Kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka thënë një intervistë të gjatë për gazetën austriake Der Standard, ku është pyetur rreth situatës aktuale në Shqipëri por dhe për raportet e shteteve të Ballkanit me Bashkimin Europian.
Kryeministri për reformën në drejtësi tha se rezistenca kundërshtuese ishte e pranishme që në ditën e parë që u miratua reforma në parlament. Por tani procesi e ka kaluar pikën kritike dhe reformat nuk u ndrydhën. Gjithashtu, Rama ka komentuar edhe si të padrejtë politikën e BE-së edhe në raport me Shqipërinë, kur gjithçka që është kërkuar është plotësuar, por prapë nuk kanë lëvizur gjërat përpara, derisa Mali i Zi e Seria, që janë më prapa në disa procese po përmenden si shtetet potenciale për anëtarësim më të hershëm në BE.
Rama e ka quajtur politikë të padrejtë, kërkesën, apo kushtin e BE-së për Kosovën që të ratifikojë kufirin me Malin e Zi që më pas t’i liberalizohen vizat.
“Ata (shqiptarët e Kosovës) janë popullata e vetme në të gjithë Europën që nuk mund të dalin nga vendi i tyre. Kjo për shkaqe të pakuptimta”, ka deklaruar Rama.
“BE-ja iu ka thënë se ju duhet së pari të krijoni një marrëveshje kufitare me Malin e Zi, por në të njëjtën kohë BE po negocion tashmë me Serbinë, një shtet që as nuk e ka njohur Kosovën, e aq më tepër kufijtë e Kosovës”.
Në Shqipëri, këto ditë, komisionet e verifikimit fillojnë të gjejnë ata gjykatës dhe prokurorë, që janë të korruptuar, ose që kanë shpërdoruar detyrën e tyre. Çfarë prisni ju nga ky proces?
Këto verifikime janë vendimtare për një arkitekturë të re të sistemit, të cilin e kemi ndryshuar me anë të reformave të thella. Ne kemi një pallat të ri drejtësie. Dhe këto verifikime do të sigurojnë që banorët e këtij pallati të skanohen, disa nuk do të mund të futen brenda. Do të varet edhe nga akuzat, që do të bëjnë (paraqesin) një formë të re drejtësie. Së shpejti do të shohim rezultate konkrete.
Por edhe rezistencë kundërshtuese apo?
Rezistenca kundërshtuese ishte e pranishme që në ditën e parë. Por tani procesi e ka kaluar pikën kritike dhe reformat nuk u ndrydhën.
Sa thellë ka zënë vend korrupsioni në sistemin e drejtësisë shqiptare?
Një pjesë e konsiderueshme e njerëzve me siguri do të pushohet. Procesi i tanishëm nuk lejon hapësirë për ta, që ata t’i shpëtojnë, apo të depërtojnë në sistem.
Reforma e drejtësisë është e lidhur edhe me fillimin e tratativave për anëtarësim me BE-në. Kur do të mund të fillojnë ato?
Kjo nuk dihet kurrë me BE-në, sepse tek ajo ndryshojnë vazhdimisht pozicionet dhe kushtet. Ne na u tha që tratativat fillojnë kur të bëhet reforma kushtetuese në kapitullin e drejtësisë. Kështu, ne e ndryshuam Kushtetutën, por bisedimet për anëtarësim nuk filluan. Pastaj na u tha, që për të filluar tratativat është i rëndësishëm ligji për komisionet e verifikimit. Pastaj na u tha që janë të rëndësishme zgjedhjet, që të mund të fillojmë. Tani, ne i kemi kryer të gjitha dhe do të shohim. Mund të bëhet vitin e ardhshëm, në qoftë se Këshilli i BE shpreh një mendim pozitiv për këtë, por edhe mund të jetë, që mos të bëhet vitin e ardhshëm. Nuk është fjala për Shqipërinë. Procesi i zgjerimit është bërë gjithnjë e më shumë jo-fair dhe për shtetet më pak i parashikueshëm. Kjo ka të bëjë me vetë Europën.
