Ministri i Jashtëm dhe i Tregtisë së Hungarisë, Péter Szijjártó, deklaron se kriza politike në Shqipëri duhet të zgjidhet nga vetë shqiptarët, në mënyrën më të mirë, për interesin dhe stabilitetin e vendit. Në një intervistë ekskluzive për gazetën “Koha Jonë”, gjatë vizitës që zhvilloi tre ditë më parë në Tiranë, kryediplomati hungarez thekson se qasja e organizatave ndërkombëtarë ndaj krizave është shpesh herë e gabuar. I pyetur se çfarë duhet të bëjnë ndërkombëtarët për tensionet në Shqipëri, Péter Szijjártó, sjell shembullin e vendit të tij dhe thotë se askush nuk mund të jetë më shqiptar sesa shqiptarët.
“Të jem i sinqertë, jam ngopur me ata politikanë, që shkojnë në vende të tjera me mendjen për t’u treguar njerëzve atje, se çfarë duhet të bëjnë. Ky është vendi juaj. Kjo është çështja juaj, prandaj ju takon juve që ta zgjidhni. Unë nuk mendoj se keni nevojë për këshillat e tyre. Nuk mendoj se keni nevojë për këshillën time, pikë së pari. Së dyti, unë e bazoj politikën time të jashtme në një qasje, respekt të ndërsjellë. Kjo do të thotë se, unë nuk mund të jem më shqiptar sesa shqiptarët, prandaj më mirë ta zgjidhë vetë populli shqiptar”,- shprehet Péter Szijjártó.
I pyetur për deklaratat e BE-së për Shqipërinë, Szijjártó sjell shembullin e Hungarisë në raport me vendet e tjera. “Unë ua ndaloj ambasadorëve të mi, kudo, që të bëjnë deklarata për çështjet e brendshme të vendeve të tjera. I ndaloj që të bashkohen me çdo lloj deklarate të delegacionit të BE-së që merret me çështjet e brendshme, sepse, nuk është puna jonë të mbështesim një palë apo një tjetër në këtë çështje. Së dyti, Bashkimi Europian mund të bëjë rolin e ndërmjetësit, vetëm në një rast, nëse ka pëlqim, nëse ka një konsensus në vendin e caktuar për të ftuar BE-në që të ndërhyjë”,- deklaron Szijjártó.
Z. Péter Szijjártó, ju falënderojmë që pranuat të jepnit këtë intervistë për gazetën “Koha Jonë”. Do deshëm të nisim komunikimin me raportet mes dy vendeve. Marrëdhëniet diplomatike mes Shqipërisë dhe Hungarisë vlerësohen të shkëlqyera. Si i konsideroni marrëdhëniet ekonomike dhe a ka projekte të afera konkrete mes dy vendeve?
Ne e konsiderojmë të gjithë Ballkanin Perëndimor si një ndër prioritetet tona kur bëhet fjalë për ekonominë kombëtare, sepse është afër. Biznesmenët hungarezë e njohin mjaft mirë. Ballkanasit janë të guximshëm për të marrë vendime. Tani ne kemi një kompani mjaft të suksesshme këtu, banka më e madhe hungareze, OTP. Sapo ka marrë blerë aksionet e bankës Societe Generale Albania dhe pritet të bëhet një ndër aktorët kryesorë të sektorit bankar në Shqipëri. Kjo sipërmarrje do të ketë një efekt të paparë, sepse kudo që OTP operon, u jep besim kompanive hungareze që të rriten në të njëjtin treg. Pra, OTP është tani një sipërmarrje e suksesshme, e cila do t’i ndihmojë kompanitë hungareze që të investojnë këtu.
Momentalisht, ne kemi një shkëmbim tregtar prej 129 milionë dollarësh në vit. Por, ka hapësira për përmirësim, padyshim.
EXIM Bank ka hapur linjën e kredisë prej 125 milionë dollarësh për të ndihmuar financiarisht kompanitë hungareze dhe ato shqiptare për të lidhur marrëveshje tregtare me njëra-tjetrën. Shpresoj që kompanitë të përfitojnë nga kjo mundësi, dhe pastaj mund të flasim për përparim të mëtejshëm. Por 120-150 milionë euro nuk është tavani, kështu që duhet t’i rrisim investimet.
