Nga Guy Sorman, City Journal
A është Kina një komb komunist? Kjo është ajo që qeveria e Pekinit do të donte populli i saj dhe bota të besonte, duke festuar 100 vjetorin e formimit të Partisë Komuniste në Shangai këtë 23 korrik. Fillimisht, Partia nuk ishte gjë tjetër veçse një grup prej 13 intelektualësh të informuar nga ”ungjijtë” e Marksit, Engelsit dhe Leninit dhe të magjepsur nga ajo që dukej premtuese në Bashkimin e ri Sovjetik. Megjithëse historia zyrtare tani e mohon atë, ne nuk duhet të nënvlerësojmë rëndësinë e ndihmës ruse në krijimin e Partisë Komuniste Kineze, deri në kohën e fitores së saj ushtarake kundër nacionalistëve të Chiang Kai-shek në 1949.
Pas ndihmës ushtarake, erdhi ndihmë me industrializimin, deri në dëbimin e këshilltarëve sovjetikë nga Mao Ce Dun, i cili ishte i vendosur të impononte konceptimin e tij personal të Komunizmit në Kinë dhe në pjesën tjetër të botës – Maoizmin sesa Leninizmin. Kjo aleancë kino-ruse do të përfundonte në mosmarrëveshje: për komunistët kinezë, qëllimet thelbësore të ideologjisë ishin rivendosja e unitetit në Kinë, e cila ishte shkatërruar nga kolonializmi dhe luftërat civile; t’i imponohet kombit kinez një ideologji e re kolektive, Marksizmi, në vend të Konfucianizmit; dhe për ta bërë Kinën edhe një herë në qendër të botës.
Partia Komuniste Kineze kishte pranuar ndihmën ruse për arsye taktike, pa asnjë moment duke menduar të bëhej sateliti i Moskës, të cilat ishin shkatërruar nga kolonializmi dhe luftërat civile; t’i imponohet kombit kinez një ideologji e re kolektive, Marksizmi, në vend të Konfucianizmit; dhe për ta bërë Kinën edhe një herë në qendër të botës.
Përveç këtij mosbesimi, kishte një konflikt civilizimesh. Rusët u mbështetën në klasën punëtore ose proletariatin, me qëllimin e tyre industrializimin. Kina kishte një popullsi që jetonte më së shumti në fshat, dhe Mao Ce Dun, një bir i fshatarëve, donte që ajo të qëndronte ashtu. Popullariteti fillestar i Partisë Komuniste Kineze lindi nga premtimi i saj për të konfiskuar pronën e pronarëve të pasur të tokave në mënyrë që t’ua shpërndante atë fshatarëve të varfër. Virtyti i supozuar i punës agrare shpjegon pse, pas çdo periudhe të paqëndrueshmërisë së brendshme, zgjidhja Maoiste ishte të dërgonte burokratë dhe intelektualë në fshat në mënyrë që ata të mund të rizbulonin frymën revolucionare duke dëgjuar fshatarë.
Partia Komuniste e Mao-s arriti në objektivin e saj kryesor, duke shkatërruar çdo gjurmë të së kaluarës: jo më pronarë tokash, intelektualë ose artistë (përveç atyre të përkushtuar ndaj stilit kitsch të favorizuar nga Mao), dhe jo më civilizim urban, fe tradicionale ose respekt për pleqtë dhe paraardhësit. Kur vizitova fshatrat kineze në vitet 1970, dëgjova çdo fshatar të recitonte fjalët: “Falë Presidentit Mao, unë kam një biçikletë dhe një orë dhe kjo është e mjaftueshme për lumturinë time”. Kush ishin anëtarët e partisë në atë kohë? Nuk kishte gra dhe pak punëtore, disa intelektualë skllavë dhe, në pjesën më të madhe, aparatçikë dhe oficerë ushtarakë. Kriteri i rekrutimit nuk ishte aftësia, por respektimi i ideologjisë – ideologjisë së momentit, domethënë, të cilën Mao e përcaktoi sipas fantazive të tij.
Duke folur për këto ditë të hershme, Deng Xiaoping, i cili pasoi Mao, do të thoshte se “Mao kishte të drejtë 70 përqind të kohës, dhe gabim 30 përqind”. 70 për qind konsistonte plotësisht në rivendosjen e unitetit të Kinës, me përjashtim të Tajvanit dhe Hong Kongut. Dhe gabimi prej 30 përqind? Kjo do të ishte mungesa e zhvillimit ekonomik, uria masive dhe rreth 80 milion vdekje, që rezultuan nga pushtimet e Partisë – dhe këto të pasuara nga spastrimet, të njohura nën emrat e Brishtë të Madh përpara dhe Revolucionit Kulturor. Për të ruajtur unitetin – domethënë monopolin e Partisë – Deng do të shtonte disa mijëra viktima në Sheshin Tiananmen në Qershor 1989, midis studentëve të favorshëm për demokracinë.