Presidenti i Komisionit të BE-së Jean-Claude Juncker në fjalën e tij “State of the Union” ka folur për perspektivën e zgjerimit, por në letrën e tij drejtuar Presidentit të Këshillit, ai ka përmendur veçmas vetëm Serbinë dhe Malin e Zi në vitin 2025 dhe Shqipërinë as e ka përmendur …
Unë nuk mendoj se kjo duhet lexuar kështu. Ai nuk i ka përjashtuar të tjerët, ai ka përmendur vetëm Serbinë dhe Malin e Zi veçmas, sepse ato janë tashmë në tratativa.
Ka një shqetësim të dytë, që shtetet e Ballkanit të përafrohen në BE, jo më në bazë të arritjeve të tyre, – pra, parimi i regatave – por si një rajon.
…Unë nuk dëshiroj që të hiqet dorë nga parimi i varësisë nga arritjet dhe unë nuk besoj se BE-ja do ta bëjë këtë. Sepse kjo ka rëndësi që shtetet të përmirësohen faktikisht. Nëpërmjet integrimit në BE, ne mund të modernizojmë vendet tona dhe të ngremë institucione. Por BE-ja duhet të reformohet. Unë kam besim se aksi i rivendosur midis Berlinit dhe Parisit do ta çojë përpara këtë. Unë jam dakort edhe me presidentin francez Emanuel Macron, se duhet të ketë shpejtësi të ndryshme. Sepse, nëse dëshirohet që në fund të kihet një BE fleksible dhe funksionuese, atëherë duhet shkuar përpara dhe jo çdo gjë të ndërtohet me vendime me konsensus.
A prisni ju një ndryshim kursi në strategjinë e zgjerimit?
Këtë nuk e pres. Dhe problemi nuk është se çfarë thotë Europa, por çfarë bën ajo. Ata kanë thënë që nuk bëjnë zgjerim, por çështja në të vërtetë është se sa zgjerim bëjnë. Në rastin tonë është tërësisht jo-fair, sepse ne jemi një shtet i NATO-s, Mali i Zi ka aderuar në NATO shumë më vonë. Përveç kësaj, tek kapitujt vendimtarë të drejtësisë, ne jemi shumë më përpara se Mali i Zi. Edhe Serbia duhet t´i bëjë akoma këto reforma. Ne këtë e kemi bërë tashmë. Është fantastike që ata janë në tratativa! Është thjesht jo-fair që ne nuk jemi në tratativa! Unë nuk e kuptoj edhe këtë frikë të pabesueshme të udhëheqësve europianë, kur ata vazhdimisht lidhin fillimin e tratativave për anëtarësim me zgjedhjet (në vendet) e tyre, ose me mosdashjen e opinionit publik. Kjo është çmenduri! Do të ishte e kuptueshme po të ishte puna për vetë anëtarësimin, por këtu bëhet fjalë për tratativa. Pra, për këta politikanë do të ishte shumë e thjeshtë të thonë: Ne nuk do të pranojmë kurrë shtete të rinj në BE, në qoftë se ata nuk plotësojnë kriteret. Por tratativat sidoqoftë janë vetëm diçka, që neve na ndihmon të ecim më shpejt përpara dhe atyre asnjëherë nuk mund t’i shkaktojë dëm.
Mendoni se shtetet e BE-së duan ta ngadalësojnë procesin e zgjerimit?
