Ndërtimi i HEC-ve në pjesën më të madhe të lumenjve të Shqipërisë është një nga “sulmet” më të egra që po i behën natyrës dhe ekosistemit. Pas Valbonës, ka edhe zona të tjera të cilat po shfrytëzon për të ngritur HEC-e të reja.
Tashmë banorët e zonës së ish-komunës Shishtavec dhe Topojan në Kukës, kërkojnë që të anulohen ndërtimi i tyre, pasi shprehen se kjo është pasuria e vetme e asaj zone. Edhe pse kanë zhvilluar një sërë protestash, ende nuk ka patur ndonjë reagim nga përgjegjësit dhe dhënësit e lejeve.
Paralel me investimet e Stakraft në HEC-et e lumit Devoll, me Banjën dhe Moglicën, në Veri të vendit, kompania turke Ayen Energy ndërtoi dhe vuri në punë vitin e kaluar HEC Fangun me kapacitet 74,6 MW.
Ky është HEC-i me kapacitetin më të madh të prodhimit i vënë në punë nga një kompani private, duke tejkaluar edhe kapacitetin e HEC-eve të Banjës dhe Ashtës. HEC-i i Fangut për nga kapaciteti i prodhimit renditet i katërti pas HEC-eve të Fierzës, Komanit dhe Vaut të Dejës të cilët janë në pronësi shtetërore.
Ky është HEC i dytë në vend i ndërtuar nga kompania turke Ayen pas atij të Peshqeshit me kapacitet 23 MË, i cili nisi prodhimin pak vite më parë. Në vitin 2017, Ayen ishte prodhuesi më i madh privat i energjisë me kapacitet të instaluar 102.5 MË.
Ayen As Energy nisi aktivitetin në vendin tonë në vitin 2012 për realizimin e projekteve të HEC-eve me koncesion në lumin e Fanit në Veri të vendit me HEC-et Peshqesh, Ura e Fanit dhe Fangu, të cilët gjithsej kanë kapacitet të instaluar gjithsej 109.71 MW.
“Projekti i HEC-eve në lumin Fan ka krijuar një digë mes shkëmbinjve dhe 12 kilometra tunel energjie si investime për HEC-in e Peshqeshit. Ndërsa HEC-i Ura e Fanit dhe Fangu kanë 75.71 MË, së bashku, trupi i digës ka 92 metra lartësi dhe uji kalon në 10 kilometra tunel. Energjia e prodhuar nga këto HEC-e zë 7.8% të nevojave në konsumin e energjisë elektrike në vend”-shkruan Monitor.
Entit Rregullator të Energjisë në korrik të vitit të kaluar miratoi modifikimin e licencës së shoqërisë “Ayen As Energy”. Shoqëria AYEN u licencua në aktivitetin e prodhimit të energjisë elektrike në HEC-et Gojan, Gjegjan, Peshqesh dhe Fangu me fuqi totale të instaluar 110.54 MË, me vendimin e Bordit të Komisionerëve të ERE.
Numri i hidrocentraleve që prodhojnë energji vitin e kaluar arriti në 152, nga 146 që ishin më 2017, duke përshirë edhe HEC-et në pronësi të KESH dhe ato të zotëruara nga privatët.
Këtë vit pritet të mbyllen punimet në HEC-in e Moglicës në Devoll, i cili do të ketë kapacitet të instaluar prej 172 MË dhe një prodhim mesatar vjetor prej 475 GËh. Teksa HEC-i i Banjës ka kapacitet vetëm 70 MË, sipas burimeve zyrtare të kompanisë.
