Nga Filip Lukic “European Western Balkans”
Ylli i ri i skandalit maqedonas “Zhvatja” është Kryeprokurorja Speciale Katica Janeva. Me akuzën e shpërdorimit të detyrës dhe përfitimeve të paligjshme financiare për veten e saj, dhe 2 “bashkëpunëtorëve” të tjerë, ajo ndodhet prej 1 muaji në paraburgim në Shkup.
E portretizuar deri së fundmi në media si “një kamxhik” kundër elitës së korruptuar, një luftëtare e ardhur nga një qytezë e vogël, dhe një ikonë e revolucionit me ngjyra, Katica Janeva drejtonte Prokurorinë Speciale që u krijua në vitin 2016, si rezultat i një marrëveshje midis qeverisë dhe opozitës, për të zgjidhur krizën politike në Maqedoninë e Veriut.
Udhëheqësi i opozitës në atë kohë, Zoran Zaev, publikoi bisedat e përgjuara (të ashtuquajturat ”bomba”) të drejtuesve të partisë qeverisëse VMRO-DPMNE, të cilat siguruan prova të veprimtarive të tyre të paligjshme. Ato nxitën protesta në mbarë vendin, duke çuar në fund në rrëzimin e regjimit të Nikolla Gruevskit me ndërmjetësimin e BE-së.
Katër vjet më vonë, një “bombë” nga ana tjetër e kampit, e tronditi qeverinë e Zoran Zaevit. “Çështja Zhvatja” nisi më 15 korrik, kur Bojan Jovanovski, i njohur gjithashtu si Boki 13, pronar i televizionit ”TV1”, dhe moderatori Zoran Milevski, u arrestuan nën dyshimin e shantazhimit të Jordan Kamçevit.
Sipas listës së revistës “Forbes”, Kamçev është njeriu më i pasur në Maqedoninë e Veriut. Vetë Kamçev është i dyshuar mbi një rast tjetër shkelje, që po hetohet nga Prokuroria Speciale e udhëhequr nga Janeva. Jovanovski, duke përfituar nga marrëdhëniet e tij të ngushta me Katica Janevën, i ka kërkuar Kamçevit 5 milionë euro, në këmbim të trajtimit më të butë nga Prokuroria Speciale ose shmangies së dënimit.
Skandali shpërtheu kur gazeta italiane “La Verita”, pranë partisë Lega të Mateo Salvinit, publikoi një video ku tregohej Jovanovski dhe Milevski që dilnin nga shtëpia e Kamçevit, me 1.5 milionë euro në një çantë të markës ‘Louis Vuitton’. Përgjigja ndaj pyetjes se përse gazeta italiane merret me këtë çështje, mund të gjendet në Hungari dhe tek kryeministri i saj Viktor Orban.
Pasi u akuzua për një sërë shkeljesh Nikolla Gruevski, u arratis në Hungari kur dhe fitoi azil politik. Mos harroni se kryeministri hungarez Orban është shumë pranë Salvinit, të cilin së fundmi e cilësoi si “figurën politike më të rëndësishme në Evropë”, dhe një aleat në mbrojtjen e Krishterimit dhe luftën ndaj emigracionit të paligjshëm.
Kësisoj është e qartë se Gruevski përmes Orbanit, po synon të tronditë qeverinë e Zaevit, dhe të provokojë zgjedhje të parakohshme në vend, duke shpresuar që VMRO-DMNE mund të rimarrë pushtetin. Gazetari Loris Geizer, që botoi artikullin investigativ, tha se kishte marrë informacione nga ”zyrtarë të rëndësishëm në administratën maqedonase”.
Përveç regjistrimeve të Jovanovskit dhe Milevskit, u publikua edhe biseda midis prokurores speciale Janeva dhe Kamçevit. Në përgjim, Janeva i thotë Kamçevit të mos shqetësohet, se “gjithçka do të jetë në rregull”. Pak para se të bëheshin publike regjistrimet, Prokurorja Speciale, thirri një konferencë për mediat dhe dha dorëheqjen, duke argumentuar se autoritetet dhe opozita nuk po binin dot dakord për statusin e ardhshëm të Prokurorisë Speciale, mandati 5-vjeçar i së cilës përfundoi në qershor të këtij viti.
Ajo e interpretoi përgjimin, si një përpjekje për ta bindur Kamçevin të pranonte statusin e dëshmitarit të mbrojtur, duke ndihmuar hetimet. Por ajo nuk sqaroi nëse mobiliet me vlerë 5 mijë euro që ajo mori nga njëri prej të dyshuarve, janë gjithashtu pjesë e strategjisë së “lehtësimit të hetimeve”.
Ndërkohë, organi i akuzës pretendon se Janeva ka fituar shumë më tepër para në forma të paligjshme, dhe se Kamçev nuk ishte viktima e vetme e shantazhit të dyshes Jovanovski – Milevski. Bashkëpunëtorët e saj të ngushtë, si prokurorja Lila Stefanova, kanë pohuar se Janeva kishte marrë kohët e fundit shumë vendime, pa u këshilluar me pjesën tjetër të ekipit. Dhe një nga këto ishte kthimi i pasaportës Kamçevit, që i dha mundësinë të udhëtojë jashtë vendit.
Presioni ndaj kryeministrit Zaev u rrit nga dita në ditë, veçanërisht kur u bë me dije se në njërën nga bisedat e përgjuara, Jovanovski thoshte se Zaev “me siguri që nuk do të shkaktonte probleme”. Duke mbrojtur veten, kryeministri tha se nuk e kishte takuar kurrë Jovanovskin, por se Kamçev i kishte kërkuar ndihmë, duke e raportuar shantazhin që i ishte bërë.
Zaev e raportoi më pas çështjen në prokurori, çka ishte fillimi i një afere disa mujore që vuri në pikëpyetje jo vetëm legjitimitetin e të gjitha çështjeve dhe proceseve që ka trajtuar Prokuroria Speciale e drejtuar nga Janeva. Por ajo shkaktoi një destabilitet të përgjithshëm në vend, dhe shkatërroi besimin ndaj institucioneve, që mezi ishte rikthyer tek qytetarët.
Për ditë të tëra, në publik pati një debat nëse vetë Zaev duhet të jepte apo jo dorëheqjen. Por Prokurori i Përgjithshëm i Maqedonisë së Veriut, tha se çështja nuk duhet të lidhet domosdoshmërisht me politikën, dhe se për momentin kishte një abuzim me detyrën nga Katica Janeva.
Ky skandal jo vetëm që shkatërroi iluzionin e maqedonasve ndaj simbolit të një revolucioni shumëngjyrësh, dhe një luftëtareje të pamëshirshme kundër krimit dhe korrupsionit, por vuri në pikëpyetje edhe të ardhmen e Prokurorisë Speciale si një institucion.
Ndërkohë, partia opozitare VMRO-DMPNE, e cilëson Prokurorinë Speciale si një zgjatim të Partisë Socialdemokrate të Zaevit. Ajo ka deklaruar se nuk do të mbështesë më Aktin e Prokurorisë Speciale, që rregullon statusin e këtij institucioni dhe funksionimin e mëtejshëm të saj. Ky institucion, është nga ana tjetër një nga kushtet për hapjen e negociatave të anëtarësimit BE-në në vjeshtë të këtij viti./ TIRANA TODAY
