Izraeli drejt një qeverie të brishtë

Koalicioni i bashkuar në Izrael që do të krijojë qeverinë e re mund të jetë një nga qeveritë më të pazakonta që ka parë ky vend në vitet e fundit, dhe kjo pa kryeministrin që qëndroi me vite në post, Benjamin Netanjahu. Pak para përfundimit të afatit, Jair Lapid, kreu i partisë liberale të së Ardhmes, Jesh Atid i ngarkuar me krijimin e një koalicioni qeverisës i dha lajmin e mirë presidentit, Reuven Rivlin. Ai mundet të krijojë një qeveri. “Ju premtoj zoti president, që kjo qeveri do të punojë që t’u shërbejë të gjithë qytetarëve të Izraelit, përfshirë edhe ata që nuk janë pjesëmarrës, do të respektojë ata që janë kundër saj, dhe do të bëjë gjithçka që të bashkojë të gjitha grupimet e shoqërisë izraelite.”

Aleanca e larmishme e partive bashkon aleatë të Netanjahut, ultranacionalistë të djathtë, centralistë, liberalë të majtë. Koalicioni i ri ka për herë të parë edhe mbështetjen e partisë së vogël arabe, Ra’am, krahut politik të lëvizjes islamike në Izrael, që e nënshkroi ujdinë dy orë para kalimit të afatit. Kreu i Ra’am, Mansour Abbas kishte dhënë si premtim zgjedhor një pjesëmarrje më të madhe të qytetarëve palestinezë të Izraelit në politikën e këtij vendi. Vendimi u vlerësua si “historik” nga mediat izraelite.

Fund i krizës politike?

E ashtuquajtura “qeveri e unitetit” apo “aleanca e ndryshimit” mund t’i japë fund krizës politike në Izrael, që zgjat prej dy vjetësh e që bëri të nevojshme katër zgjedhje parlamentare. Kjo qeveri do të mund të largonte edhe kryeministrin më afatgjatë në këtë post, Benjamin Netanjahu. Një “qeveri uniteti” mes Netanjahut dhe rivalit të tij të dikurshëm, Benny Gantz rezistoi vetëm për pak kohë, zgjedhjet e fundit të parakohshme u zhvilluan në mars. Gazeta ditore “Yedioth Ahronoth” shkroi, se “nuk ka marrë ende fund, por dje (03.03) Jair Lapid dhe Naftali Bennett bënë një hap të madh përpara në krijimin e një qeverie alternative”.

Pra ende nuk është vendosur gjithçka. Aleanca e re duhet të miratohet nga Knesseti, parlamenti izraelit, para së të betohet si qeveri. Mediat izraelite raportojnë për një presion të madh ndaj deputetëve, sidomos atyre ultra të djathtë të partisë, Jamina, në mënyrë që të mos e votojnë këtë koalicion në parlament. Në krahun e djathtë ka shumë pakënaqësi për këtë aleancë kaq të gjerë. Koalicioni i ri aktualisht ka një shumicë të ngushtë, vetëm 61 deputetë nga 120 vende në parlament. Ende nuk konsiderohet e sigurtë një shumicë parlamentare.

Megjithatë shumë vetë duan fundin e krizës politike. Studentja, Avia Farrah Hadal tha të mërkurën në Jeruzalem, se “më në fund mund të ndodhë që të ikë Bibi. Nuk bëhet fjalë, nëse ai ka qenë një kryeministër i mirë apo i keq, thjesht nuk është e shëndetshme, kur dikush është kaq gjatë në post.” Sipas saj, “kjo i bën njerëzit të korruptohen, dhe kemi nevojë për një ndryshim.” Kurse Ori Fridlich do dëshironte të shihte një zgjidhje tjetër. “Disi më vjen keq për këtë qeveri uniteti. Më shumë bëhet fjalë të jesh kundër ‘Bibit’, se sa për unitet. Unë e dua unitetit, por jo me çdo çmim”, thotë ai.

Arkitekti i një koalicioni tetëpartiak

Jair Lapid, kreu i partisë së dytë më të madhe, Jesh Atid, konsiderohet si arkitekti i këtij koalicioni të gjerë. Pa përpjekjet e tij dhe lëshimin, që Naftali Bennett të bëhet i pari kryeministër, kjo aleancë nuk do të ishte krijuar. “Deri në fund të kësaj jave mund të jemi në një epokë të re, me një kryeministër tjetër”, u shpreh 57 vjeçari.

Koalicioni tetëpartaik konsiderohet si një nga aleancat më të gjera ideologjike, që ka parë Izraeli në vitet e fundit. Këtu do të bëjnë pjesë në të ardhmen si Partia e Punëtorëve e orientuar nga qendra e majtë me Merav Micahelin, partia e majtë, Meretz, por edhe parti ultra të djathta, si “Shpresa e Re”, e ish-të besuarve të mëparshëm të Netanjahut, Gidon Saar dhe Avigdor Liberman.

Vëzhguesit politikë janë të mendimit, se ky koalicion do të përpiqet të qeverisë me emëruesin më të vogël të përbashkët dhe do të mënjanojë temat kontroverse, që nuk do të jetë e mundur në çdo rast. Partitë janë shumë larg njëra-tjetrës edhe përsa i përket temave fetare apo në qëndrimin ndaj komunitetit LGBTQ. Kuptohet që problemet janë të programuara dhe vëzhguesit janë skeptikë, nëse ky koalicion do të rezistojë gjatë.

Nga sipërmarrës High-Tech në politikan

Naftali Bennett, politikan i djathtë shihej që në zgjedhjet e fundit si politikani kryesor në krijimin qeverisë. Ai për një kohë të gjatë kishte qëndruar i papozicionuar, nëse do të bashkohej me koalicionin e djathtë-fetar të Netanjahut apo në një “koalicion të ndryshimit” me Jair Lapid. Ujdia me Lapid parashikon një parim rotacioni. Dy vitet e para do të jetë kryeministër, Bennett, dhe Jair Lapid ministër i Jashtëm dhe zëvendëskryeministër, më pas do të jetë Lapid kryeministër. Naftali Bennett vetë vjen si sipërmarrës nga bota e teknologjisë së informacionit dhe hyri në politikë para një dekade. Ai punoi për shumë vite me Netanjahun, dhe drejtoi Këshillin e Ngulimeve në Jordanin Perëndimor të pushtuar. Bennett e refuzon një shtet të pavarur palestinez dhe është shprehur për aneksim të pjesëve të Jordanit Perëndimor të pushtuar.

Fund i Netanjahut?

Kryeministri, Benjamin Netanjahu dhe partia e tij konservatore Likud janë humbësit më të mëdhenj. Pas 12 vitesh në post, ai duhet të largohet nga rezidenca qeveritare në Rrugën Balfour. Kjo lagje ishte për muaj arenë protestash kundër qeverisë. Netanjahu duhet të përgjigjet po ashtu për akuzat për korrupsion që nga viti i kaluar, e vetëm për shkak se ligji e mundësonte, ai nuk u dorëhoq si kryeministër. Por edhe partitë e tjera, ato ultraortodokse, partnerë të koalicionit e humbasin pushtetin. Kur u bë e qartë, se Lapid dhe Bennett do të hyjnë në një koalicion, reagimi i Netanjahut ishte i zemëruar. Ai u quajti Bennett “mashtrues të shekullit”. Netanjahu paralajmëroi, se ky koalicion i ndryshimit do të rrezikojë forcën kërcënuese të Izraelit. Nëse koalicioni miratohet në parlament, Netanjahu do të kalojë në opozitë./DW