Duke u ulur në një nga kafenetë në qendër të Tiranës, Fabjan shikon fotot e rajonit të Lyonit në telefonin e tij. Ai kujton me hidhërim muajin e pritjes së tij në të kaluar në Rhone. “Çdo ditë që kaloja nuk ishte e lehtë, por nuk mendoj se kam humbur kohën time në Francë. Që kur u ktheva në Shqipëri, asgjë nuk ka ndryshuar për mua”. Por rreth e rrotull Fabjanit, ngado që të hidhje sytë shikojë të rinj të tjerë që dhe ata ishin kthyer nga Gjermania, pasi iu ndërprenë ëndrrat e tyre për një jetë më të mirë. “Këtu, punohet 7 ditë në javë, dhjetë orë në ditë, për vetëm 180 euro në muaj! Krahasur me fqinjët e saj, rinia e Shqipërisë, vendi ballkanik prej 2.9 milionë banorësh, përballet me papunësi masive dhe veçanërisht mungesa e perspektivës së ofruar nga një shoqëri e mbushur me korrupsion.
Sipas Amnesty International, rreth 20,000 shqiptarë vitin e kaluar kanë aplikuar për azil në vendet e Bashkimit Evropian (BE). Por, tashmë ballafaqohen me krizën e migrantëve. Zyra Franceze për Mbrojtjen e Refugjatëve dhe Personave pa Shtetësi (Ofpra) ka parë numrin e kërkesave të shqiptarëve që hyjnë. Me 7,432 dosje të depozituara në vitin 2016, qytetarët shqiptarë renditeshin në në krye të raporti të trishtuar, përpara shtetasve të vendeve në luftë, si sirianët, afganët apo sudanezët. Midis tyre, shumë të mitur të izoluar. Arsyet e përmendura nga shqiptarët në përgjithësi lidhen me kërcënimet e hakmarrjes, dhunës në familje ose diskriminimit seksual ose etnik. Si pjesë e misionit të saj për të drejtën humanitare, Ofpra vitin e kaluar iu përgjigj pozitivisht 16% të këtyre azilkërkuesve, shkruan media franceze.
“Por Macron, ai do të rregullojë shqiptarët, apo jo? “
Një shifër që Ministri i Brendshëm, Gerard Collomb, do të dëshironte ta zvogëlonte ndjeshëm, siç ndoshta do t’i shpjegojë homologut të tij shqiptar, se ai duhet të takohet këtë të enjte, më 23 nëntor, në margjinat e shfaqjes së sigurisë së atdheut në Paris (Milipol) . Sepse, siç konfirmoi Këshilli i Shtetit në fund të vitit 2016, Shqipëria, e cila nuk e njeh luftën, është një “vend i sigurt i origjinës”, si fqinjët maqedonas, serbë, boshnjakë, malazezë apo moldavë. Për të parandaluar “të drejtën e azilit për t’u marrë në pyetje me kalimin e kohës”, autoritetet franceze avokojnë një politikë të qëndrueshmërisë në lidhje me emigracionin. Ata dëshirojnë të shpejtojnë procedurat dhe të thjeshtojnë përpunimin e të ashtuquajturve “migrues” ekonomik.
Pak javë pas marrjes së detyrës si ministër i Brendshëm, ish kryetari i bashkisë së Lyonit ka lobuar homologët e tij shqiptarë për të marrë “rezultate konkrete në luftën kundër emigracionit”. Plani i ministrit për të “garantuar të drejtën e azilit, kontrollin më të mirë të flukseve migratore” është frymëzuar nga modeli gjerman, ku kërkesat për azil të Shqipërisë, të cilat ishin shumë të shumta në vitin 2015, ra në 0.4% të pranimit që kthimet e asistuara janë shumëfishuar. Një politikë e kërkuar nga Presidenti Macron, i cili njoftoi për 2018 “një ligj që reformon politikën e azilit”.
“Vajza ime është në Francë, pranë Metz, por për fat të keq, ajo është kthyer. Por, tani Erjona, shet rroba të bukura që i kishte blerë atje, pasi mundësitë ekonomike janë të pakta. Shumë prindër këtu i lënë fëmijët e tyre që të ikin jashtë”. Në një vend që ende mbizotëron bujqësia, jeta e përditshme në fshat është e vështirë dhe më shumë se një e katërta e popullsisë jeton nën nivelin e varfërisë, shpesh larg 240 eurove të pagës mesatare. Të ballafaquar me prishjen e shërbimeve publike, shumica e shqiptarëve ende e perceptojnë Bashkimin Evropian si një “Grail” ekonomik dhe të gjithë familjet angazhohen në rrugët e rrezikshme të mërgimit. Një mik i Erjona, i cili gjithashtu ka djalin e saj pranë Lyonit, pyet me naivitet: “Por Macron, ai do të rregullojë shqiptarët, jo? ”
“Ne do të jemi gjithmonë më mirë në Francë se këtu …”
Ulur në dysheme pas shfaqjes së tij të veshjeve të dorës së dytë, Remzi gjithashtu ëndërron të shkontë në Francës me familjen e tij. “Unë nuk kisha gjendje ekonomike të shkoja në shkollë, dhe fëmijet e mi nuk e kanë këtë shans. “Përfaqësuesi mes 80.000 dhe 150.000 njerëzve, të komunitetit rom në Shqipëri janë shumë të diskriminuar, veçanërisht në fushat e arsimit, shëndetësisë, punësimit dhe strehimit. Në Tiranë, ata rregullisht paguajnë për rinovimin urban të kryeqytetit në indiferencë relative. “Ne do të jemi gjithmonë më mirë në Francë se këtu …” siguron Remzin.
