Tirana Today
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing
No Result
View All Result
Tirana Today
No Result
View All Result
Home Bota

Pse në dallim nga njerëzit, kafshët nuk e humbasin asnjëherë rrugën?

4 vjet ago
in Bota, Kuriozitete, Të Gjitha
Pse në dallim nga njerëzit, kafshët nuk e humbasin asnjëherë rrugën?

Në muajin prill të vitit të kaluar, kompania Apple prezantoi një aplikacion të ri të quajtur AirTag, një gjurmues që do të aplikohej mbi objekte për t’i lokalizuar ato lehtësisht në rastin  humbjes së rrugës.

Aplikacione të ngjashme ekzistojnë prej disa kohësh dhe janë të integruara në pajisje të tjera, dhe nëse dëshironi mund të aplikohen edhe tek kafshët shtëpiake për të shmangur humbjen e tyre në ambientet jashtë shtëpisë.

Por ky aplikacion zbulon mjaft qartë hendekun e madh që ekziston midis aftësisë sonë për t’u orientuar në hapësirë ​​dhe asaj të kafshëve. Historitë e kafshëve shtëpiake të humbura dhe që pastaj e kanë gjetur rrugën e tyre për në shtëpi, duke udhëtuar në distanca të konsiderueshme për t’u rikthyer tek pronarët e tyre, kanë qenë gjithmonë të shoqëruara me habi por ndonjëherë edhe me dyshim.

Por është një fakt i njohur dhe i vërtetuar, se shumë kafshë janë në gjendje që të ndërmarrin udhëtime shumë të gjata nga pika A në pikën B pa e humbur kurrë rrugën. Si është e mundur kjo gjë, është një nga pikëpyetjet të cilave po mundohen t’i japin përgjigje shkencëtarët të fushave të ndryshme.

Gazetarja e “The New Yorker”, Kethrin Shulc, me këtë shkrim fitoi në vitin 2016 Çmimin Pulitzer. Ajo shkruante se të gjitha kafshët lëvizin kryesisht për të njëjtat arsye:për t’u ushqyer, çiftuar ose për t’i shpëtuar grabitqarëve. Ky është funksioni evolucionar i lëvizshmërisë së tyre, shkruan Shulc, duke përmendur raste të njohura dhe mbresëlënëse të kësaj aftësie, siç është peshku salmon.

Pas daljes nga veza në fund të ujërave të ëmbla, salmoni i Atlantikut zbret nga lumenjtë për t’u drejtuar drejt oqeanit, dhe pasi kalon 3-5 vjet në det, është në gjendje të rikthehet tek ujërat e ëmbla për të lëshuar vezët dhe për të filluar një cikël të ri jetësor. Dhe ky është një udhëtim që ata e ndërmarrin, duke përshkruar distanca prej qindra kilometrash, të udhëhequr nga shqisa e tyre e nuhatjes.

Aftësia e frikshme e disa lloje pëllumbash për të gjetur sërish rrugën drejt folesë së tyre – pëllumbi transportues, një shembull tjetër i njohur – është shfrytëzuar gjatë gjithë historisë si një mjet komunikimi. Pëllumbi transportues, është në gjendje të udhëtojë më shumë se 1 mijë kilometra për t’u rikthyer në folenë e tij.

Shulc thonë se ekzistojnë disa aspekte që i bëjnë këto aftësi të mahnitshme, duke filluar me ato që kanë të bëjnë me vetë fiziologjinë e kafshëve. Ato janë të pajisura me sisteme efikase të lundrimit. Për shembull, edhe kafshët shumë të vogla si kolibri i kuqërremtë, një zog me peshë 3 gramë dhe me gjatësi 8 cm, migrojnë për distanca që i kalojnë 6 mijë kilometra.

Zogjtë migrues udhëtojnë në shumë raste gjatë ditës dhe natës, dhe për disa ditë me radhë. Kjo nënkupton që ata ndryshojnë vazhdimisht të gjitha referencat që mund t’u duhen për orientim, nga pozicioni i diellit tek gjatësia e ditës.

Në librin “Busulla e natyrës”, etologët Xhejms dhe Kerol Gulld përshkruajnë lloje të ndryshme të strategjive, që përdorin kafshët për të qëndruar në kursin e duhur gjatë udhëtimit. Disa lëvizin në drejtim të një sinjali, ose në drejtimin e kundërt të tij.

