Ndryshe nga prindërit e tyre, të rinjtë shqiptarë që kanë lindur dhe janë rritur në diasporë e kanë të vështirësi ta flasin gjuhën e tyre amtare. Kjo është ajo që Ridvan Murati, kreu i Qendrës Kulturore Kosovare në Cyrih, thotë për Albania.ch, portalin shqiptar të Zvicrës. “Është e ditur tashmë se ata nuk mësojnë shumë terma dhe gjithashtu nuk e praktikojnë shqiptimin siç duhet,” thotë Basil Schader me profesion albanolog, i cili ka punuar në Universitetin e Edukimit në Cyrih.
“Më i prekur është brezi i dytë, edhe pse prindërit e tyre u kanë folur kryesisht shqip në shtëpi. Megjithatë, vështirësitë më të mëdha i kanë shqiptarët e gjeneratës së tretë. Ata mund të flasin një gjermanishte të përkryer, por kanë vështirësi në të folurën e gjuhës shqipe”.
Schader, pse të rinjtë shqiptarë në diasporë kanë vështirësi me gjuhën e tyre amtare?
Fenomeni është i njohur, jo vetëm në mesin e shqiptarëve. Kujdesi dhe njohuria e gjuhës amtare nuk konsiderohet e rëndësishme nga shumë prindër, sepse shohin se perspektivat e tyre dhe ato të fëmijëve nuk janë më në atdhe, por në Zvicër. Kjo vlen edhe më shumë për gjeneratën e 2-të dhe të 3-të. Kjo reflektohet edhe në faktin se vetëm rreth 10 përqind e të gjithë fëmijëve shqipfolës ndjekin arsimin për të mësuar gjuhën amtare. Para luftës në Kosovë, kishte shumë më tepër. Në atë kohë, njerëzit ende kishin shpresë për rikthimin dhe ndërtimin e jetës në Kosovë.
Sa i rëndësishëm është zotërimi i gjuhës amtare për të zotëruar gjuhë të tjera?
Në përgjithësi, kompetenca e gjuhës amtare është një parakusht i mirë për mësimin e gjuhëve të tjera. Por bazat janë copëtuar dhe tashmë është e pamundur që fëmijët e shqiptarëve të mësojnë të flasin shqip.
Duhet të theksohet, megjithatë, se me kalimin e kohës, gjuha e dytë mund të bëhet një gjuhë më e fortë, në të cilën fëmijët ndihen më kompetentë.
Cilët janë stimujt për mësimin e një gjuhe? Cila është nxitja?
Stimujt ose motivimi janë në përgjithësi një faktor i rëndësishëm në cilësinë e mësimit të gjuhës.
Duhet të bashkëpunojnë ose të kontribuojnë shumë elementë. Sidoqoftë, gjuha amtare duhet të ketë një status mjaft kult në mesin e adoleshentëve. Do të ishte më mirë nëse sistemi ynë shkollor do të ishte më i hapur për gjuhët e emigracionit dhe prindërit të ishin të vetëdijshëm për rëndësinë e njohjes së gjuhës së të parëve.
Krijo stimuj
Është e vërtetë se në Zvicër ka shkolla që supozohet të sjellin gjuhën e tyre më afër shqiptarëve të rinj. Por vështirë se do të ishin në gjendje për të luftuar këtë fenomen: “Më kanë thënë se shumë shkolla ku të rinjve u mësohet gjuha amtare nuk janë të vizituara”, tha Murati. “Është ndoshta për shkak se mungojnë stimujt e duhur”.
Murati tani dëshiron të krijojë një nxitje të re për t’u mësuar gjuhën shqipe të rinjve: “Gjuhët mund të mësohen edhe përmes muzikës ose përmes filmave”. Prandaj ai dëshiron të sjellë pjesë të mirënjohur shqiptare të humorit “O sa mirë” në Zvicër. “Ne jemi tani duke kërkuar gjashtë njerëz që duan të jenë aktorë. Shfaqja do të zhvillohet më 15 shtator në Cyrih”.
Qëllimi është që gjashtë aktorët të përmirësojnë shqipen e tyre, por gjithashtu të frymëzojnë bashkatdhetarët e tjerë që të merren më shumë me gjuhën amtare.
“Kush zotëron gjuhën e vet amtare, zotëron më mirë edhe gjuhët e tjera”
Murati, i cili ka punuar si aktor për nëntë vjet në Theatrefalle në Basel, e bën të qartë: “Nuk është në favorin tonë që diaspora jonë të refuzojë të mësojë gjuhët përkatëse kombëtare. Përkundrazi, kush e zotëron gjuhën e tij amtare, zotëron më mirë gjuhë të tjera. Sa më shumë gjuhë të mësosh, aq më shumë njohuri ke”.
Burimi: 20min.ch
