Që në kohët e lashta, sëmundja e lisë ka bërë kërdinë, duke prekur të gjitha qytetërimet dhe sferat e jetës. Me një normë vdekshmërie shumë të lartë dhe pa asnjë kurë efektive, miliona njerëz vdisnin çdo vit.
Edhe ata që mbijetonin, mbeteshin të shpërfytyruar nga plagët e thella. Lija ishte një vrasës shumë i suksesshëm, dhe mund të ishte ende sot, po të mos ishte për mjekun dhe kirurgun anglez Eduard Xhener.
Gjatë shekullit XVIII-të, vaksinimi tradicional ndaj lisë, ‘variolacioni”, ishte i rrezikshëm pasi përfshinte infektimin e një personi të shëndetshëm me një formë të lehtë të sëmundjes, me shpresën e rritjes së imunitetit. Xhener u përpoq të zbulonte një vaksinë më të sigurt kundër lisë.
Nga përvoja e tij si mjek në qytetin e Berklit, ai vuri re se mjelësit e zonës që vuanin nga lija e lopës, një sëmundje shumë më pak e dëmshme e marrë nga lopët, dukeshin se ishin të imunizuar ndaj lisë. Xhener donte të provonte, nëse kjo sëmundje mund të përdorej për të shpëtuar jetë njerëzore, dhe kishte vetëm një mënyrë për ta zbuluar këtë.
Më 14 maj 1796, ai mori një sasi qelbi nga plagët e një paciente me linë e lopës, shërbyeses Sara Nelmes, dhe ia injektoi atë fëmijës 8-vjeçar të kopshtarit të tij, Xhejms Fips. Djali u sëmur gjatë 9 ditëve që pasuan, por u shërua plotësisht.
Më pas Xhener ndërmori hapin e rrezikshëm dhe të dyshimtë nga ana etike: e infektoi djalin e vogël me një dozë të butë të lisë për të testuar “vaksinimin” e tij – të quajtur pas “vacca”, nga emrin latin për lopën. Për kënaqësinë e Xhener, sëmundja nuk u zhvillua, dhe vaksina rezultoi të ishte një sukses i jashtëzakonshëm.
Vaksina e Xhener u përhap ngado në mbarë botën, duke e zëvendësuar shpejt “variolacionin”, duke u vlerësuar nga e gjithë bota – sidomos pas viti 1803, kur një ekspeditë speciale shkoi enkas në Amerikë për të vaksinuar mijëra njerëz.
“Xhener ishte shumë i respektuar për zbulimin e tij”- shpjegon profesoreshë Meri Fizëll nga Universiteti Xhon Hopkins. “Ai kërkoi lirimin e disa të burgosurve anglezë të luftës gjatë Luftërave Napoleonike, dhe Napoleoni thuhet se u përgjigj:”Ne nuk mund t’i refuzojmë asgjë këtij njeriu!”.
Vaksinimi u konsiderua si një dhuratë e pabesueshme për njerëzimin. Puna për ta çliruar botën nga një prej sëmundjeve të saj më të këqija dhe më të përhapura, kërkoi disa shekuj. Por në vitin 1980, Organizata Botërore e Shëndetësisë, njoftoi më në fund çrrënjosjen e saj totale me fjalët “Lija ka vdekur!”.
Sot, vaksinimi është një praktikë e zakonshme në të gjithë botën. Por vitet e fundit, lëvizjet kundër vaksinave janë bërë gjithnjë e më të zëshme në kundërshtimin ndaj kësaj procedure mjekësore, duke ngritur platforma të mëdha në mediat sociale, dhe organizuar marshime dhe demonstrata.
Sipas këtyre qarqeve, gara për të gjetur një vaksinë kundër Covid-19, është një çështje veçanërisht e diskutueshme. Ndërsa ekspertët e cilësojnë vaksinën si zgjidhje për t’i dhënë fund pandemisë globale, kundërshtarët e vaksinës janë të shqetësuar mbi sigurinë dhe efektivitetin e një vaksine të tillë.
Qëndrimet e tyre, variojnë nga shqetësimi i butë deri tek armiqësia e plotë. Në Britani, deputeti Kris Elmor, ka shprehur shqetësimin në lidhje me përhapjen e teorive konspirative anti-vaksinë, të cilat ai i përshkruan si një “minë me sahat”.
Por sipas profesoreshë Fizëll, skepticizmi ndaj vaksinave nuk është një dukuri moderne.
“Ndërsa vaksinimi u bë një praktikë më e pranuar në shekullin XIX, shteti filloi ta bënte vaksinimin e detyrueshëm. Kjo krijoi lëvizje kundër vaksinimit, sidomos midis shtresës punëtore britanike, që nuk donte që shteti të kishte nën kontroll trupat e tyre.
Edhe sot është i njëjti model. Disa njerëz thonë se shteti nuk duhet të ketë të drejtë të injektojë diçka në trupat e tyre. Por ku janë kufijtë midis pushtetit dhe autoritetit shtetëror? Kjo është një çështje shumë e thellë politike”, thotë ajo.
Burimi i lajmit: https://www.historyextra.com/period/modern/vaccine-history-edward-jenner-coronavirus-covid-smallpox-immunisation-anti-vaccination-antivax/
Përshtatur nga TIRANA TODAY
