hidratuese për duart. Për të përshpejtuar shërimin nga morthi sugjerohet përdorimi i medikamenteve për zgjerimin e enëve të gjakut.