Hungaria ka qenë gjithmonë një mbështetëse e fortë e integrimit të Ballkanit Perendimor në BE dhe Shqipërisë. Çelja e negociatave për integrimin është hapi i radhës i Shqipërisë drejt rrugës për në BE. Vendimi që pritej javën e kaluar për hapjen e negociatave u shty në muajin tetor. Mendoni se në muajin tetor Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut do të marrin çeljen e negociatave? Cili është hezitimi i BE, në rastin e Shqipërisë, në veçanti?
Për ne, vendimi e Këshillit Europian ishte shumë zhgënjyes. Qëndrimi ynë ishte shumë i qartë. Ne ishim pro çeljes së menjëhershme të bisedimeve të anëtarësimit me BE-në. Ne kemi ndjekur përpjekjet që ju dhe Maqedonia e Veriut keni bërë gjatë viteve të fundit. Bazuar në këto përpjekje, ne jemi absolutisht të bindur se, si ju dhe maqedonasit keni fituar mjaft merita dhe i keni përmbushur kriteret, në bazë të të cilave duhet të nisin bisedimet e anëtarësimit. Për ne, të ashtuquajturat argumente të parashtruara nga shtetet e Europës Perëndimore, miqtë tanë, për mosçeljen e negociatave, janë të pakuptimta, gjepura. Para së gjithash, mendoj se ishte qesharake që ata iu referuan mungesës së kohës, sepse ju keni qenë kandidatë për pesë vjet dhe të gjithë e dinin për këtë plan që prej një viti. Gjithkush e dinte se nuk ka asgjë të re në raportin e Komisionit, kështu që unë mendoj se të gjitha kushtet e domosdoshme ishin plotësuar, për të marrë një vendim. Megjithatë, u bë një lojë taktike shumë e padrejtë për të konsumuar kohë, kur francezët i bënë presion Komisionit Evropian që të mos e nxirrte raportin para zgjedhjeve të Parlamentit Europian dhe më pas Gjermania deklaroi se nuk kishte autorizimin e Parlamentit gjerman. Pra, kjo nuk ishte asgjë tjetër veçse harxhim kohe. Të gjithë e dinin për datën e mbledhjes së Këshillit që para shumë kohësh. Gjithkush mund të ishte përgatitur për këtë. Disa argumente të tjera, që u hodhën nga Këshilli Evropian, ishin pak më thelbësore, si lufta kundër krimit të organizuar, trafikut të qenieve njerëzore apo çfarëdo qoftë. Unë mendoj se këto janë çështje serioze, por këto çështje duhet të trajtohen dhe duhet të adresohen gjatë bisedimeve për anëtarësim. Ka kapituj të dedikuar për këto çështje dhe trajtimi i tyre duhet të bëhet gjatë procesit të anëtarësimit bazuar në kapitujt përkatës.
Ju ndodheni në Tiranë në një situatë aspak të zakontë politike. Partia Socialiste në pushtet për pak ditë do të shkojë drejtë zgjedhjeve lokale, më 30 qershor. Opozita ka djegur mandatet në Parlament dhe ka bojkotuar zgjedhjet lokale me argumentin se me një qeveri të akuzuar për krime dhe vjedhje të votave nuk mund zhvillojë zgjedhje. Për të shmangur konfliktin dhe për t’i ulur palët në dialog, Presidenti i Republikës anuloi datën e zgjedhjeve. Sot jemi në fazën kur qeveria kërkon shkarkimin e Presidentit dhe po hyn në zgjedhje duke pasur në garë vetëm kandidatët e saj dhe pa një datë ligjore për zhvillimin e zgjedhjeve. Cili është mesazhi që keni për palët politikë dhe a quhet një proces i tillë zgjedhje demokratike me standarde europiane?