Nga ana tjetër, kafshët e tjera orientohen përmes një lloj busulle të brendshme dhe e mbajnë drejtimin e tyre falë zbulimit të vazhdueshëm të pozicionit. Sisteme të tjera, përfshijnë një “vlerësim” të shpejtësisë së udhëtimit ose kohës së kaluar që nga largimi nga një pozicion i mëparshëm.

Por ekzistojnë strategji edhe më komplekse. Secila prej tyre është e lidhur me mekanizmat biologjikë, që në varësi të rastit, kërkojnë aftësi specifike shumë të zhvilluara, siç janë memoria e shkëlqyer apo njohuri të hollësishme mbi mjedisin përreth.

Mekanizmi më i lehtë i udhëtimit është ai që ngjan me të njeriut, pra bazuar në një kombinim të shikimit dhe kujtesës. Në disa eksperimente laboratorike, minjtë emirë-trajnuar nuk ishin më në gjendje të orientoheshin në një labirint, kur ku i fundit ndryshonte pozicion.

Dhe kjo pasi rezultoi se minjtë përdornin si pikë referimi tavanin e laboratorit. Sisteme të tjera navigimi, shfrytëzojnë shqisa krejt të panjohura për qeniet njerëzore. Kështu, disa kafshë të tilla si gjirafat, pëllumbat dhe balenat, janë në gjendje të zbulojnë imazhe të cilat përhapen qindra kilometra nga ajri me distanca edhe më të mëdha se deti.

Peshkaqenët mund të lëvizin në kërkim të gjahut duke shfrytëzuar ndjeshmërinë që kanë ndaj fushave të dobëta magnetike dhe elektrike, të perceptuara përmes receptorëve të veçantë në fytyrë. Ndërkohë lakuriqët e natës nuk përdorin vetëm ekolokacionin, aftësinë e tyre të njohur për të shfrytëzuar pasqyrimet e valëve të zërit që ata lëshojnë.

Për udhëtime në distanca të gjata ata përdorin një lloj busulle magnetike duke përdorur polarizimin e dritës, e përdorshme edhe në ditët kur dielli është i mbuluar nga retë. Sisteme të ngjashme janë gjithashtu të pranishëm edhe tek disa insekte si efemoptera, karkalecat mantis dhe hardhucat.

Një nga hipotezat më të përbashkëta, që shpjegon orientimin e kafshëve të ndryshme, mbështetet në përdorimin e mundshëm nga ana e tyre të fushës magnetike të Tokës. Për shembull, disa eksperimente tregojnë se pëllumbat transportues të lëshuar mbi një minierë hekuri, e kanë të vështirë të gjejnë rrugën e tyre derisa të jenë larg minierës.

Edhe në studime të tjera, studiuesit kanë zbuluar praninë e sasive të vogla të magnetitit – mineralit me vetitë më të forta magnetike në Tokë, tek sqepat e zogjve të ndryshëm por edhe tek delfinët, breshkat, dhe kafshë të tjera.

Duket sikur këto kafshë shfrytëzojnë gjilpërat e një busulle “të integruar”, që megjithatë funksionon në një mënyrë jashtëzakonisht komplekse dhe krejtësisht të ndryshme nga busullat tona. Me funksionimin e plotë të sistemeve fiziologjike, kafshët janë në gjendje të zbulojnë polaritetin, intensitetin dhe pjerrësinë e terrenit ku po udhëtojnë.

Burimi i lajmit: https://www.ilpost.it/2021/05/07/animali-orientamento/

Përshtatur nga TIRANA TODAY

Tags: humbin rrugenkafshëtnjerëzit

TË LIDHURA

Turizmi në Itali në rrezik: SHBA njofton për kërcënim terrorizmi
Bota

Turizmi në Itali në rrezik: SHBA njofton për kërcënim terrorizmi

22:40 | 27/05/2025
Trump pezullon vizat studentore dhe të shkëmbimit, vjen kontrolli përmes rrjeteve sociale
Bota

Trump pezullon vizat studentore dhe të shkëmbimit, vjen kontrolli përmes rrjeteve sociale

