Pandemia e koronavirusit ka përkeqësuar hendekun masiv financiar midis të pasurve dhe të varfërve në mbarë botën. Kjo bëhet me dije nga një raport i ri. Miliarderët globalë vitin e kaluar shijuan rritjen më të madhe të pjesës së tyre të pasurisë, që kur Laboratori Botëror i Pabarazisë filloi të mbante të dhëna në vitin 1995, sipas analizës së grupit kërkimor të publikuar të martën. Vlera e tyre neto u rrit me më shumë se 3.6 trilion dollarë vetëm në vitin 2020, duke rritur pjesën e tyre të pasurisë globale të familjeve në 3.5%.
Në të njëjtën kohë, pandemia shtyu rreth 100 milionë njerëz në varfëri ekstreme, duke e rritur totalin global në 711 milionë në vitin 2021, sipas një vlerësimi të Bankës Botërore të cituar nga analiza. Edhe më shumë njerëz do të kishin rënë në varfëri, nëse shumë kombe të zhvilluara nuk do të kishin ndërmarrë përpjekje për të mbrojtur banorët e tyre nga pasojat financiare nga pandemia Covid-19.
“Kriza Covid ka përkeqësuar pabarazitë midis të pasurve dhe pjesës tjetër të popullsisë”, tha Lucas Chancel, autori kryesor i raportit dhe bashkëdrejtori i laboratorit. “Megjithatë, në vendet e pasura, ndërhyrja e qeverisë parandaloi një rritje masive të varfërisë, ky nuk ishte rasti në vendet e varfra”.
Raporti Botëror i Pabarazisë bazohet në më shumë se katër vjet punë nga më shumë se 100 studiues anembanë globit. Emmanuel Saez dhe Gabriel Zucman, të dy në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, dhe Thomas Piketty nga Shkolla e Ekonomisë e Parisit, koordinuan raportin.
Ndërsa Covid-19 ka thelluar ndarjen midis të pasurve dhe të varfërve, bota ka qenë prej kohësh e pabarabartë. Çrregullimi financiar, privatizimi dhe taksat më pak progresive në vendet më të pasura dhe privatizimi në shkallë të gjerë në ekonomitë në zhvillim, kanë ndihmuar në rritjen e pasurive të të pasurve në dekadat e fundit, thuhet në raport.
“Puna që ne kemi bërë vërtet tregon se në fakt, këto pretendime – ose kjo ide e ekonomisë së rrjedhur – nuk e kalon shqyrtimin e të dhënave”, tha Chancel. “Mësimet kryesore nga të dhënat e 40 viteve të fundit janë se shkurtimet në normat e larta të taksave nuk kanë shkaktuar prosperitet për të gjithë, siç supozohej të shkaktonin”.
Raporti rekomandon vendosjen e një takse për të pasurit, për të gjeneruar të ardhura që qeveritë mund t’i përdorin për të reduktuar pabarazinë dhe për të investuar në arsim, shëndetësi dhe masa ekologjike. Në SHBA, disa demokratë së fundmi paraqitën një plan për të taksuar miliarderët, për të paguar për zgjerimin e rrjetit të tyre të propozuar të sigurimeve shoqërore, por përpjekja u zbeh shpejt.
Këtu janë pesë gjetje të tjera të raportit:
Boshllëqet globale të pasurisë dhe të ardhurave janë të mëdha
Sipas analizës, 10% më e pasur e popullsisë globale kontrollon 76% të pasurisë botërore në vitin 2021. Në të kundërt, 50% e fundit zotëron vetëm 2%. 40% e mesme zotëron ndërkohë 22%.
Kur bëhet fjalë për të ardhurat, 10% e lartë kap 52% të të ardhurave globale, ndërsa 50% e fundit fiton vetëm 8%. 40% e mesëm bën 39%.
Të pasurit po pasurohen edhe më shumë
1% e lartë kapi 38% të rritjes së pasurisë globale midis 1995 dhe 2021, ndërsa 50% e fundit siguroi vetëm 2%, zbuloi raporti.
Pasuria e të pasurve u zgjerua me një ritëm shumë më të shpejtë – midis 3% dhe 9% në vit gjatë asaj periudhe. Por gjysma më e varfër pa pasurinë e tyre të rritet vetëm ndërmjet 3% dhe 4% në vit. Dhe duke qenë se ata zotërojnë shumë pak pasuri, shuma e përgjithshme nuk u rrit shumë.
Hendeku i pasurisë ndryshon shumë sipas rajonit
Amerika Latine ka ndarjen më të madhe midis 10% të lartë, që kontrollon 77% të pasurisë, dhe 50% të fundit që zotëron një 1%.
Në të kundërt, Evropa ka hendekun më të vogël. 10% e lartë zotëron 58% të pasurisë totale kundrejt 4% për 50% të fundit.
Numri i madh i programeve publike që janë në dispozicion për banorët me të ardhura të ulëta dhe të klasës së mesme – duke përfshirë arsimin, kujdesin shëndetësor dhe kulturën falas – janë ndër arsyet pse Europa është një shoqëri më pak e pabarabartë, tha Chancel.
“Evropa, me sistemin e saj shumë bujar të aksesit në shërbimet publike, ka qenë në gjendje deri më tani të frenojë rritjen e pabarazive, ndërsa SHBA nuk ka qenë aq në gjendje ta bëjë këtë gjatë dekadave të fundit”, tha ai.
Ndarja globale e të ardhurave është ngushtuar pak, por mbetet e lartë
Hendeku global i të ardhurave, i cili llogarit të ardhura të tilla si pagat, interesat dhe dividentët, është ulur disi që nga viti 1980, pasi Kina dhe disa vende të tjera të mëdha në zhvillim arrijnë Amerikën e Veriut dhe Evropën.
“Të ardhurat mesatare janë rritur më shpejt në Kinë, në Indi, në Brazil, në botën në zhvillim sesa në Evropë dhe se në SHBA”, tha Chancel. “Për shkak të këtij efekti, ju keni një reduktim të pabarazive globale midis atyre që jetojnë në Kinë dhe atyre që jetojnë në pjesë të tjera të botës”.
Të ardhurat mesatare të 10% të vendeve më të larta globale ishin 38 herë më të larta se ajo e 50% më të ulët në vitin 2020, krahasuar me 53 herë më të larta në vitin 1980. Megjithatë, niveli aktual është i krahasueshëm me hendekun e të ardhurave në vitin 1910, kur të ardhurat mesatare të 10% më e lartë globale ishte 41 herë më e lartë.
Burimi i lajmit: CNN. Përshtatur nga Tirana Today