Të jem i sinqertë, jam ngopur me ata politikanë, që shkojnë në vende të tjera me mendjen për t’u treguar njerëzve atje, se çfarë duhet të bëjnë. Ky është vendi juaj. Kjo është çështja juaj, prandaj ju takon ju që ta zgjidhni. Unë nuk mendoj se keni nevojë për këshillat e tyre. Nuk mendoj se keni nevojë për këshillën time, pikë së pari. Së dyti, unë e bazoj politikën time të jashtme në një qasje, respekt të ndërsjellë. Kjo do të thotë se, unë nuk mund të jem më shqiptar sesa shqiptarët, prandaj më mirë ta zgjidhë vetë populli shqiptar. Sepse pres që të gjithë të tjerët jashtë Hungarisë të respektojnë vendimet e hungarezëve për të ardhmen e Hungarisë. Pra, këtu mund të bëjmë vetëm një gjë, të presim që ju ta zgjidhni situatën sa më shpejt, sepse të jetosh në një vend ku politika është më paqësore dhe më e qëndrueshme është më mirë se të jetosh në një mjedis të turbullt politik. Nuk më pëlqen qasja e organizatave ndërkombëtare apo vendeve më të mëdha, që ata gjithmonë mendojnë se duhet të mësojnë të tjerët. Prandaj, më mirë nuk ndërhyjmë në këto çështje dhe pyesim nëse mund të ndihmojmë. Diçka që munde ta bëjmë patjetër, sepse mund ta shtyjmë përpara procesin e integrimit, por nuk kemi pse të ndërhyjmë në çështjet e brendshme, “nuk është puna jonë”.
Kriza në Shqipëri ka më shumë se 6 muaj që ka nisur dhe qëndrimet që kanë ardhur nga ambasadorë dhe institucionet e BE jo vetëm nuk kanë ndikuar për zgjidhjet e saj, por ndonjëherë kanë krijuar idenë e një mbështetje të pamerituar vetëm ndaj qeverisë. Në 30 qershor lajmet që mund të vijnë nga Shqipëria mund të jenë ato të një konflikti civil. A ka ndërmend BE të ndërhyjë seriozisht?
Para së gjithash, unë ua ndaloj ambasadorëve të mi, kudo, që të bëjnë deklarata për çështjet e brendshme të vendeve të tjera. I ndaloj që të bashkohen me çdo lloj deklarate të delegacionit të BE-së që merret me çështjet e brendshme, sepse, nuk është puna jonë të mbështesim një palë apo një tjetër në këtë çështje. Së dyti, Bashkimi Europian mund të bëjë rolin e ndërmjetësit, vetëm në një rast, nëse ka pëlqim, nëse ka një konsensus në vendin e caktuar për të ftuar BE-në që të ndërhyjë. Nëse nuk ka konsensus të tillë, mendoj se institucionet evropiane nuk duhet të ndërhyjnë. Kjo është qasja ime, jo vetëm për Shqipërinë. Kjo është qasja ime në përgjithësi, që institucionet e BE-së nuk duhet të marrin rolin e ndërmjetësit, vetëm nëse i ftojnë.
Pas marrëveshjes mes Greqisë dhe Maqedonisë së Veriut, një nga pikat më të nxehta në Ballkan është arritja e një marrëveshje finale mes Serbisë dhe Kosovës. Pjesë e këtij debati është bërë kohët e fundit dhe ideja e korrigjimit të kufijve apo shkëmbimit të territoreve mes dy vendeve. Cili është qëndrimi i Hungarisë për këtë çështje?