22:38 | 27/05/2025
‘Çmendet’ moti: Temperaturat arrijnë nivele të pabesueshme
Bota

‘Çmendet’ moti: Temperaturat arrijnë nivele të pabesueshme

19:28 | 27/05/2025
Next Post
‘Nuk isha unë, më thanë që vdiq’/ Shokon 58-vjeçari që ekzekutoi bashëshorten

'Nuk isha unë, më thanë që vdiq'/ Shokon 58-vjeçari që ekzekutoi bashëshorten

PD nxjerr “nga varri” Azem Hajdarin

PD mund t’ia dalë sipas modelit të Jugosllavisë

Pas Ilir Allkjas, shkarkohet nga detyra një tjetër mjek i QSUT (Dokumenti)

Koronavirusi/ 89 raste të reja, ulet ndjeshëm numri i të shtruarve në spitale

JU REKOMANDOJMË

Policia zgjohet herët, “rrethohen” Tirana, Durrësi, Fieri dhe Vlora. Ja për çfarë bëhet fjalë

Policia zgjohet herët, “rrethohen” Tirana, Durrësi, Fieri dhe Vlora. Ja për çfarë bëhet fjalë

08:28 | 21/05/2025
Vrasje makabër/ 35-vjeçari mbyt ish-të dashurën, e fut trupin në bagazh dhe e hedh në një lumë me piranja

Vrasje makabër/ 35-vjeçari mbyt ish-të dashurën, e fut trupin në bagazh dhe e hedh në një lumë me piranja

18:18 | 27/05/2025
”‘Më dërgo foto nu*o…’ – Flirti online kthehet në makth për 26-vjeçaren e martuar”

”‘Më dërgo foto nu*o…’ – Flirti online kthehet në makth për 26-vjeçaren e martuar”

22:15 | 23/05/2025
Macron goditet nga gruaja në sy të të gjithëve? Videoja që po bën xhiron e rrjetit

Macron goditet nga gruaja në sy të të gjithëve? Videoja që po bën xhiron e rrjetit

16:42 | 26/05/2025




TË FUNDIT

Turizmi në Itali në rrezik: SHBA njofton për kërcënim terrorizmi
Bota

Turizmi në Itali në rrezik: SHBA njofton për kërcënim terrorizmi

by mirseda
22:40 | 27/05/2025
0

Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nën administratën Trump, e kanë rritur me një nivel paralajmërimi udhëtimet për...

Trump pezullon vizat studentore dhe të shkëmbimit, vjen kontrolli përmes rrjeteve sociale

Trump pezullon vizat studentore dhe të shkëmbimit, vjen kontrolli përmes rrjeteve sociale

22:38 | 27/05/2025
Marrin zjarr kullotat në Memaliaj/ Ja dyshimet e para

Marrin zjarr kullotat në Memaliaj/ Ja dyshimet e para

22:02 | 27/05/2025
A i njeh PD zgjedhjet? Gazetari: Pa Berishën, PD është e “vdekur”, me të në “koma”

A i njeh PD zgjedhjet? Gazetari: Pa Berishën, PD është e “vdekur”, me të në “koma”

21:53 | 27/05/2025
“Ish-besniku i Enver Hoxhës: Ky njeri ia kaloi edhe diktatorit, e quajta armik!”

“Ish-besniku i Enver Hoxhës: Ky njeri ia kaloi edhe diktatorit, e quajta armik!”

21:47 | 27/05/2025

Tirana Today


© 2024 TiranaToday Dev By: Techzero1.com


© TIrana Today. All rights reserved.

Kontakt

EMAIL : [email protected]

Cel: +355694040005

Follow Us

Tirana Today

© TIrana Today. All rights reserved.

EMAIL : [email protected]

Cel: +355694040005

© 2022 TiranaToday Dev By: wearedope.com

Follow Us

No Result
View All Result
  • Fillimi
  • Kryesore
  • Aktualitet
  • Politikë
  • Ekonomi
  • Opinion
  • Rajoni
  • Bota
  • Showbizz
  • Sport
  • Kulturë
  • Kuriozitete
  • Teknologji
  • Vox Pop
  • Media Marketing

© 2024TiranaToday Dev by : Techzero1.com