Të shikosh një qengj ose gjirafë të porsalindur që hedh hapat e parë, mund të jetë njëkohësisht e lezetshme por dhe e dhimbshme. Kjo pasi hapat e para janë të vështirë dhe i vogli mund të dëmtohet. “24 deri në 48 orët e para, janë ende mjaft të vështira për to”- thotë Sarah Rid, biologe në Universitetin e Konektikatit në SHBA.
Sapo të kaloja faza e hershme e të mësuarit, i vogli i një lope, kali apo zebre është në gjendje që të ecë njëlloj si i rrituri në më pak se një javë. Shumë gjitarë të mëdhenj kullotës, zhvillohen po kështu. Megjithëse mund të duket e çuditshme nga këndvështrimi ynë njerëzor, ajo është një nga strategjitë më të thjeshta të mbijetesës.
Hapat e parë duke u luhatur të një qengji apo viçi, i shërbejnë një qëllimi:Të shmangin grabitqarët. “Ne shohim shumë kafshë që mund të bien pre e grabitqarëve, të cilët mund të qëndrojnë në këmbë sapo lindin, dhe që mund të ecin shumë mjaft shpejt”-thotë Rid.
Për kafshët e egra si zebrat dhe gjirafat që jetojnë në hapësira të hapura, e vetmja mbrojtje reale që ata kanë kundër grabitqarëve është të vrapojnë. Speciet që banojnë nëpër pyje mund t’i fshehin të vegjlit e tyre nëpër gjethe, dhe të besojnë se ato do të jenë të sigurt pa mbikëqyrje për një farë kohe.
Kjo është ajo që bën shpesh drenusha nënë për ditë me radhë me të vegjlit e saj. Por savanat dhe kullotat ofrojnë hapësira minimale për t`u fshehur. Sa më shpejt që një i porsalindur t’ia kalojë në vrapim një grabitqari aq më të mëdha janë shanset e tij për mbijetesë.
Megjithëse kafshët shtëpiake si lopët nuk vrapojnë shpesh për të mos rënë pre e grabitqarëve, paraardhësit e tyre të egër me gjasë e kanë bërë këtë. Kushtet ideale që këto kafshë të ecin menjëherë, zakonisht fillojnë që në mitër.
Pasi lindin të vegjlit e këtyre kafshëve kanë një përqindje të lartë të kockave dhe muskujve që përbëjnë peshën e tyre të trupit, thotë Rid, ndaj ato zotërojnë të gjitha mjetet e duhura për t’u ngritur në këmbë. Këlyshët e ujkut apo tigrit duken dhe sillen shumë më ndryshe disa ditë pas lindjes.
Duke qenë në krye të zinxhirit ushqimor, këta grabitqarë mund të kenë një ritëm më të qetë kur bëhet fjalë për rritjen. Ata nuk kanë pse të shqetësohen që t’i shpëtojnë thonjve të një specie tjetër. Tek këto kafshë, duhet kohë që të sapolindurit të hapin sytë dhe pastaj të ecin.
Kafshëve që zakonisht gjuajnë kafshë të tjera, u duhet më shumë kohë për të zhvilluar koordinimin dhe aftësitë motorike, aftësi që u duhen për të mbrojtur veten dhe kapur ushqimin e tyre. Ndërkohë, ne njerëzit kemi lindur me aftësi dhe tipare që duket se janë shumë ndryshe nga ato që zhvillojmë kur piqemi fizikisht.
“Ne jemi gjitarë, por një lloj gjitari shumë i çuditshëm. Foshnjat tona lindin shumë të pazhvilluara”- thotë Tereza Still, paleoantropologe në Universitetin e Kalifornisë. Ashtu si tek gjitarët e tjerë, të gjitha qelizat muskulore që do të kemi gjatë gjithë jetës janë të pranishme qëkur lindim. Por në aspekte të tjera, foshnjat njerëzore ndryshojnë në mënyrë drastike nga të vegjlit e kafshëve.
Plot 15 për qind e peshës trupore të një fëmije të sapolindur është dhjamë – një përqindje më e lartë se sa në çdo specie tjetër. Kur lindim, boshtet e kockave tona më të gjata përmbajnë një kërc të butë, fleksibël dhe shumë nyje janë të ndara. Edhe kockat e ndryshme që përbëjnë kafkën tonë nuk janë bashkuar ende.
Në dallim nga speciet e tjera, paaftësia jonë për ta bërë këtë, është një nënprodukt i nevojave të tjera biologjike. Së pari ne lëvizim mbi dy këmbë, teksa duart i kemi të lira për të mbajtur mjete, diçka që nuk mund ta bënin të gjithë paraardhësit tanë. Kofshët tonë janë më të ngushta se tek primatët e tjerë, dhe kjo shmang animin nga njëra anë në tjetrën gjatë ecjes. Njëkohësisht, ne kemi një tru të madh: Organi ynë është rreth shtatë herë më i madh se sa tek kafshët e tjera me madhësi të ngjashme.
Ardhja në këtë botë më të pazhvilluar në krahasim me speciet e tjera,nënkupton që ne do të kalojmë shumë vite me prindërit dhe njerëzit që na ndihmojnë të rritemi. “Një nga përfitimet është se ne e kemi këtë aftësi të mahnitshme për të mësuar dhe krijuar risi”- thotë Still.
Burimi i lajmit: https://www.discovermagazine.com/planet-earth/why-baby-animals-can-walk-so-much-sooner-than-human-infants
Përshtatur nga TIRANA TODAY