Para së gjithash, dua t’ju them se, për ne, stabiliteti, zhvillimi dhe e ardhmja më e mirë e Ballkanit Perëndimor është thelbërose, sepse jemi vende fqinje. Ne ende i kujtojmë ato kohë kur dhjetëra e qindra mijëra refugjatë duhej të hynin në Hungari nga territori i Jugosllavisë, për shkak të luftës, për shkak të tensioneve, për shkak të çështjeve të pazgjidhura. Prandaj, kur flasim për mbështetjen tonë ndaj Ballkanit Perëndimor, i cili është gjithashtu një çështje e jona, sepse është edhe në interesin tonë që situata të jetë e qëndrueshme. Kur është fjala për Serbinë, më duhet të them se për një kohë të gjatë, marrëdhëniet tona kanë qenë të tensionuara, madje armiqësore, do të thosha. Por para disa vitesh, ne ishim në gjendje t’i zgjidhnim këto marrëdhënie të tensionuara mes dy vendeve. Serbia është vend mik dhe aleat strategjik i Hungarisë, i cili u garanton të drejta hungarezëve më shumë se të gjitha vendet ku jetojnë komunitete kombëtare hungareze. Në shumicën e vendeve fqinje, jetojnë komunitete hungareze, por serbët u japin më shumë të drejta sesa vendet anëtare të BE-së që na rrethojnë. Pra, me Serbinë, ne ishim në gjendje t’i zgjidhnim çështjet tona. 10 vjet më parë, dukej se zgjidhja ishte e pashpresë. Pra, kjo duhet të shërbejë si nxitje, që zgjidhja e çështjeve, në dukje të pashpresa, mund të bëhet realitet, pikë së pari. Së dyti, ne duam vërtet që dialogu Beograd-Prishtinë të jetë i suksesshëm. Por, duhet t’ua lëmë atyre që të negociojnë. Dhe nëse ka një zgjidhje, ta zgjidhin si të dëshirojë. Nëse ka një zgjidhje, e cila, së pari, bazohet në mirëkuptimin e tyre të përbashkët të të dyja palëve; dhe së dyti, respekton të drejtën e ligjet ndërkombëtare, atëherë pse duhet ta kundërshtojmë. Si mund ta kundërshtojmë? Ta zgjidhin si të dëshirojnë. Pra, unë nuk dua të dal në përfundime të mundshme se si do të shkojë dialogu, sepse, sërish, nuk dua të ndërhyj në çështjet e tyre. Por, çfarëdo që përputhet me mirëkuptimin e tyre të përbashkët dhe kërkesat e të drejtës dhe ligjeve ndërkombëtare, ne nuk do ta kundërshtojmë, pa asnjë dyshim.
Koha Jonë
(English version below)
Mr. Péter Szijjártó, first of all, thank you for accepting to give this interview for “Koha Jonë” newspaper. We want to start this interview with the relations between the two countries. We all agree that Albania and Hungary have almost excellent diplomatic relations. But, what about the economic relations? Are there any projects between the two countries in the near future?
Actually, we consider the entire Western Balkan area as one of our priorities when it comes to national economy, because it is close, Hungarian businessmen know it pretty well. They are brave enough to make decisions. Now we have a flagship here, the biggest Hungarian bank. OTP has just taken over the Societe General Bank here and it will become one of the leading actors of the banking sector here. I can tell you; this will have an overwhelming effect, because wherever OTP appears, it gives confidence for Hungarian companies to step up on the same market. So OTP is now a kind of a flagship, which will help the Hungarian companies to invest here.
We have a trade volume of 129 million dollars on an annual basis. There is room for improvement, obviously.
EXIM Bank has opened the credit line of 125 million dollars to give financial assistance to Hungarian and Albanian companies to deal with each other. I hope, there will be taken advantage by the companies themselves, and then we can speak about the progress. But 120-150 million Euros is not the ceiling, so we have to go further up.
Hungary has always been a strong supporter of the Integration of the Western Balkans and Albania into European Union. The opening of Integration negotiations is Albania’s next step towards the EU path. Last week, European Commission postponed the much expected decision for negotiations opening in October. Do you think that Albania and North Macedonia will start the negotiations in October? What is the EU’s hesitation in the case of Albania?
We considered the decision of the Council as a very disappointing one. Our position was very clear. We were in the favour of immediate kick off of accession talks. We have followed the efforts you and the North Macedonians have performed during the recent years. Based on these efforts, we are absolutely convinced that both you and North Macedonians have gained enough merits and have met the expectations based on which the accession talks should have started. We find the so-called arguments put forward by western European, friends of ours, why not to start the negotiations as nonsense. First of all, I think that was ridiculous from them to refer to the lack of time, because you have been candidates for five years and everybody knew of this schedule from last year. Everybody knew that there is nothing new in the commission report, so I think all the necessary pre-conditions were there to make a decision. Although, there was a very unfair tactical game to consume time as the French put a pressure on the European Commission not to release the report before the European Parliament elections and then Germany referred to the lack of authorisation by the German Parliament. So, this was nothing more about than time consuming. Everybody knew about the date of the when the Council meeting for a very long time now. Everybody could have been prepared for that. The other king of arguments, which was released by European council companies, were supposed to be a little bit more substantial, like fighting against organized crimes, human traffic, or whatever. I think that these are serious issues, but these issues should be dealt with and should be addressed during the accession talks. There are chapters dedicated to these issues and to deal with them should take place during the accession process based on the respective chapters.
