Nga Othon Anastasakis & Adis Merdzanovic “The Conversation”/ Ja një paradoks nga Brexit-i britanik. Këtë verë, në një takim të nivelit të lartë në Londër, të organizuar nga Zyra e Jashtme e Britanisë së Madhe, një Brexit-er i vijës së ashpër – Ministri i Jashtëm britanik Boris Johnson – do të jetë në rolin e avokatit të anëtarësimit në BE të vendeve të Ballkanit Perëndimor.
Pra, një vend që po përgatitet të largohet nga BE, do të predikojë hyrjen në union të Bosnje-Hercegovinës, Shqipërisë, Maqedonisë, Serbisë, Kosovës dhe Malit të Zi në Bashkimin Evropian.
Një vend që kërkon të “rimarrë kontrollin” e vetes nga dora e rëndë e Brukselit, do të këshillojë të tjerët të heqin dorë nga sovraniteti i tyre, për t’ia dhënë atij super-shteti. Po çfarë po ndodh kështu?
Samiti i Londrës në korrik, do të presë udhëheqësit e 6 vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe atyre të Britanisë, Gjermanisë, Italisë, Francës dhe Austrisë.
Është pjesë e të ashtuquajturit Procesi i Berlinit, një nismë ndërqeveritare e prezantuar nga Angela Merkel në vitin 2014, qëllimi i së cilës ishte të ndihmonte zhvillimin e këtij rajoni duke u përqendruar në investime, lidhje, infrastrukturë dhe bashkëpunim rajonal, me qëllimin përfundimtar të anëtarësimit të tyre në BE.
Deri më tani, si pjesë e procesit, është themeluar një Zyrë Rajonale për Bashkëpunim Rinor, “për të nxitur frymën e pajtimit dhe bashkëpunimit midis të rinjve në rajon, nëpërmjet programeve të shkëmbimit”.
Është nënshkruar edhe një marrëveshje për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve dypalëshe. Gjithashtu flitet për një Zonën Ekonomike të Ballkanit Perëndimor, ku mallrat, shërbimet, investimet dhe punëtorët e kualifikuar, do të mund të lëviznin pa pengesa.
Procesi i Berlinit përfshin, nga ana e BE-së, 5 vendet anëtare më të forta dhe më të shquara. Çdo verë, udhëheqësit e këtyre vendeve takohen me udhëheqësit e 6 vendeve të Ballkanit Perëndimor për të riafirmuar angazhimin e tyre ndaj integrimit evropian të rajonit.
Ata gjithashtu synojnë të tërheqin premtime për investime, dhe të kryejnë një fotografi familjare gjatë një takimi shumë të promovuar.
Tani, pas një angazhimi të marrë në vitin 2014, është radha e Britanisë të jetë mikpritësja e këtij samiti. Takimi i vitit 2018, është një mundësi për Britaninë e Madhe, që të tregojë se ka diçka thelbësore për të ofruar në çështjet evropiane, pavarësisht Brexit. Tek e fundit, çdo mikpritës deri më tani e ka formësuar agjendën duke përfshirë ekspertizën e vet.
Në Vjenë, tre vjet më parë, ishte angazhimi i shoqërisë civile, në Paris, dy vjet më parë, ishte ndryshimi i klimës. Samiti i vitit të kaluar në Trieste, trajtoi sundimin e ligjit dhe luftën kundër korrupsionit. Me gjithë largimin e saj të menjëhershëm nga BE, Britania ka ende një rol të dobishëm për të luajtur në Procesin e Berlinit.
Kjo mund të përfshijë ekspertizën e saj të sigurisë, si një komb i fortë ushtarak, dhe që mbetet një anëtar entuziast i NATO-s .
Meqë gjeopolitika po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme për politikën e jashtme të Europës, Ballkani Perëndimor është një nga rajonet më të prekshme të kontinentit.
Nga perspektiva e sigurisë, rajoni është shumë i ekspozuar ndaj rreziqeve në periferi të kontinentit.
Rreziqet e sigurisë në rajon, përfshijnë një frikë të përgjithshme për rikthimin tek luftërat e viteve 1990 midis disa shteteve post-jugosllave, kërcënimin nga fundamentalizmi islamik, ngritjen e krimit të organizuar, konkurrencën gjeopolitike dhe ekonomike nga Kina, Rusia apo Turqia.
Pastaj janë mosmarrëveshjet ekzistuese dypalëshe midis shteteve post-jugosllave. Të gjitha vendet kanë çështje të pazgjidhura kufitare – disa prej tyre janë subjekt i arbitrazhit ndërkombëtar. Dhe të gjitha këto mosmarrëveshje, ndikojnë në stabilitetin e rajonit.
Asnjë nga shtetet nuk ka kërcënuar të përdorë forcën ushtarake kundër njëra-tjetrës për të zgjidhur këto çështje, por çdo ndihmë sigurie nga jashtë ndaj një vendi, mund të shihet si një kundërvënie ndaj interesave të vendit fqinj.
Përqendrimi aq i madh mbi çështjen e sigurisë, mund të dëmtojë ndërkohë progresin politik. Njerëzit në rajon, po përjetojnë gjithnjë e më shumë një zmbrapsje të demokracisë.
Siç vuri në dukje një raport i Shtëpisë së Lordëve , ka “një shqetësim serioz, se arritjet e shënuara në raport me qeverisjen e mirë dhe sundimin e ligjit, janë të rrezikuara të humbasin, pasi vendet e rajonit po kthehen drejt udhëheqjes autoritare, politikës nacionaliste dhe kapjes së shtetit”.
Dhe një raport i kohëve të fundit nga “Human Rights Watch”, zbuloi se shumica e vendeve në rajon, përballen ende me sfida serioze në respektimin e standardeve të të drejtave të njeriut.
Për shkak se shqetësimi kryesor për një kohë të gjatë ka qenë siguria në Ballkanin Perëndimor, shqetësime të tilla kanë rënë kryesisht në vesh të shurdhër në kryeqytetet perëndimore.
Shqetësimet gjeopolitike, u kanë lejuar liderëve lokalë dhe qeverive të gëzojnë kushtëzimin politik për hir të sigurisë dhe stabilitetit – atë që është quajtur “stabilitokraci”.
Për pasojë, politika liberale është përkeqësuar, dhe përparimet e shënuara gjatë viteve 2000 janë zbehur.
Është e rëndësishme që çdo agjendë e sigurisë të përfshijë demokracinë, të drejtat e njeriut dhe sundimin e ligjit – “trininë e shenjtë” të transformimit politik, që është në vetvete një kusht i domosdoshëm për sigurinë dhe stabilitetin në rajon.
Ky duhet të jetë qëllimi i përbashkët i Procesit të Berlinit dhe Komisionit Europian, që së fundmi ka miratuar një strategji të re zgjerimi për shtetet kandidate të Ballkanit Perëndimor.
Sfida më e madhe për Johnson dhe Ministrinë e Jashtme Britanike, në këtë rast të veçantë, është gjetja e mënyrave për të bashkëpunuar në mënyrë efektive me Bashkimin Evropian, duke synuar përfshirjen e vendeve të Ballkanit Perëndimor në familjen evropiane, në një kohë kur Britania e Madhe po e përjashton veten nga ajo.
PËRSHTATI TIRANA TODAY