Nuk është fjala se çfarë mendoj unë, kjo është e ndjeshme, e dukshme dhe e qartë. Ndonjëherë pyes veten, nëse udhëheqësit europianë kanë menduar apo jo për këtë. Ose ndoshta është puna se kjo çështje është shumë poshtë në axhendën e tyre dhe prandaj, ata dëgjojnë vetëm administratat apo këshilltarët e tyre. Këtu çështja politikisht është plotësisht e qartë. Ata mund të thonin: Ne bëjmë tratativa me të gjashtë shtetet në Ballkan dhe ne do të jemi plotësisht të rreptë dhe nuk do të ketë asnjë aderim (anëtarësim) për sa kohë që ju nuk do të jeni të gatshëm. Por është absurde të thuhet: Ju jeni një kandidat për anëtarësimin, por ne nuk bëjmë bisedime me ju. Kjo është njësoj si të thuash: Ne duam të martohemi, por nuk flasim për dasmën.
Ju keni thënë se, në qoftë se nuk do të ketë bashkim të shteteve të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Europian, do të krijohen “unione më të vogla“. Kjo ka çuar në atë, që në Serbi janë rritur frikërat nga një Shqipëri e Madhe, pra, nga një bashkim i Shqipërisë dhe Kosovës. I kuptoni ju këto frikëra?
Këto frikëra nuk rriten. Kjo do të ishte njësoj, sikur unë, për diçka që thotë Vuçiç (President i Serbisë, shënim i redaksisë), të thoja se ai flet për Serbinë e Madhe. Nuk është se unë e dëshiroj këtë, por është fjala për logjikë. Kosovarët ishin nën një regjim shumë brutal dhe ata nuk mund të udhëtonin për në Europë dhe tani, ata kanë një shtet të vetin dhe prapë nuk mund të udhëtojnë për në Europë. Nuk ka vetëm lodhje zgjerimi, ka edhe një lodhje durimi.
Kur ju përmendni „unione më të vogla“, është e qartë që ju flisni për një union me Kosovën.
Ne nuk jemi më në komunizëm dhe prandaj mund të flasim haptas. Gjyshërit e kosovarëve të rinj jetonin në një shtet që nuk e njihte kombësinë e tyre dhe statusin e një republike. Tani, ata kanë në të vërtetë një shtet të vetin, por tani ata janë izoluar në një gjendje pezull. Ata janë popullsia e vetme në gjithë Europën që nuk mund të dalë jashtë vendit të saj. Dhe në fakt, për shkak të ndonjë budallallëku! Atyre u janë vënë kushte që të lirohen nga vizat për zonën e Shengenit. BE-ja ka thënë: Ju duhet që në fillim të bëni një marrëveshje kufitare me Malin e Zi, por njëkohësisht BE-ja bën tratativa me Serbinë, me një shtet që akoma nuk e ka njohur Kosovën, jo më kufijtë e Kosovës.
Këtu është fjala për Serbinë dhe Kosovën. E shihni ju veten si fuqi mbrojtëse e shqiptarëve, sepse ju shpreheni për fqinjët?
Unë do të kisha thënë të njëjtën gjë, nëse do të ishte e njëjta padrejtësi kundrejt serbëve. Po të ishte e izoluar Serbia, unë do të thoja: Ç’është ky budallallëk?
Po të shikojmë pas në muajt e fundit, partitë shqiptare nga Maqedonia erdhën këtu dhe ju i ndihmuat të arrinin një marrëveshje. Ata ishin shqipatarë nga një vend fqinj. Prandaj po ju pyes, nëse ju e kuptoni veten si mbrojtës të shqiptarëve. Në fund të fundit jemi në Ballkan, ku të menduarit në mënyrë etnike është qëndrore dhe është e lidhur me çështjet e stabilitetit dhe integritetit të territoreve të shteteve. Prandaj ju pyes për këtë .
Nuk besoj se do të shkaktonte skandal, në rast se qeveria austriake do të interesohej për austriaket jashtë vendit. Shqiptarët e Maqedonisë nuk janë minoritet, por një kombësi shtetformuese. Nëse ndihmohen ata, ndihmohet Maqedonia të konsolidohet …
… edhe në rast se kjo çon në konflikt me qeverine Maqedonase ? Pati shumë kritika.
