Fenomeni i gjakmarrjes është një nga proceset më të pashmangshme në shoqërinë shqiptare. Së fundmi Operazione Colomba, korpusi i jo-dhunës ka hartuar një raport në lidhje me gjakmarrjen në Shqipëri, duke përmendur rastet, fiset, zona, por edhe jetët e shuara, të cilat në raport thuhet se kanë qenë më shumë meshkuj.
Kështu, bëhet e ditur se nga dhjetori i vitit 2017 baza e të dhënave e përpunuar nga operazione Colomba përfshin 550 raste, ndër të cilat janë raste plagosje, vrasje në tentativë, vrasje për shkak të hakmarrjes e gjakmarrjes.
Ndërsa përsa i përket viktimave, pjesa më e madhe janë të gjinisë mashkullore, nga 550 raste, 508 janë meshkuj. Në njëzet vitet e fundit, apelimi ndaj traditës zakonore i është përgjigjur disa nevojave diktuar nga konteksti i ri në të cilën manifestohet.
Raporti thotë se njëra anë mund të jetë nevoja e përmbushjes së boshllëqeve institucionale dhe nga ana tjetër urgjenca me përpalljen e kapitalizmit global.
Por, ambasadori italian Alberto Cutillo ishte i pari që poli për projektin dhe përvojën e tij lidhur me rastet e gjakmarrjes në Shqipëri. Sipas Cutillo, gjakmarrja në vitin 2017 është një fenomen i ri që ka të bëjë pak me Kanunin.
“Njerëzit që janë të pakënaqur me padrejtësinë dhe korrupsionin e sistemit vendosin ta marrin ligjin në duart e tyre”, theksoi ambasadori italian. Ai shtoi se shoqëria shqiptare po përparon drejt BE dhe se përparimi do të vazhdojë për një mirëqenie më të mirë. “Verifikimi në sistemin gjyqësor është një shenjë e mirë për parandalimin e gjakmarrjes”, deklaroi ambasadori Cutillo, duke shtuar se gjakmarrja në shoqërinë moderne është shkaktuar nga faktorë kulturorë dhe ekonomikë dhe të gjitha institucionet dhe shoqëria civile janë përgjegjës për gjetjen e një zgjidhjeje për këtë problem.
“Shoqëria civile duhet të jetë kundërpeshë e institucioneve. Në Shqipëri ekzistojnë 20 shoqata që punojnë në çështjet e arsimit, bujqësisë dhe shëndetësisë dhe bashkëpunojnë me shoqërinë civile shqiptare”, tha ai. Ambasadori Cutillo mbaroi fjalimin duke falënderuar Shoqatën “Komuniteti i Papës Gjon XXIII” për punën e tyre të vështirë dhe të pasionuar.
Pastaj, Erinda Ballanca mori fjalën duke thënë se gjakmarrja është një nga sfidat më të mëdha të shqiptarëve në shekullin 21, “është e dëmshme jo vetëm për shoqërinë shqiptare, por edhe për vendet e BE-së, se sa shumë njerëz kërkojnë azil që pretendojnë se jeta e tyre është në rrezik për shkak të gjakmarrjes”, raporton albaniannews.com.
Ballanca vuri re se fëmijët e izoluar në shtëpitë e tyre janë të privuar nga të drejtat themelore të njeriut, siç janë e drejta e arsimit, kujdesi shëndetësor, liria dhe e drejta më themelore e njeriut që është në rrezik. Sipas Avokates së Popullit, shteti nuk arrin të garantojë sigurinë, kështu që ky popull vetë-privon vetveten.