Kjo ëndërr e Evropës për një jetë më e mirë megjithatë mund të kthehet në një makth për disa nga azilkërkuesit e ardhshëm. Pas marrjes së borxhit për t’u larguar, ata shpesh e gjejnë veten në mëshirën e rrjeteve të trafikantëve të njerëzve në rrugët e të cilëve kalojnë nëpër Ballkan. “Një formë e krimit të organizuar që ka një rritje më të shpejtë në botë”, sipas Zyrës së OKB-së kundër Drogës dhe Krimit (UNODC), i cili vuri në dukje fenomeni “skllevërit e rinj të mërgimit ” . Sikundër shkruajnë rregullisht raportet ndërkombëtare për këtë çështje, shumë shqiptarë, duke përfshirë gra dhe fëmijë janë në mesin e viktimave të trafikimit, “forma më e rrezikshme e migracionit të parregullt”, sipas Organizatës Ndërkombëtare për Migrim (IOM ).
Në mënyrë unike, autoritetet franceze, holandeze dhe gjermane kanë kërcënuar të rivendosin vizat për zonën Shengen për shtetasit shqiptarë. Një ultimatum i marrë shumë seriozisht nga shoqëria shqiptare, një nga Eurofilet më të madhe të kontinentit dhe e cila pa heqjen e këtij detyrimi në vitin 2010, ishte një hap i parë drejt integrimit të saj evropian. Për të frenuar eksodin e popullsisë së tyre, autoritetet lokale janë zotuar që të marrin masa për të kontrolluar më mirë daljen e territorit dhe për të sulmuar rrjetet e kontrabandistëve. Në muajt e fundit, disa prindër janë dënuar me burg pasi kanë nxitur fëmijët e tyre të largohen.
Shoqëritë e plakjes së Ballkanit janë bosh nga popullsia e tyre
Të ballafaquar me situatën katastrofale të emigrantëve në disa rajone franceze, shumë akterë shoqërues kanë theksuar përgjegjësitë e shtetit francez në mosrespektimin e të drejtave të azilkërkuesve. Politika e qëndrueshmërisë që tani është bërë kundër mijëra të ashtuquajturve “migrues” ekonomik nga Evropa apo gjetkë shqetëson aktivistët për të drejtat e njeriut. Ndër ata që kërkojnë një të ardhme më të mirë janë shumë raste të persekutimit individual që shpesh janë të vështira për t’u identifikuar. Automatizimi i procedurës së azilit shpesh do të dënonte këto viktima për të rivitalizuar vuajtje të tjera. Kjo politikë shtypëse e migracionit gjithashtu bie në kundërshtim me rekomandimet e Konventës Evropiane për Refugjatët, neni 3 i të cilit thotë se “Shtetet Kontraktuese do të zbatojnë dispozitat e kësaj Konvente për refugjatët pa diskriminim për racën, fenë apo vendin e origjinës “.
Ballkani ka qenë prej kohësh një vend i emigracionit. Fenomeni nuk është i ri për Shqipërinë, ku pothuajse gjysma e qytetarëve të saj jetojnë jashtë vendit. Megjithatë, rënia e tanishme ekonomike dhe dobësimi i praktikave demokratike në vendet e rajonit nuk janë të favorshme për optimizëm. Me rritjen dhe ardhjen në pushtet të partive ekstremiste të krahut të djathtë, BE, vetë në mes të një krize, tani po favorizon stabilitetin dhe demokratizimin e këtyre shoqërive. Në një kontekst të politikave të përgjithshme neoliberale, të cilat nuk përfitojnë shumicën e popullatës dhe dobësojnë seriozisht shërbimet publike, gjeneratat e reja krijuese dhe të diplomuara largohen nga rajoni. Shoqëritë e Ballkanit që po plaken, të goditura nga “tranzicioni” i pafundëm ekonomik, po zbrazin popullsinë e tyre dhe Evropa sheh shkreta të reja demografike në zemrën e saj.
Organizata Botërore e Kombeve të Bashkuara ka nxjerrë parashikime alarmuese për rajonin, në kundërshtim me zhvillimet globale. Sipas një raporti të botuar në qershor 2017, shumë vende të Evropës Lindore dhe Ballkanike do të shihnin që popullsia e tyre të binte nga pothuajse 15% deri në vitin 2050. Bullgaria, Kroacia, Letonia, Lituania, Polonia, Moldavia, Rumania , Serbi, Ukrainë … disa vende janë të kursyer nga ky fenomen, i cili duhet të ketë pasoja të rëndësishme. Perspektiva e integrimit evropian nuk duket të jetë në gjendje të ndryshojë prirjen, përkundrazi. Rumania dhe Bullgaria, të dy anëtarët që nga viti 2007, duhet të shohin rritjen e popullsisë së tyre nga 19.6 milion në 16.4 milion dhe nga 7 milion në 5.4 milion respektivisht. Ende e dëmtuar nga pasojat e luftërave të viteve 1990, Bosnja dhe Hercegovina mund të humbasë më shumë se gjysmën e popullsisë së saj deri në vitin 2100. TIRANA TODAY