Unë nuk kam konflikt me njeri. Gruevski (ish-kryeministri i Maqedonisë shënim i redaksisë) dhe unë jemi miq të mirë dhe më pas, ai sulmoi të ashtuquajturën Platforma e Tiranës, ai e dinte se kjo nuk ishte arsyeja që ai nuk arriti të krijonte qeverinë.
Është e qartë përse e bëri Gruevski këtë. Por këtu është fjala për diçka tjetër, është fjala për marrëdhëniet midis vendeve në Ballkan. Për Bosnje Herzegovinën, është shumë keq kur Kroacia fqinjë ndërhyn.
Kushtetuta jonë shprehet qartë, se shteti shqiptar interesohet për të gjithë shqiptarët jashtë. Unë nuk i them atyre se çfarë duhet të bëjnë dhe unë nuk kam ndërhyrë në fushatën elektorale në Maqedoni. Por, në rast se ata kërkojnë ndihmë, unë nuk ju them jo. Dhe gjithnjë do ta bëj këtë, pavarësisht se çfarë thonë të tjerët. Kjo është një gjë e natyrshme dhe nuk është interferencë. Për ne, Maqedonia është e rëndësishme. Çdo kërcënim për integritetin e Maqedonisë është i rrezikshëm për të gjithë rajonin.
Kjo është e vërtetë . Por nga pala Maqedonase u tha se ndërhyrja juaj krijoi destabilizim.
Ju po më intervistoni mua. Në qoftë se keni pyetje për ata, atëhere duhet t’jua drejtoni atyre. Unë nuk mund të përgjigjem për ata
Jam e interesuar për pasojat në tregëtinë tuaj. Eshtë njoftuar se kontrollet kufitare me Kosovën do të lehtësohen shumë . Kjo është propozuar më parë dhe Komisioni i BE ka thënë se menaxhimi i kufirit nuk është i mundur vetëm nga njëra anë.
Keni ju kontrolle në kufi me Gjermaninë ?
Ne jemi në zonën Schengen
Pse duhet të kemi ne kontrolle kufitare, kur ju nuk keni?
Po ne jemi në zonën Schengen
A keni kontrolle kufitare me Zvicrën?
Po
Pikërisht këtë lloj kontrolli kufijsh, si ato midis Austrisë dhe Zvicrës do të kemi ne me Kosovën.
Çfarë dëshëroni të ndryshoni në menaxhimin e kontrollit të kufijve me Kosovën ?
Tani ka kontrolle shumë të rënda dhe duam një menaxhim kufiri më të lehtë, por jo pa kontroll. Sidoqoftë, palët do të jenë sëbashku.
Si menaxhimi i integruar i kufirit midis Malit të Zi dhe Shqipërisë?
Edhe më të lehtë. Sipas një studimi të Bankës Botërore, njerëzit dhe mallrat presin 3,800 vjet në një vit në kufijtë në Ballkan.
A do të merrni të njëjtat masa për lehtësimin e kufirit me Malin e Zi dhe Greqinë?
Ne jemi të gatshëm ta bëjmë këtë me çdokënd. Por në rastin e Kosovës duhet ta bëjmë këtë, sepse shumica e njerëzve kalojnë në këtë kufi.
D.m.th është për trafikun e pasagjerëve?
Jo, është e lidhur me transportin e mallrave në të gjithë rajonin, çka është pjesë e një plani veprimi që kemi adoptuar me Komisionerin Hahn.
Shqipëria ka qenë prodhuesi më i madh i kanabisit në Evropë, vitet e fundit. Tani shumë plantacione janë shkatërruar, por policët janë përfshirë shumë në tregtinë e kanabisit. Çfarë do të bëni rreth kësaj?
