Mbi tri mijë shqiptarë vdesin çdo vit për shkak të sëmundjeve kancerogjene dhe kardiovaskulare. Por cilët janë shkaktarët kryesorë të tumoreve? Sipas Institutit të Shëndetit Publik, i pari shkak llogaritet duhani. Por nuk është vetëm duhani faktori i përhapjes së tumoreve, por edhe shumë faktorë të tjerë. P.sh niveli i lartë i ndotjes së ambientit ku jetojmë.
Diagnostikimi me aparatura moderne ka nxjerrë në pah se kemi rreth 400 raste te reja në vit me tumore në sistemin nervor, çka i rendit këto sëmundje të dytat, për numrin e madh të vdekjeve pas sëmundjeve kardio-vaskulare. Por çfarë prekin tumoret në organet e njeriut, cilat janë simptomat dhe çfare e shton rrezikun? Tirana Today sjell disa nga shqetesime për lexuesit.
Organet që prekin tumoret
Kanceri është shtimi i pakontrolluar i qelizave jonormale, të cilat ndryshojnë nga indi normal. Ky shtim i parregullt i këtyre qelizave mund të çojë drejt vdekjes kur këto qeliza pengojnë funksionimin normal të organeve të trupit të njeriut ose përhapen në të gjithë trupin duke dëmtuar sistemin qendror. Në ditët e sotme vihet re se të sëmurët me kancer janë të prekur nga forma të ndryshme në të cilat ai shfaqet. Kanceri mund të prekë inde të ndryshme të trupit ose organe si: Mushkërinë, zorrën e trashë, gjirin, lëkurën, indet nervore etj. Kanceri nuk është një sëmundje e lehtë dhe shanset për të mbijetuar ndryshojnë në varësi të llojit të sëmundjes.
Simptomat e tumoreve
Simptomat e kancerit varen nga lloji dhe vendi ku ai shfaqet. Në mushkëri ai mund të shkaktojë kollë, bllokim frymëmarrjeje ose dhimbje stomaku; ndërsa kanceri i zorrës së trashë zakonisht shkakton diarre apo rrjedhje gjaku gjatë jashtëqitjes. Disa forma të kancerit mund të mos shfaqin ndonjë simptomë të dukshme. Në disa raste simptomat shfaqen në stadet ku tumori ka evoluar. Këto forma janë të vështira për t’u kuruar. Përgjithësisht simptomat e shfaqura janë të njëjta për disa forma të shfaqjes së kancerit, si: Ethe, temperaturë, të dridhura, djersitje gjatë natës, humbje peshe që shoqërohet me ulje të oreksit, dobësi dhe lodhje. Pavarësisht nga simptomat kanceri diagnostikohet nga analizat. Edhe pse përcaktimi i llojit të kancerit shfaq vështirësitë e veta e rëndësishme është që trajtimi i sëmundjes të arrihet të bëhet në kohën e duhur.
Kanceri brenda në prostatë
Kanceri i prostatit është mes kancereve më të zakonshëm tek burrat në vendet e zhvilluara. Rreth 400 mijë raste të tilla shfaqen çdo vit në Shtetet e Bashkuara dhe në Evropë dhe afro 90 mijë burra pritet të vdesin nga kjo sëmundje. Parashikohet që ndërsa burrat në vendet e zhvilluara jetojnë më gjatë, edhe numri i prekjes apo vdekjeve nga kanceri i prostatës të rritet, nëse këtu nuk merren parasysh përparimet shkencore. Në fakt, shkencëtarët vazhdimisht përpiqen për trajtime të reja më të suksesshme. Mjekët u bëjnë thirrje burrave mbi moshën 50 vjeç që çdo vit të kryejnë analiza të gjakut për antigjenin e veçantë të prostatit. Kjo analizë ndryshe quhet PSA. Niveli i lartë ose rritja e nivelit të këtij antigjeni është shenjë paralajmëruese për kancer në prostat.
Dieta ushqimore dhe shfaqja e kancerit
Përherë ka mbizotëruar mendimi se vitamina E mund të ndihmojë për pakësimin e rrezikut nga kanceri dhe sëmundjet e zemrës. Por një studim i ri tregon se tek njerëzit me probleme nga këto sëmundje, vitamina E aktualisht e shton këtë rrezik. Autorët e studimit theksojnë se pjesëmarrësit në studim u trajtuan me doza të larta vitamine E, rreth 400 miligramë në ditë, dhe se njerëzit duhet të përpiqen të konsumojnë çdo ditë rreth 15 miligramë vitaminë E, e cila mund të gjendet lehtë në një dietë të balancuar ushqimore.Një studim i ri, tregon se vitamina E mund t’u bëjë dëm personave me probleme të kaluara në zemër, apo me diabet. Tek personat me rrezik të lartë sëmundjesh, vitamina E nuk parandalon sëmundjet kardiovaksulare, dhe bllokimin e artereve të gjakut në tru, gjithashtu kjo vitaminë nuk parandalon kancerin.
Kërkimet kundër progresit të kancerit
Shkencëtarët e kancerit janë të mendimit se ne jemi në fundin e epokës së re në kërkimet mbi kancerin. Diagnostikimet dhe trajtimet më të fundit janë në rrugë të mbarë dhe me një fjalë do të thotë rritje në përqindjen e të mbijetuarve. Janë duke u bërë hapa të mëdhenj në ketë drejtim falë ndihmës së kërkimeve themelore të kryera më parë. Ekipet kërkimore synojnë të realizojnë 10 qëllime deri në vitin 2020 përkundrejt progresit, i cili do të jetë i njëtrajtshëm. Mjekët synojnë të reduktojnë numrin e duhanpirësve nga 12 në 8 milionë, duke reduktuar kështu edhe rastet e të sëmurëve me kancer, duke dyfishuar trajtimet përmirësuese me sa më pak efekte anësore dhe shtimin e realizimin e mundësive që pacientët të diagnostikohen që në stadet fillestare.
Çfarë e shton rrezikun e kancerit
– Nëse në familje keni histori të kancerit
– Nëse jeni duke përdor apo keni përdorur produkte të duhanit, siç janë cigaret apo llullat e posaçme për të pirë duhan.
– Konsumimi i rregullt i alkoolit
– Konsumimi i ushqimit që përmban yndyrë të lartë gjatë tërë jetës tuaj
– Ekspozimi i lartë ndaj rrezatimeve siç janë rëntgenogram dhe rrezet ultraviolete
– Përdorimi i llambave diellore dhe aparateve për nxirrje të lëkurës
– Rrezet ultravioletë e marra nga aparatet për nxirrje të lëkurës
– Ekspozimi ndaj kimikateve sidomos nëse punoni me to, siç janë metalet apo pesticidet. /Tirana Today