“Kodi penal ka ndryshuar, por legjislacioni i sistemit social dhe arsimor duhet të rishikohet”, tha ajo, duke pretenduar se parlamenti mund të ketë një efekt të drejtpërdrejtë në gjakmarrjen duke vënë drejtësinë. Sipas dy raporteve nga zyra e Avokatit të Popullit, këta njerëz kërkojnë mbrojtje të jetës së tyre dhe ndihmën ekonomike për të jetuar. Ballanca falënderoi Operazione Colomba për ngritjen e vetëdijes dhe dhënien e ndihmës konkrete ndaj këtij problemi dhe përfundoi fjalimin e saj duke thënë se globalizimi dhe përparimi i shoqërisë shqiptare mund të sjellin fundin e gjakmarrjes.
Pastaj në fjalën e tij Tommaso Di Nicola, nga operatori Colomba thekson se ka tre grupe që duhet të adresojnë: familjet e përfshira, shoqërinë civile shqiptare dhe institucionet shqiptare. Ata i drejtohen grupit të parë duke vizituar familjet, duke u folur atyre dhe duke u përpjekur të sjellin pajtimin.
“Ndonjëherë, familjet që duhet të kryejnë vrasje janë familjet që luftojnë më shumë” thekson ai. Grupi i dytë adresohet me manifestime mujore në Shkodër, Tiranë, Bajram Curri etj.
“Ne shpesh sjellim dëshmitarë që të flasin në publik ose të takohen me familjet”, tha Di Nicola. Grupi i tretë është adresuar me fushata të tilla si fushata e vitit 2013 në të cilën ata mblodhën 500.000 shenja për t’i dhënë fund gjakmarrjes ose përmes manifestimeve si ajo e vitit 2014 në të cilën filluan nga Bajram Curri dhe përfunduan në Tiranë. “Puna e institucioneve është thelbësore për të ndryshuar jetën e këtyre njerëzve”, bëri thirrje Di Nicola.
Sara Ianovitz dhe Giulia Zurlini Panza paraqitën raportin mbi fenomenin e gjakmarrjes në Shqipëri të lëshuar nga Operazione Colomba. “Ne kemi kërkuar shikueshmëri konstruktive për të parë dinamikën dhe statistikat e reja”, tha znj. Zurlini. Ajo pastaj theksoi se ky fenomen ka një kontekst të ri pas rënies së komunizmit. “Tani nuk ka të bëjë me Kanunin e Lek Dukagjinit, por me padrejtësinë që këta njerëz ndiejnë”, thotë ajo, “kanuni ishte instrumenti i Mesjetës që zgjodhi të sjellë paqen, tani përdoret abuzivisht”.
Panza më pas deklaroi se ky raport është hartuar për të ndarë përvojën e tyre me shoqërinë civile dhe institucionet. Zonja Ianovitz pastaj përmendi një rast në vitin 2013 në të cilin një gjysh dhe mbesa e tij u vranë megjithatë nuk u vendos drejtësia dhe hetimi së fundmi përfundoi. “Kjo padrejtësi po i shtyn njerëzit drejt gjakmarrjes”.
Sipas raportit ka pasur 550 raste të gjakmarrjes dhe hakmarrjes nga viti 2011-2017, kryesisht të shkaktuara nga çështjet e pronësisë, mosmarrëveshjet e mëparshme apo çështjet e nderit. Numri më i madh i gjakmarrjes dhe hakmarrjes ndodh në Tiranë, Shkodër, Durrës, Vlorë dhe Lezhë. Raporti përfundoi me dy rekomandime për të kapërcyer këtë problem.
Rekomandimi i parë është përmes këshillimit për ndërmjetësim. Kjo teknikë sjell një palë të tretë në mosmarrëveshje dhe ndihmon palët e tjera për të përcaktuar faktet, për të identifikuar interesin e përbashkët dhe për të gjeneruar ide të reja që do të çojnë në marrëveshje. Rekomandimi i dytë është përmes një procesi të pajtimit të përgjithshëm të bazuar në drejtësinë restauruese, e cila riintegron viktimat dhe autorët në shoqëri. Znj. Ianovitz mbylli fjalimin e saj duke cituar Martin Luther King, “Koha është tani”, duke deklaruar se ka ardhur momenti për t’i dhënë fund gjakmarrjes. TIRANA TODAY