Kjo është një çështje e mbyllur, nuk ka një problem real me këtë. Rezultatet e monitorimit do të tregojnë në fund të muajit, se kanabisi është zhdukur nga toka e Shqipërisë. Ka vetëm disa pika të vogla, shumë më pak se sa kultivohet në vende të tjera të Europës. Eshtë bërë e zakonshme të flitet për “krimin shqiptar”, por kjo është raciste.
Policë të përfshirë në trafikun e drogës nuk janë ndjekur penalisht. Autoritetet e hetimit ndërkombëtar kanë konfirmuar se ka një problem.
Unë kurrë nuk kam thënë se s’ka patur problem. Ka të bëjë se mbi çfarë imagjinate krijohen opinionet. Kam lexuar një raport të BE mbi korrupsionin dhe kishte shuma që janë më të larta se Prodhimi Kombëtar Bruto. Prandaj le të flasim seriozisht. Kishte një problem para se ne të hynim në qeveri dhe ne kemi deklaruar luftë kundër drogës.
Pas shkatërrimit të plantacioneve në Lazarat u përhapën më shumë plantacione kanabisi.
Kjo nuk është e vërtetë . Ju duhet të kuptoni diçka shumë të thjeshtë Deri në vitin 2015, të gjitha deklaratat e policisë ishin sekrete, pra, jo publike. Ne i kemi publikuar ato, më pas prandaj njerëzit kanë folur më shumë rreth kanabisit. Por, në qoftë se shkon në arkivat e para vitit 2013, do të shikoni se ka pasur kanabis kudo. Në qoftë se do të vërtetën, unë të them të vërtetën. Në qoftë se doni të qëndroni me imagjinatën tuaj, qëndroni me imagjinatën tuaj.
Kryetari i ri i Parlamentit Gramoz Ruçi, ishte Ministër i Brendshëm në vitin 1991, kur 4 vetë u vranë në demonstratë në Shkodër. A po bëhen hetime brenda partisë tuaj socialiste për atë kohë?
Kjo është hetuar dhe gjykuar në gjykatë dhe është liruar nga të gjithë akuzat e çmendura. Pse duhet që partia të hetojë tani për këtë. Unë jam për një kohë të gjatë lider i kësaj partie. Unë kam qenë edhe lider i lëvizjes antikomuniste. Kjo Parti Socialiste që unë drejtoj nuk ka asnjë lidhje me të kaluarën …
… megjithëse ai ka qenë ish-ministër i Brendshëm
…i cili ishte ministër i Brendshëm në periudhën e tranzicionit, saktësisht pas revoltës. Ai ka vepruar në mënyrë të shkëlqyer, sepse ai organizoi zgjedhjet e para të lira dhe të drejta si ministër i Brendshëm dhe në këto zgjedhje, presidenti komunist humbi zgjedhjet. Pjesa tjetër janë thjesht broçkulla dhe nuk e kuptoj sesi mund të diskutohet në 2017, kur ne kemi miratuar ligjin që lejon publikimin e të gjithë dosjeve nga koha e komunizmit, kemi punuar për rreth 1 vit me Gjermaninë për këtë propozim. Ne kemi hapur “Shtëpinë e gjetheve” dhe muzeun e bunkerit të komunizmit, në mënyrë që njerëzit të trajtojnë të kaluarën dhe ne i kemi paguar kompensim të gjithë ish të përndjekurve politikë që janë gjallë. Dhe tani ju më thoni mua ish ministër i Brendshëm?
Po, sepse ai është simboli i asaj kohe. A ka diskutime në partinë tuaj për këtë?
Jo, sepse partia është shkëputur prej tyre kohë më parë dhe ai nuk është simbol i asnjë gjëje. Ai është vetëm objektivi i një opozite barbare, e cila kërkon vetëm të demonizojë njerëzit. Një numë r i madh shqiptarësh e respektojnë atë shumë, sepse ai ka treguar integritet dhe ka reformuar partinë dhe unë jam i kënaqur që parlamenti tani punon si një parlament dhe jo si një klub të dehurish – pak muaj më parë.