I ishte lënë Dengit për të krijuar një Parti të dytë Komuniste, duke filluar në 1979; nuk kishte asgjë të përbashkët me partinë e Maos përveç emrit. Deng, i cili qeverisi për 20 vjet dhe themeloi sistemin kinez siç e njohim ne sot, trashëgoi nga Mao vetëm pasionin për unitetin kombëtar dhe urrejtjen e demokracisë (demokracia ishte vetëm gjëja, mendoi ai, për perëndimorët dekadentë). Prioritetet e tij absolute ishin industrializimi, arsimi, zhvillimi ekonomik, një standard në rritje i jetës dhe fuqia kombëtare. Ai vazhdoi këtë duke rivendosur pronën private, kapitalizmin në shkallë të gjerë, universitetet dhe tregtinë me pjesën tjetër të botës. Prandaj Partia Komuniste do të duhet të shndërrohet nga një parti e militantëve në një parti e teknikëve dhe sipërmarrësve. Standardet e jetesës së anëtarëve të partisë u rritën së bashku me ekonominë e Kinës, meqenëse partia kontrollonte gjithçka dhe merrte pjesën e saj të të gjitha fitimeve. Korrupsioni i zyrtarëve është një pjesë thelbësore e sistemit; inkurajohet kur rrit pasurinë e vendit dhe dënohet kur udhëheqësit dëshirojnë të heqin qafe një sipërmarrës ose një burokrat që është bërë barrë.
Në çfarë kuptimi është kjo parti “pragmatike” – një term që i pëlqente Dengit – ende Komuniste? Litanitë marksiste dhe liturgjia maoiste qëndrojnë e njëjtë: një meshë latine që të gjithë e recitojnë dhe në të cilën askush nuk beson. Si një ideologji e detyrueshme kombëtare, ajo justifikon eleminimin e qeverisë të heretikëve, intelektualëve, demokratëve, Budistëve Tibetianë që ndjekin Dalai Lamën, katolikë besnikë të Papës dhe adektet e “sekteve” fetare.
Udhëheqësit përsërisin pafund, për kinezët si dhe për të huajt, se Kina është Partia Komuniste, dhe anasjelltas. Çfarë dimë për anëtarësimin e partisë në Kinë? Shumë pak, duke pasur parasysh mungesën e zgjedhjeve dhe të sondazheve të besueshme. Linja standarde në Perëndim është se popullariteti i partisë varet nga përparimi ekonomik për të cilin ajo është përgjegjëse. Kjo është mjaft e vërtetë. Por hipoteza ime, bazuar në kërkimet e mia, është se kinezët janë po aq mirënjohës ndaj partisë për sjelljen e paqes civile; ata e vlerësojnë këtë qetësi të re.
Çfarë mund të zëvendësojë Partinë Komuniste? Pothuajse të gjithë kinezët mbeten pa fjalë para kësaj pyetjeje, pasi që asnjë alternativë politike nuk është në dispozicion, përveç disa qarqeve intelektuale dhe fetare, shpesh në mërgim. Por shumica e kinezëve – dhe kjo përsëri është një hipotezë personale – nuk e pëlqejnë Partinë, përqeshin udhëheqësit e saj dhe ankohen kundër korrupsionit që sundon nomenklaturën nga lart poshtë.
A mund të qëndrojë komunizmi në ngjyrat kineze? Nga të gjitha të ardhmet e mundshme, status quo më godet si më e mundshmja. Faktori kryesor i paqëndrueshmërisë është presidenti aktual: Xi ka thyer rregullin, të imponuar nga Deng, për të dhënë dorëheqjen pas qeverisjes dhjetë vjet. Xi nuk po largohet, por po organizon një kult të personalitetit dhe po shpik nga e para një nacionalizëm luftarak, të huaj për civilizimin kinez. Ky lloj bisede mund të çojë në beteja fraksionale brenda partisë, apo edhe në konflikte ndërkombëtare. Në këtë rast Xi, në vend që të përmbushë ambicien e tij për krijimin e një Partie të tretë Komuniste, mund të jetë duke tingëlluar zilja e vdekjes së Komunizmit Kinez. Siç kemi parë në BRSS dhe në Kubë, Komunizmi gjithmonë vdes nga brenda.
