Nga Frédéric Bizard, Worldcrunch
A mundet politika e vaksinimit t’ju tregojë regjimin politik të një vendi? Mes pandemisë, vaksinat janë bërë një mjet politik dhe mënyra se si një vend zgjedh ta përdorë mund të bëjë një ndryshim të madh në fronte të shumëfishta.
Merrni si shembull regjimet autoritare të Kinës dhe Rusisë. Të dy vendet shpejt e kthyen vaksinën në një mjet të propagandës politike në skenën ndërkombëtare, duke shpresuar se do të demonstronte efektivitetin e regjimeve të tyre. Për ta, vaksina është përfundimisht politike.
Në të kundërt, disa demokraci janë neutrale; të tjerët gjithashtu kanë përdorur vaksina politikisht, megjithëse zakonisht më shumë për qëllime të brendshme. Ish Presidenti i SHBA Donald Trump ishte përqendruar në zgjedhjet e tij të pritshme në nëntor 2020.
Ndërkohë, në Francë, Presidenti Emmanuel Macron njoftoi më 12 korrik se politika e vaksinimit në vend do të bëhej shumë më e rreptë. Shumica e francezëve e vlerësuan vendimin e tij, megjithatë, edhe pse përdorimi i vaksinave si një mjet politik mund të jetë politikisht i favorshëm dhe të përfitojë nga shëndeti publik në një periudhë afatshkurtër, mund të jetë i dëmshëm për një kohë të gjatë.
Së pari, kjo qasje nuk është përgjithësisht e zbatueshme për të gjitha demokracitë. Gjermania, vendet skandinave dhe Zelanda e Re kanë marrë një qasje apolitike të vendosur ndaj krizës dhe fushatave të tyre të vaksinimit.
Duke përdorur vetëm të dhëna shkencore dhe rekomandime të ekspertëve, këto vende kanë marrë vendime në një mënyrë mjaft konsensuale, duke shmangur fushatat e synuara për të synuar ose shfrytëzuar partitë rivale. Dhe deri më tani, analiza tregon se, në këtë fazë, kjo qasje jep rezultate më të mira.
Akti i autoritetit të Presidentit Macron – krijimi i sistemit “shëndetësor” ku popullata franceze do të duhet të tregojë ose një test negativ COVID-19 ose provë të vaksinimit për të marrë pjesë në aktivitete të ndryshme publike – mori klasën politike franceze dhe publikun e gjerë në befasi. Ishte e qartë se lëvizja nuk kishte përfshirë konsultime të përhapura por ishte iniciativa e Macron.
Shëndeti publik bazohet në një angazhim individual dhe kolektiv. Masa duket se ka dhënë efektin e dëshiruar: ka funksionuar si në politikë ashtu edhe në drejtim të përshpejtimit të takimeve për vaksinimin, ndërsa mijëra nxituan të regjistroheshin për dozat e tyre të para. Sidoqoftë, do të duhet të presim për të verifikuar nëse është efektiv në planin afatgjatë. Sidoqoftë, ky episod flet shumë për gjendjen e shëndetit publik francez dhe funksionimin e demokracisë sonë.
Shëndeti publik bazohet në angazhimin individual dhe atë kolektiv për mbrojtjen dhe përmirësimin e shëndetit personal të dikujt dhe atë të popullatës së gjerë. Sistemi francez i kujdesit shëndetësor është akoma i përqendruar në thjesht menaxhimin dhe përgjigjen ndaj sëmundjeve, me vetëm ndërhyrje margjinale drejt zgjerimit të praktikave të shëndetshme. As qasja kolektive dhe as ajo parandaluese nuk janë integruar në modelin aktual. Ne veprojmë në një sistem shëndetësor publik që është 90% ndëshkim dhe 10% stimulim, i cili është i garantuar të dështojë në ndryshimin e sjelljes individuale.
Masa e njëanshme e Macron minon çdo përpjekje për të zhvilluar një ndjenjë të përgjegjësisë individuale në lidhje me shëndetin, e cila është një pjesë themelore e krijimit të politikës shëndetësore në një demokraci dhe është pothuajse inekzistente në sistemin tonë aktual shëndetësor dhe menaxhimin e krizës. Pas 20 viteve të kontrollit shtetëror të sistemit të kujdesit shëndetësor, ne po dëshmojmë, me një qëndrueshmëri të caktuar dhe megjithatë të njëjtën joefikasitet, kontrollin shtetëror të menaxhimit të krizës shëndetësore.
Në Britani, numri i rasteve ditore me Covid-19 është mbi 35.000, por vdekjet ditore mbeten nën 50. Në kulmin e pandemisë, numri i rasteve ishte 2 herë më i lartë, ndërsa numri i vdekjeve ishte 30 herë më i lartë. Kjo dëshmon se në këtë fazë vaksina është efektive për të na mbrojtur nga një rritje e vdekjeve.
Njerëzit me shëndet të dobët kanë pasur kohë të vaksinohen, vaksinat janë në dispozicion, dhe i takon të gjithëve që të sillen në mënyrë të përgjegjshme. Shteti britanik e çliron shoqërinë, ndërsa ai francez e shtyp atë edhe më shumë, dhe gjatë gjithë kohës situata jonë është akoma më pak e pasigurt se e tyre.
Masa të tilla si vaksinimi i detyrueshëm, ka të ngjarë ta thellojnë mosbesimin ekzistues dhe frakturat shoqërore për një periudhë afatgjatë. Po: Këto dy instrumente janë thelbësore për t’i dhënë fund pandemisë. Por thelbi është t’i bësh ato më popullore.
Fiksimi i vendeve të pasura për të vaksinuar edhe ata nën moshën 18 vjeç, dhe për të grumbulluar rezerva për një dozë të tretë përforcuese, e injoron plotësisht realitetin e vendeve në hemisferën jugore që kanë mbetur në shumicë të pa vaksinuar. Por a mund t’i fajësojmë udhëheqësit e këtyre vendeve demokratike, që kanë bërë gjithçka që kanë në dorë për të mbrojtur popullsinë e tyre, dhe për të fituar votat e qytetarëve në zgjedhjet e ardhshme?
Ky është momenti ku hyjnë në lojë kufijtë e demokracive, të identifikuara nga Alexis de Tocqueville, dhe ato që nuk janë në përputhje me luftën globale kundër një pandemie. Pa një vaksinë tonën, ne nuk kemi asnjë peshë në debatin ndërkombëtar.
Ideja që të gjithë njerëzit janë të barabartë, pavarësisht nga kufijtë dhe kulturat, është larg nga të qenit një abstraksion retorik. Sipas kulturës sonë franceze, bota është një “maksimum civitax” (bashkësi universale), një ideal kantian që është ndarë nga Montesquieu, Voltaire dhe Condorcet, të cilët mburreshin se ishin qytetarë të botës.
Qëllimi duhet të jetë një politikë ndërkombëtare, me një mandat kolektiv nën shtysën e Francës dhe Evropës, për të pasur një qeverisjen globale të menaxhimit të vaksinave, e cila do të çonte në shpërndarje më të mirë të lëndëve të para, kapaciteteve prodhuese dhe qasjes ndaj vaksinave në të gjithë botën. Duke mos e bërë këtë, Perëndimi po ekspozohet ndaj revoltës së atyre që janë lënë pas dore në këtë pandemi, për të mos përmendur përhapjen e varianteve të reja që mund t’i shpëtojnë mbrojtjes që ofrojnë vaksinat.
