Monitorimi i ISP-së: Parlamenti me axhendë partizane, shtohen të paaftët

Instituti i Studimeve Politike (www.isp.com.al) me mbështetjen e fondacionit gjerman Friedrich Ebert Stiftung (FES) ka bërë monitorimin e pjesshëm të aktivitetit parlamentar gjatë periudhës janar-maj 2017. Monirotimi përfshin aktivizimin e deputetëve në seancë dhe në komisione, aktivitetin e Kuvendit, treguesit e transparencës dhe problematikat që lidhen me rolin e Kuvendit dhe mirëfunksionimin e tij. Raporti paraprak me gjetjet i është përcjellë zyrtarisht më 11.6.2017 Kuvendit të Shqipërisë dhe përmes tij, grupeve parlamentare. ISP do të vijojë monitorimin e Kuvendit edhe për periudhën vijuese shtator 2017-shtator 2020 me mbështetjen e partnerëve ndërkombëtarë.
Axhenda partizane
Raporti konstatoi se Kuvendi i Shqipërisë përmbylli një legjislaturë kontroverse: me rezultate pozitive në reformën në drejtësi dhe disa reforma të tjera, por me problematika të mëdha shqetësuese në lidhje me dekriminalizimin, përbërjen, gjuhën e ashpër politike, bojkotin politik dhe arrogancën ndaj mendimit kritik. Në tërësi, parlamenti vijon ende të jetë larg nevojave dhe pritshmërive qytetare, i dominuar nga axhenda afatshkurtra partizane dhe me produkte minimale ligjore dhe me ende larg përgjegjësive kushtetuese në sistemin politik. Gjatë vitit 2017 Kuvendi vuajti nga bojkoti politik, si dhe reflektoi hendekun e madh midis një pakice deputetësh aktiv e profesionistë me shumicën jo profesionale dhe inaktive.
I mbushur me të paaftë
Raporti citon raste të konfliktit të interesit midis deputetëve dhe rolit të tyre në miratimin e ligjeve, raste të shkeljes së rregullores dhe statusit të deputetit, evidenton nominalisht problematikat dhe bilancin për seancat dhe çdo komision parlamentar, konstaton se disa prej deputetëve më aktivë e cilësorë nuk janë rizgjedhur më 2017 dhe ata më inaktivët kanë siguruar mandat tjetër parlamentar, – kryesisht për shkak të mungesës së sistemit të meritës brenda partive politike. Disa praktika të rëndësishme, si emërimet apo zgjedhjet në institucione kushtetuese e ligjore me burim parlamentin, kanë treguar devijim nga parimet e transparencës dhe normës kushtetuese, si dhe pafuqi e Kuvendit për të përmbushur detyrën kushtetuese.
Raporti vlerëson programin e Kuvendit në drejtim të transparencë, thekson se aksesi online ka ndikim pozitiv në transparencë, por shpreh nevojën që Kuvendi të investohet për standarde të krahasueshme me vendet e BE-së, të fokusohet në cilësinë e përfaqësimit e të ligjeve, të zgjerojë bazën e konsultimeve publike dhe të investojë nga buxheti i tij për edukim më të madh ligjor e demokratik të deputetëve si dhe për botime serioze parlamentare.
Kuvendi nuk ka miratuar ende Kodin e Etikës, si dhe legjislacioni bazë (Statuti i deputetit e Rregullorja e Kuvendit) meritojnë përmirësime, për të rritur cilësinë, transparencën dhe llogaridhënien e institucionit dhe të deputetëve përpara qytetarëve. Rasti i privilegjimit diplomatik për ish deputetët e larguar me ligjin e dekriminalizimit, rasti i pengimit për të publikuar përfitimet e detajuara financiare të deputetëve, apo rasti i ankesës nga vetë deputetët për kapacitetet e kufizuara të ekspertizës që iu ofrohet nga Kuvendi, meritojnë vëmendje e vlerësim emergjent.
ISP do të realizojë brenda muajit shtator 2017 një database online me të dhënat e detajuara të çdo deputeti dhe aktivitetit të tij, shoqëruar me një aplikacion online me akeses të lirë për çdo qytetar, si pjesë e angazhimit për rritjen e transparencës, të forcimit të besimit publik dhe të investimit në një sistem përfaqësues llogaridhënës e më përfaqësues./ISP, Afrim Krasniqi