Një tentim për të instaluar autonominë e shqiptarëve në Maqedoni ishte ideja për Iliridën. Për shkak të pakënaqësive që u paraqitën me konstituimin e shtetit të ri të Maqedonisë, pas shpalljes së pavarësisë më 8 shtator 1991, respektivisht pas miratimit të Kushtetutës së parë, shqiptarët e Maqedonisë organizuan referendum për autonomi territoriale dhe politike.
“Vendimi për këtë është marrë nga Këshilli i autonomisë, në të cilën morën pjesë përfaqësues të dy partive politike të cilat vepronin në atë periudhë, PPD dhe PDP, si dhe shumë personalitete me peshë të asaj periudhe”-shkruan INA.
Me këtë, faktori politik shqiptar propozon krijimin e një njësie territoriale autonome, në kuadër të kufijve të shtetit të Maqedonisë, me emrin Republika e Iliridës. Referendumi u realizua më 11 dhe 12 janar të vitit 1992, dhe në këtë thirrje u përgjigjën pjesa më e madhe e popullsisë shqiptare.
Në pyetjen “A jeni për autonomi politike dhe territoriale të shqiptarëve në Maqedoni?”, shumica absolute u përgjigj pozitivisht. Duhet theksuar se në disa vendvotime, autoritetet policore maqedonase konfiskuan materialin e referendumit.
