Shkencëtari i mirënjohur Albert Ajnshtajn, pati një lidhje pasionante me Mileva Mariç, dhe vendosi ta bëjë atë gruan e tij të parë, duke vepruar madje edhe kundër dëshirës së familjes së tij. Raporti në çift që shumë i trazuar, por intelektualisht i pasur, siç e dëshmojnë edhe letrat që shkëmbyen me njëri-tjetrin midis viteve 1897-1903.
Në dritën e kësaj korrespondence, shumëkush ka pretenduar një rivlerësim të jetës së Ajnshajnit dhe Milevës, dhe në veçanti mbi ndikimin e bashkëshortes në veprimtarinë profesionale të shkencëtarit. Disa historianë, madje thonë se Mileva ka kontribuar ndjeshëm në zhvillimin e punëve të para shkencore të Ajnshtajnit.
Letrat, të zbuluara vetëm në vitin 1987, tregojnë megjithatë një numër detajesh të panjohura më parë mbi Milevën dhe martesën e tyre. Ndërsa ndikimi i kësaj të fundit mbi teoritë e Ajnshtajnit, mban ende të angazhuar disa studiues dhe akademikë, mund të ngjallë me siguri vëmendjen tonë një letër me rëndësi të madhe në nivelin personal.
Marrëdhëniet ndërmjet Ajnshtajn dhe Mariç tanimë qenë përkeqësuar shumë, dhe të dy po përpiqeshin të rregullonin disi raportin për të mirën e fëmijëve. Pikërisht në këtë, Albert shkruan një listë kushtesh të ashpra, të cilat gruaja e tij do të duhej t’i pranonte, në këmbim të rrikthimit të tij në shtëpi.
Kushtet
- Ti duhet të më garantosh që:
- rrobat, çarçafët dhe peshqirët e mi të jenë të pastër dhe të vendosur në vendin e vet;
- të më sjellësh rregullisht 3 vaktet e mia ushqimore në dhomën time;
- që dhoma ime e gjumit dhe ajo e studimit, të mbahen të pastra, dhe se tavolina ime e punës është e destinuar vetëm për mua.
- do të heqësh dorë nga të gjitha marrëdhëniet personale me mua, për aq sa ato nuk janë plotësisht të nevojshme për arsye sociale. Në mënyrë të veçantë do të heqësh dorë nga:
- fakti që unë mund të ulem pranë teje kur jemi në shtëpi;
- nga fakti që do duhet të dal apo udhëtoj me ty.
- Do t’i bindesh kushteve të mëposhtme në marrëdhënie me mua:
- Nuk do të presësh nga unë asnjë lloj intimiteti, dhe nuk duhet të më provokosh në asnjë lloj forme
- Do të ndalosh menjëherë së foluri me mua, nëse ta kërkoj diçka të tillë;
- Do të largohesh nga dhoma e gjumit apo apo studioja ime menjëherë dhe pa bërë fjalë, nëse ta kërkoj unë.
- Do të përkushtohesh të mos më ulësh në sytë e fëmijëve tanë, si me fjalë ashtu edhe me anë të sjelljeve të tua.
Mileva i pranoi kërkesat dhe Ajnshtajnit u rikthye të jetonte me të, por lidhja nuk zgjati shumë. Dhe pas tre muajsh të kaluara në Berlin, Mileva mori fëmijët dhe u rikthye në Cyrih, Zvicër. Në fakt, Ajnshtajni nuk u ankua për shumë kohë për humbjen e gruas së tij të pare, dhe në vitin 1919 u rimartua me kushërirën e tij, Elsa.
Por edhe kjo martesë ishte shumë problematike. Elsa vdiq në vitin 1936, menjëherë pas zhvendosjes së çiftit në Shtetet e Bashkuara. Jo shumë kohë pas vdekjes së saj, Ajnshtajni shkroi:”Jam mësuar shumë mirë të jetoj këtu.
Jetoj si një ari në strofullën time…Kjo është forcuar më tej nga vdekja e shoqes time, që ia dilte më mirë se unë në marrëdhëniet me njerëzit e tjerë”.
Përshtati për Tirana Today, Alket Goce