You have come to Tirana in a moment when the political situation is not usual at all. In a few days, the ruling Socialist Party will hold the local elections, on June 30. The opposition members of Parliament have resigned their mandates and boycotted the local elections with the argument that a government accused of crimes and theft of votes cannot hold the elections. In order to avoid conflict and the parties initiate the dialogue, the President of the Republic cancelled the elections. Actually, we are at the situation, when the government wants to dismiss the President and it is entering the election with only its candidates competing and without a legal date for the elections holding. What is your message for political parties and is this a democratic election process with European standards?
To be honest, I fed up with those politicians, who travel to other countries with an attention to tell the people there, what they should do. This is your country. This is your issue, so it is for you to resolve it. I don’t think that you need their advice. I don’t think that you need my advice, number one. Number two, I base my foreign policy strategy on approach, mutual respect. This means for me that I cannot be more Albanian than the Albanians, so I better leave this issue to be decided upon by the Albanian people, as I expect everyone else outside of Hungary to respect the decisions of Hungarians about the future of Hungary. So, here we can do only one thing, cross fingers for you to resolve the situation as soon as possible, because living in more peaceful and more stable political circumstances is better than living in a more turbulent political environment. I do not like the approach of international organizations or bigger countries, that they always feel they have to lecture others. That is why; I rather step back in these kind of issues and ask for whether we can help. Something we definitely can because we can push your integration process forward, but we have nothing to do with your internal issues, “it is well above our payroll”.
The political crisis in Albania has started more than six months ago, and the ambassadors and EU institutions attitudes, not only have not influenced to come to a solution, but sometimes, they create the idea that they are supporting the government. Does the EU intend to intervene seriously?
First of all, I always forbidmy ambassadors everywhere to make any kind of statements about domestic issues of other countries. I always forbid them to join any kind of declaration of the EU delegation dealing with the internal issues, because, it is not our job, once again, to take sides on this issue. Number two, EU can be a mediator, but only in one case, if there is consent, if there is a consensus in the given country to invite EU to be helpful. If there is not such a consensus, I do not think the European Institutions should interfere. This is my approach, not only regarding Albania. This is my general approach that EU institutions should step up as a mediator, only in case of an invitation.
Following the agreement between Greece and North Macedonia to change the name. This was one of the oldest diplomatic conflict in Western Balkans. But now, we have this new idea about Serbia and Kosovo, maybe to find an agreement for border correction. What is the Hungary position about this issue?
First of all, I would like to tell you that for us the stability and progress and better future of Western Balkans is crucial, because we are living directly in the neighbourhood. So, we still remember very well those times when tens and hundreds of thousands of refugees had to escape to Hungary from the territory of Yugoslavia, because of war, because of tensions, because of unresolved issues. That is why, when we speak about our support towards the Western Balkans, which is a selfish issue as well, because it is our interest as well to have a stable situation. When it comes to Serbia, I have to tell that for a long time, we used to have a very bad, I even would say, a hostile relationship. But then, a couple of years ago, we were able to resolve these historic tensions between the two countries. I can say that Serbia is a strategic friend and ally of Hungary, which gives the most rights to the Hungarians, among all those countries, where Hungarian national communities are living. So, we have neighbouring countries, in most of which there is a significant Hungarian community and the Serbs give more rights to the Hungarians than EU member states surrounding us. So with Serbia, we were able to resolve our issues. And, 10 years ago, it seemed to be hopeless. So, it is just an encouragement that resolving issues, seeming to be hopeless, might become a reality. This is number one. Number two, we are really in favour of Belgrade-Pristine dialogue to be successful. And I think, we should leave it to them to negotiate. And if there is a solution, beat whatever. If there is a solution, which, number one, is based on their common understanding or mutual agreement. And number two, respect international rules, regulations and international law, then why should we oppose it. How should we come to oppose it? Beat whatever. So, I don’t want to pick up one or two concrete possible outcomes, because, again, I don’t want to interfere or disturb. But, whatever meets the common understanding of these two countries and the requirements of international rules and regulations, we definitely would not object./ Koha Jonë
