Xhejms Naismith (1861-1939), mësuesi kanadez i edukimit fizik, por i natyralizuar nga Shtetet e Bashkuara, dhe që jepte mësim në Kolegjin Springfill në Masaçusets të Bostonit, është shpikësi i lojës së basketbollit.
Në vitin 1891, për të argëtuar nxënësit e tij në muajt e ashpër të dimrit, ai shpiku një lojë të re dhe të thjeshtë për t’u luajtur në palestër. Ai vari një shportë xunkthi në një mur dhe i ftoi të rinjtë të hidhnin një top në të. Për këtë, Naismith u frymëzua nga një lojë që luhej në fëmijërinë e tij, Duck-ona-rock (Rosë në një shkëmb), në të cilën rregulli kryesor ishte gjuajtja me gurë në formën e një parabole.
Brenda dy javësh, ai paraqiti në kolegj rregullat e kësaj loje të re. Loja e parë u luajt më 15 dhjetor (dhe përfundoi 1 me 0). Suksesi ishte i aq i madh saqë dy javë më vonë Naismith zyrtarizoi rregullat themelore të basketbollit, duke i publikuar ato që në janarin e vitit 1892.
Duke qenë se pas çdo koshi ishte e nevojshëm përdorimi i një shkalle për të rimarrë topin që përfundonte në shportë, u vendos që të pritej pjesa e poshtme. Forma e koshit që njohim sot do të mbërrinte vetëm në vitet 1900. Në fillim në fushë ishin 9 lojtarë për secilin ekip, ndërsa fusha e lojës ishte sa gjysma e asaj që është sot.
Basketboll apo Naismithball?
Për sa i përket emrit “basketboll” të kësaj loje, ai u zgjodh nga një student i Naismith, pasi mësuesi nuk pranoi qët’i vinte sportit të ri emrin e tij. Nëse do të ndodhte e kundërta, sot miliona njerëz, sportistë profesionistë apo amatorë do të luanin“Naismithball”.
Edhe topi i basketbollit është një trashëgimi e Xhejms Naismith. Edhe topi i parë i përdorur nga profesori kishte të disa pjesë të ndara, dhe sipërfaqen e ashpër që i ndihmon atletët t`a kapin topin më mirë pavarësisht duarve të djersitura dhe lëvizjes së vazhdueshme.
13 rregullat mbi të cilat Xhejms Naismith e bazoi sportin e ri u botuan në “The Triangle” në 15 Janar 1892. Kishte lindur loja e re e basketbollit.
Një nga rregullat që nuk është shkruar nga Xhejms Naismith ka të bëjë me autogolin. Por ai vlen vetëm nëse koshi bëhet rastësisht, dhe jo me qëllim. Është një rregull i futur në Kampionatin Evropian të vitit 1962, kur për të shmangur kohën shtesë, Real Madrid, që priste ekipin italian Ignis, e mbylli ndeshjen duke bërë vullnetarisht një autokosh.
Jeta e Xhejms Naismith.
Naismith lindi në fshatin kanadez Almonte në vitin 1861. Pas studimeve të tij universitare, ai u transferua në Shtetet e Bashkuara, ku filloi të jepte mësim në shkolla dhe universitete të ndryshme.
Pasi shpiku basketbollin në Kolegjin Springfilld, ai u martua, u bë trajneri i parë i një ekipi basketbolli, dhe ishte me fat që shpikja e tij – tanimë e famshme – u shpall një disiplinë Olimpike në Lojërat Olimpike Verore të Berlinit në 1936. Pikërisht në atë aktivitet, Naismith goditi topin e parë në turneun olimpik, dhe i dha Shteteve të Bashkuara medaljen e artë. Vdiq më 28 nëntor 1939.
Burimi i lajmit: https://www.focus.it/cultura/storia/james-naismith-basket
Përshtatur nga TIRANA TODAY
