Një grup ndërkombëtar studiuesish izraelitë dhe amerikanë kanë zbuluar një rruazë nga një specie hominin e datuar 1.5 milion vjet më parë që jetonte në Luginën e Jordanit. Kocka ishte nga një fëmijë i moshës 6-12 vjeç, dhe është dëshmia më e lashtë e pranisë njerëzore në Izraelin e sotëm, si dhe mbetja e dytë më e vjetër njerëzore e gjetur jashtë Afrikës. Zbulimi mahnitës hedh dritë mbi migrimet më të lashta njerëzore jashtë Afrikës, duke ofruar një shenjë se valë të shumta të specieve të ndryshme hominin u larguan nga kontinenti, thanë studiuesit në një artikull të botuar të mërkurën në revistën prestigjioze “Scientific Reports”.
“Tani kemi prova të qarta të pranisë së dy valëve të dallueshme të shpërndarjes”, thanë studiuesit. Evolucioni i njeriut mund të gjurmohet rreth 6 milionë vjet më parë përmes provave fosile dhe ADN-së. Homininët janë primatë që janë paraardhës të drejtpërdrejtë të njerëzve modernë ose të lidhur ngushtë me ne. Homo sapiens, forma jonë moderne, nuk shfaqet në të dhënat fosile deri rreth 200.000 deri në 300.000 vjet më parë.
Evolucioni nuk është një rrugë e drejtë, por një pemë, me shumë degë që nuk çojnë askund. Ndodh në një vazhdimësi të gjatë dhe ka pasur shumë lloje homininësh që u zhdukën, më të famshmit janë Neandertalët. (Skeleti i famshëm antik i quajtur “Lucy”, i gjetur në Etiopi në 1974, ishte një hominin para-Homo sapiens nga 3.2 milionë vjet më parë.)
Rreth 2 milionë vjet më parë, ka prova që disa specie arkaike njerëzore filluan të largoheshin nga Afrika. Mbetjet e para njerëzore të grupeve që u larguan nga Afrika u gjetën në Gjeorgjinë moderne në rajonin e Kaukazit, dhe datohen rreth 1.8 milion vjet më parë. Arkeologët gjetën mbetjet dhe mjetet e tyre në një vend të quajtur Dmanisi.
Rruaza e re e gjetur në Izrael është dëshmi e një valë të dytë jashtë Afrikës, nga një specie tjetër qindra mijëra vjet më vonë, thanë studiuesit.
Arkeologët e gjetën kockën e vogël në vitin 1966, në një vend parahistorik të quajtur ‘Ubeidiya, afër Kibbutz Beit Zera, në jug të Detit të Galilesë. Gjatë këtyre gërmimeve të mëparshme nga viti 1960 deri në vitin 1999, arkeologët zbuluan vegla të lashta prej guri dhe stralli që ngjasojnë me gjetjet në Afrikën Lindore. Për studimin e ri, studiuesit rinovuan gërmimet në vend dhe përdorën teknologjinë e re për të klasifikuar më mirë dhe datën e gjetjeve të mëparshme. Rruaza e fëmijës së lashtë u zbulua gjatë ekzaminimit të fosileve nga gërmimet e mëparshme që mbahen në Universitetin Hebraik të Jerusalemit. Kocka ishte ekzaminuar më parë, por nuk ishte identifikuar.
Ata e identifikuan atë si një rruazë e mesit të njeriut, nga pjesa e poshtme e shpinës, që daton 1.5 milion vjet më parë. Studiuesit thanë se ekziston një debat i vazhdueshëm nëse njerëzit u larguan nga Afrika menjëherë, ose në valë të shumta, dhe zbulimi i ri mbështet teorinë e dytë, pasi dukej se ishte nga një specie e ndryshme njerëzore nga skeletet në Gjeorgji. Veglat prej guri të gjetura në Gjeorgji dhe në vendin izraelit ishin gjithashtu të ndryshme. Studiuesit fillimisht besuan se ato ishin prodhuar nga dy kultura të ndryshme, por në raportin e ri, arkeologët thanë se ato mund të ishin bërë nga specie të ndryshme.
Studimi i ri zbuloi gjithashtu se dy vendet e njohura të banimit të hershëm njerëzor, kishin klima të ndryshme që kontribuan në kulturat e ndryshme.
“Një nga pyetjet kryesore në lidhje me shpërndarjen e njerëzve nga Afrika ishin kushtet ekologjike që mund të kenë lehtësuar shpërndarjen. Zbulimi ynë i ri i specieve të ndryshme njerëzore në Dmanisi dhe ‘Ubeidiya është në përputhje me gjetjen tonë se klimat gjithashtu ndryshonin midis dy vendeve.
“Ubeidiya është më e lagësht dhe e pajtueshme me një klimë mesdhetare, ndërsa Dmanisi është më i thatë me habitatin e savanës,” tha Prof. Miriam Belmaker nga Universiteti i Tulsa, granti i të cilit lehtësoi gërmimet e reja.
Analiza e studiuesve izraelitë tregoi se kocka e gjetur në Izrael ishte nga një individ i cili ishte midis 6 dhe 12 vjeç. Madhësia e tij ishte e ngjashme me homininët e tjerë të mëdhenj në Afrikën Lindore rreth asaj kohe. “Duket, pra, se në periudhën e njohur si Pleistoceni i Hershëm, ne mund të identifikojmë të paktën dy lloje të njerëzve të hershëm jashtë Afrikës,” tha Dr. Alon Barash nga Universiteti Bar Ilan, një nga studiuesit kryesorë.
“Çdo valë migrimi ishte ajo e llojeve të ndryshme të njerëzve – në pamjen dhe formën, teknikën dhe traditën e prodhimit të veglave prej guri dhe hapësirën ekologjike në të cilën ata jetonin”, tha ai.
Studimi u drejtua nga studiues nga Universiteti Bar-Ilan, Kolegji Akademik Ono, Universiteti i Tulsa-s dhe Autoriteti i Antikiteteve të Izraelit.
Burimi i lajmit: The Times of Israel. Përshtatur nga Tirana Today
