Nga pragu i luftës deri në dekadat e diskriminimit dhe varfërisë, nuk ka qenë një udhëtim i lehtë për pakicën shqiptare të ndodhur në qoshen veriperëndimore të Maqedonisë.
Por një referendum që do të mbahet të dielën për të ndryshuar emrin e vendit dhe për të hapur derën e anëtarësimit në BE, po i jep komunitetit shpresë për një të ardhme më të mirë do t’i presë, raporton AFP.
Shqiptarët etnikë, të cilët përbëjnë pothuajse një të katërtën e popullsisë 2.1 milion të Maqedonisë, pritet të luajnë një rol vendimtar në votimin e së dielës për të zgjidhur ngërçin e gjatë midis bashkatdhetarëve të tyre maqedonas dhe grekëve përtej kufirit.
Dhe pozicioni i tyre nuk është mister: shumë prej tyre thonë se me kënaqësi do të pranojnë emrin “Maqedonia e Veriut”, një emër i zgjedhur në bazë të një kompromisi të arritur midis Shkupit dhe Athinës, dhe kjo do të thotë se ata pranojnë rrugën e vendit të tyre në BE.
“Të gjithë janë për po”, tha Selajdin Latifi, një punëtor 46-vjeçar i postës në Araçinovo, një fshat shqiptar i vendosur në një kodër mbi Shkup. “Këtu nuk kemi asgjë, por në BE, ka gjithçka”, vijoi më tej ai.
Pothuajse dy dekada më parë, predhat e artilerisë binin mbi Araçinovë, një pengesë rebele nga guerilët shqiptarë e çuan Maqedoninë në skaj të luftës civile në 2001.
Një marrëveshje paqeje u arrit atë vit pasi u vranë më shumë se 100 persona, duke garantuar më shumë të drejta dhe përfaqësim për shqiptarët në qeveri.
Por papunësia e lartë, krimi dhe një masë ksenofobike e nacionalizmit maqedonas kanë ndjekur shqiptarët që atëherë.
Integrimi i zymtë i vendit me Perëndimin një proces i ngritur nga mosmarrëveshja me Greqinë ka mbjellë zhgënjim të mëtejshëm.
“Gjithkush dëshiron vetëm një jetë më të mirë. Askush nuk dëshiron të luftojë apo të mendojë për luftën”, tha Latifi duke pirë kafe në sheshin kryesor të fshatit.
– Ndryshim për të rinjtë –
“Një pjesëmarrje e madhe do të shihet të dielën ku deri në 300,000 shqiptarë do të votojnë, kryesisht për “po”, tha Albert Musliu, një analist politik.
Ekzistojnë të dhëna të pakta për gjendjen ekonomike të shqiptarëve, pasi Maqedonia nuk ka mundur të përfundojë regjistrimin që nga viti 2002 për shkak të tensioneve etnike.
Por Musliu tha se normat e larta të varfërisë në mesin e shqiptarëve datojnë që nga Jugosllavai, kur komuniteti ishte përjashtuar nga institucionet shtetërore dhe firmat, dhe prandaj ia doli mbanë në dobitë ekonomike të privatizimit në vitet 1990. Partitë politike shqiptare thonë se komunitetet e tyre ende vuajnë norma të ulëta të investimeve shtetërore.
“Në thelb, këto rajone jetojnë me transfertat e parave nga jashtë, nga Zvicra dhe Gjermania”, tha Visar Ademi, një ekonomist që drejton një OJQ për të ulur papunësinë e të rinjve.
Sot, fshati i Araçinovës është i qetë, por po lufton me një sistem të ndotur të ujërave të zeza dhe mungesën e furnizimit me ujë të pijshëm.
Rrugët e qeta flasin për eksodin e emigracionit që ka goditur veçanërisht komunitetet shqiptare.
“Ne kemi ujë, por jo për të pirë … Çfarë shekulli jetojmë?” tha Neezid Sulejmani, një 76-vjeçar . Ai shpreson se një votim “po” i suksesshëm do të përshpejtojë pranimin në BE.
“Do të ndryshojë gjërat për të rinjtë”, tha babai i tre fëmijëve, fëmijët e të cilëve janë larguar jashtë vendit për punë. ”
Ndërsa beteja e identitetit ka rritur ngritur grekët kundër maqedonasve etnikë, por shqiptarët janë kapur me zjarrin.
Tensionet u përplasën më 27 prill 2017, kur një turmë e nacionalistëve maqedonas sulmuan parlamentin pasi kryeparlamentar u zgjodh një shqiptar. Incidenti nuk arriti që t’i ndalonte shqiptarët, duke lejuar përfundimisht kryeministrin Zoran Zaev dhe partitë shqiptare etnike të ngrinin një qeveri të re koalicioni.
Këtë vit, Zaev bëri një premtim të mirë për të miratuar një ligj që nxit përdorimin zyrtar të gjuhës shqipe.
“Ka disa sinjale të mira që kjo qeveri mund të përmbushë me të vërtetë premtimin e tyre se ata do të kujdesen për të gjithë shoqërinë”, tha Musliu. Por “muaji i mjaltit nuk do të zgjasë shumë nëse qeveria nuk fillon të provojë veten,” shtoi ai./TIRANA TODAY/
